woensdag 27 januari 2010

Help het toeval een handje

Pablo Picasso kwam in Parijs in aanraking met Afrikaanse beeldhouwwerken. Een toevallige kennismaking, die een doorbraak in de ontwikkeling van kunst tot gevolg had.

De ene bron rept over Picasso's bezoek aan een tentoonstelling met Afrikaanse kunst
in het Trocadéro Museum in Parijs. Daar zag hij de ceremoniële maskers van de Dogonstam. Andere bronnen wijzen op twee houten beeldjes, die Picasso zelf aanschafte. De Afrikaanse manier van beeldhouwen vormde in ieder geval één van de inspiratiebronnen voor het schilderij Les Demoiselles d´Avignon, dat hij schilderde in 1906 en 1907. Toen zijn avantgardistische vrienden het werk zagen, vielen ze stil. Matisse barstte in lachen uit. Dit kunstwerk is nu een van de bekendste werken van Picasso en wordt als het eerste echt kubistische werk beschouwd.

Iets bekijken wat helemaal nieuw voor je is, een tijdschrift lezen dat helemaal niets met je belangstelling te maken heeft of iets ondernemen wat geheel anders is dan je gewone werk. Allemaal activiteiten die buitengewoon vruchtbaar kunnen zijn, omdat ze bijzondere inspiratie kunnen opleveren.

Veel uitvindingen zijn namelijk het gevolg van toeval. Zo probeerde onderzoeker Percy Spencer in 1946 de radartechnologie te verbeteren toen hij per ongeluk een chocoladereep liet smelten. Enkele decennia later was zijn uitvinding in bijna ieder huishouden niet meer weg te denken: de magnetron.

Of neem de Amerikaanse theegroothandelaar Thomas Gullivan. In 1904 stegen de prijzen van tinnen blikken aanzienlijk. Daarom besloot Gullivan de theemonsters in zijden zakjes naar zijn klanten te sturen. De klanten hadden niet in de gaten dat ze de thee uit het zakje moesten halen en deden de thee met zakje en al in het water. Dat bleek uitermate goed te werken, omdat theedrinkers op deze manier de theeblaadjes uit het water konden halen voordat de thee zijn bittere stoffen begon af te geven.

Hoe kun je zelf het toeval een handje helpen? Door dingen te doen die je anders nooit doet en door uiteenlopende elementen met elkaar in verbinding te brengen. Kruisbestuivingen creëren, dus.

Doe voortdurend onderzoek

Regel dat je steeds een camera bij hebt om foto's te maken van alles wat je opvalt. Verzamel knipsels, ansichtkaarten, folders en andere schijnbare nutteloze dingen, die je op een of andere manier intrigeren. Hebben bepaalde dingen een relatie met elkaar?

Draag een opschrijfboekje bij je

Elke keer als je denkt: dat is toevallig, maak je een notitie. Ga na twee weken na welke patronen je ziet. Misschien brengen de toevalligheden je op een idee.

Leg nieuwe koppelingen

Neem drie activiteiten waar je vandaag mee bezig bent geweest, bijvoorbeeld koken, kaartjes regelen voor een voorstelling en je bureau opruimen. Koppel ze aan elkaar en kijk wat jouw fantasie hiermee kan doen.

Combineer elementen

Voeg elementen uit twee totaal verschillende werelden samen, bijvoorbeeld tot een nieuw beroep. Weet je als verloskundige ook veel van binnenhuisarchitectuur? Een interessante combinatie.

Maak nieuwe smaakcombinaties

Bedenk gerechten met ingrediënten die op het eerste gezicht totaal niet bij elkaar passen, zoals chocola met oesters.

Begin bij een creatief werk met iets ongerijmds

Verbind bijvoorbeeld twee elementen die helemaal niet bij elkaar horen, zoals een olifant en een kapstok. Een spannend uitgangspunt voor een verhaal, een muziekstuk, een collage, etc.

Stem af op nieuwe zenders

Zet de radio op een willekeurig station en doe dat ook met de tv. Zet het geluid van het televisietoestel uit. Kijk naar het televisieprogramma, terwijl je naar de radiouitzending luistert.

Herschik

Orden boeken niet precies op onderwerp in de boekenkast. Of zet een aantal boeken op willekeurige plekken neer, zodat je ze bij een zoektocht weer tegen komt. De Nederlandse schrijver Belcampo vond de alfabetische volgorde trouwens ook inspirerend. Hij zei: "De alfabetische rangschikking heeft iets wonderbaarlijks. Onder de schijn van een volmaakte orde verbergt zij het minst samenhangende, het meest chaotische."


"If The Flintstones has taught us anything, it's that pelicans can be used to mix cement."- Homer Simpson
Nog meer inspiratie? Lees hier verder:



Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Meer weten? Kijk op www.verhaallijnen.nl

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek

dinsdag 26 januari 2010

Stel jezelf de Wondervraag

Last van een hardnekkig probleem? Stel jezelf de Wondervraag. Door een beroep te doen op je eigen verbeeldingskracht kun je tot fantastische inzichten komen.

Ik had nog nooit gehoord van de Wondervraag, maar hij bestaat echt. Het is een coachtechniek, die uitgevonden is door Insoo Kim Berg, de grondlegger van de oplossingsgerichte therapie. Bij deze techniek vraagt de coach de cliënt om gedetailleerd te beschrijven hoe zijn situatie eruit ziet als zijn probleem door een wonder geheel van de aardbodem verdwenen is. Door deze vraag verschuift de aandacht van de cliënt heel snel van het probleem naar de gewenste toekomst.

Hoe werkt de Wondervraag precies? Door een 'stel dat'-vraag te formuleren, brengt de coach zijn cliënt in een denkbeeldige situatie, waarin zijn probleem plotsklaps geheel opgelost is. Hij schetst bijvoorbeeld de volgende situatie: Stel dat jij direct na ons gesprek naar huis gaat en de dag afmaakt. Je doet wat je normaal doet en dan ga je naar bed. Terwijl je slaapt, gebeurt er een wonder. De problemen waarvoor je hier nu zit zijn verdwenen. Maar je slaapt, dus je weet niet dat het wonder heeft plaatsgevonden. Als je morgen wakker wordt, wat zullen dan de eerste dingen zijn waaraan je merkt dat het wonder heeft plaatsgevonden?

Een focus dus op de oplossing in plaats van het probleem. De cliënt kent zijn probleem al tot in den treure, maar voor de oplossing heeft hij verbeeldingskracht nodig. Daarmee richt de Wondervraag zich op de vindingrijkheid, kracht en wijsheid die mensen zelf al in huis hebben, maar waar ze op de een of andere manier geen voeling hadden of kregen. Je kunt die oplossing verbeelden in een verhaal of een tekening. Daardoor komen gemakkelijker ideeën naar boven om de oplossing daadwerkelijk te bereiken.

De Wondervraag is veel breder toepasbaar dan alleen bij persoonlijke coaching. Je kunt deze vraag namelijk ook gebruiken als een creatieve techniek om bijvoorbeeld na te denken over je eigen toekomst.

Wil je er zelf mee aan de slag? Neem twee vellen papier en potloden of ander tekenmateriaal. Teken op het eerste vel jezelf, met je probleem. Werk snel en denk er niet teveel over na.

Teken op het tweede vel jezelf na de nacht waarin het wonder is geschied. Doe dit uitgebreid en verwerk alle beelden die in je opkomen in je tekening. Waarschijnlijk moet je er eerst over nadenken, maar als je eenmaal beelden krijgt over jouw eigen Wonderdag, begin je te werken aan je eigen oplossing. Succes!


Dit is deel 6 van de serie 'De kunst van het Vragen'
Andere delen uit deze serie:

  1. De les van de briljante straatmuzikant
  2. De opmerkelijkste vragen van Postbus 51
  3. De vraag om huisdieren in een nieuw daglicht
  4. Met veel meer vragen naar huis na voorlichtingsavond
  5. De juiste vraag
Heb je suggesties voor een nieuw blog over 'goede vragen stellen?' Wat is voor jou dé juiste vraag? Of bestaan die niet? Laat het me weten door op de reactieknop te klikken en een reactie te schrijven!


Verder lezen over Wonderdag en over het slimme onderbewuste:




Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek direct bij Managementboek.

Mis mijn volgende artikel niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Share/Save/Bookmark

zondag 24 januari 2010

ABC van inspiratiebronnen


Inspiratie is een onlosmakelijk onderdeel van het schrijfproces en andere creatieve activiteiten. Die komt soms uit onverwachte hoeken.

Ik heb een lijst samengesteld van mijn favoriete manieren om inspiratie op te doen. Sommigen liggen voor de hand, anderen minder. Kijk eens of er iets voor jou bij zit.

Aantekeningen. Van interviews bijvoorbeeld. Mensen doen vaak prachtige uitspraken, zoals deze: "Allochtonen komen vaak uit een statische wereld, terwijl het stadsleven hier heel divers is. Dat wil ik mixen door er jazz van te maken."
Zie ook: Citaten

Bladen. Achter ieder tijdschrift zit een groep redacteuren, die de trends op de voet probeert te volgen. Van hun voorwerk kun jij gebruik maken! Het is vooral geweldig leuk om een blad door te bladeren dat over geheel andere dingen gaat dan jouw gebruikelijke interesses. Je doet er altijd wel één of meerdere ideeën op.
Zie ook: Coverteksten

Blogs.
Er zijn vele blogschrijvers, die volop aanknopingspunten bieden om op door te denken, zoals De Inspiratiekamer en nieuweproductenbedenken.

Boeken. Vroeger las ik veel romans, tegenwoordig lees ik vooral veel boeken over psychologie, creativiteit en marketing, bijvoorbeeld van Seth Godin, Ken Robinson en Douwe Draaisma.

Borden, opschriften en uithangborden. Ik fotografeer vaak uithangborden of opmerkelijke opschriften. Ze vertellen vaak een verhaal, soms over gastvrijheid of juist over allerlei dingen die verboden. zijn. Ook leg ik vaak 'sporen' vast: voetstappen in de sneeuw of de afdrukken van dierenpoten. Die vertellen eveneens een verhaal.
Zie ook: Straatleven

Coverteksten. Coverteksten van tijdschriften zijn vaak geformuleerd in de vragende vorm om jou nieuwsgierig te maken naar het antwoord binnenin. Leuk om je niet te laten verleiden het blad open te slaan om het antwoord van de redacteur te lezen, maar zelf die vraag te beantwoorden.

Citaten.Via www.citaten.net ontvang je dagelijks een citaat in je mailbox voor nieuwe inspiratie. Of volg quote me via twitter.

Del.icio.us. Een schatkamer van prachtige artikelen op internet, door jezelf verzameld en door anderen. Je kunt op trefwoorden zoeken of bij je netwerk kijken. Zo vind je telkens interessante artikelen.

Dialogen op straat of in een winkel. Het is geweldig leuk om conversaties van andere mensen te horen. Als je iets interessants hoort, schrijf het neer in een opschrijfboekje. Het kan later als inspiratiebron dienen.
Zie ook: Straatleven

Douche. Iedere douchebeurt levert minstens één idee op.

Fietsen. De combinatie van frisse lucht en regelmatige beweging stuwt bloed door je lichaam en je brein. En dat levert altijd nieuwe gedachten op.

Films.
Films of televisieprogramma's bieden vaak een nieuw perspectief op een thema en zetten je daarmee aan het denken.
Zie ook: Verhalen

Geluiden. Muziek, natuurgeluiden of juist de stilte.
Zie ook: Dialogen

Google. Als je op het onderwerp zoekt waarover je wilt schrijven, vind je via de zoekmachine meteen tal van bronnen, die je op nieuwe ideeën helpen. Zo heeft Google me vaak gered.

Helden. Mahatma Gandhi, Albert Einstein en Nelson Mandela vervullen een voorbeeldfunctie, maar ook Pippi is een rijke inspiratiebron.

Kinderen. Wat kijken ze op televisie? Welke modetrends zijn er? Hoe denken ze over het leven? Wat houdt ze bezig? Kinderen hebben een frisse blik op de wereld en laten je op een andere manier kijken naar je dagelijkse omgeving.

Kranten. Interessant leesvoer, vooral verhalen in de zaterdagkrant over mensen die iets bijzonders hebben gedaan.
Zie ook: Bladen

Kunst. Kunstenaars zijn geoefend om zaken op een andere manier te benaderen en vormen daarmee een rijke inspiratiebron. Inspirerende kunstenaars vind ik onder meer Pablo Picasso, Antonio Gaudi, Leonardo da Vinci en Berlage en Keri Smith.

Logboek of dagboek. Onontbeerlijk gereedschap voor een ideeënmaker. Je hoeft er niet elke dag in te schrijven, maar enige regelmaat is wel handig. Door je aantekeningen terug te lezen, zie je vaak nieuwe dwarsverbanden.

Notitieboekje. De pocketmuze, die je altijd bij je draagt.
Zie ook: Logboek

Reizen. Het ontdekken van nieuwe plekken, mensen en gewoonten is een enorme inspiratiebron. Dat kan ook door te reizen in je verbeelding.

Straatleven. Wie gaat straatjutten, vindt inspiratiebronnen in zijn dagelijkse leefomgeving.
Zie ook: Borden

Taalgebruik. Nieuwe woorden, vreemde woorden, vaagtaal, poëzie en snoepwoorden bieden vaak nieuwe aanknopingspunten.

Trends. Trends zie je om je heen of spot je op internet.

Twitter.Voor blogs, informatie en het uitwisselen van kennis en ideeën.

Verhalen om ons heen. Als je er alert op bent, hoor je ze overal. Schrijf ze op in een apart notitieboek en bewaar ze voor later gebruik.
Zie ook: Dialogen

Vragen. Vragen stellen is een manier om de wereld om je heen telkens opnieuw met verwondering te bekijken.

Vormen en structuren. Patronen of structuren in de natuur, bijvoorbeeld een wirwar van wortels of knoestige takken tegen de blauwe lucht vind ik mooi om te fotograferen. Ze vormen vaak een intrigerend ritme.

Vrienden. Zij hebben me al op heel wat ideeën gebracht. Een blijvende inspiratiebron.


Vertel over jouw inspiratiebronnen
Waar laat jij je door inspireren? Natuur? Muziek? Gedichten? Schrijf hieronder je reactie om deze lijst met jouw inspiratiebronnen aan te vullen!


Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek direct bij Managementboek.

Mis mijn volgende artikel niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Share/Save/Bookmark

donderdag 21 januari 2010

De juiste vraag

Als je werkelijk in contact wilt komen met andere mensen, gaat het er niet om zoveel mogelijk vragen af te vuren. Het is vooral de kunst dat je de júiste vraag stelt. Maar hoe luidt die vraag dan?

1. Wat boeit jou zo? Elkaar leren kennen

Wat boeit jou zo in je werk?", vroeg ik deze week aan mijn gesprekspartner
, die ik tijdens een borrel had ontmoet. Ze was even verrast over deze directe vraag. Toch vond ze het leuk om te antwoorden en kwam met een interessant antwoord. Daarna stelde ze dezelfde vraag aan mij. Hoewel we elkaar maar een minuut of tien gesproken hadden, kregen we toch het gevoel dat we elkaar behoorlijk goed hebben leren kennen.

De vraag 'wat boeit jou zo' is volgens mij een van de belangrijkste vragen die je aan anderen kunt stellen, omdat je hiermee informeert naar drijfveren. Een stapje verder en je komt uit bij de vraag 'Waarom doe je wat je doet?" En nog een stapje verder: 'Waar gaat jouw leven over?' Dat zijn dingen die we bijna allemaal wel willen weten. En die ook niet gemakkelijk te beantwoorden zijn.

2. Wat is je diepste drijfveer? Een creatieve ingreep in een gesprek
Een mooie vraag hoorde ik van ondernemer-collega Elise. Als een gesprek vastloopt of als er onderhuidse dingen spelen, stelt zij een directe vraag aan de deelnemers: wat is je diepste drijfveer? Met de reacties op die vraag komt het gesprek op een wonderbaarlijke manier weer op gang.

3. Wie was verantwoordelijk? De ultieme vraag van Toine Huys
Ook in interviewgesprekken gaat het er om de juiste vraag te stellen. Soms heb je een lange reeks inleidende vragen nodig om je gesprekspartner op te warmen. Maar uiteindelijk draait alles om die ene vraag, waarin alles samen komt. Nova-verslaggever Toine Huys achtervolgde de politici van het Tweede Kabinet Kok wekenlang met vragen over Screbrenica. De ultieme vraag: wie was nou verantwoordelijk voor dat drama? Wekenlang bleven de ministers de vraag ontwijken. Totdat Jan Pronk zwichtte: "De politiek is verantwoordelijk. We hebben gefaald in Srebrenica."

Dat antwoord leidde de val van het kabinet in.


Dit is deel 5 van de serie 'De kunst van het Vragen'
Andere delen uit deze serie:
  1. De les van de briljante straatmuzikant
  2. De opmerkelijkste vragen van Postbus 51
  3. De vraag om huisdieren in een nieuw daglicht
  4. Met veel meer vragen naar huis na voorlichtingsavond
  5. Stel jezelf de Wondervraag
Heb je suggesties voor een nieuw blog over 'goede vragen stellen?' Wat is voor jou dé juiste vraag? Of bestaan die niet? Laat het me weten door op de reactieknop te klikken en een reactie te schrijven!


Share/Save/Bookmark

dinsdag 19 januari 2010

Met veel meer vragen naar huis na voorlichtingsavond


Met een paar honderd andere ouders zat ik vanavond bij een voorlichtingsavond van een middelbare school. We hadden allemaal één vraag in ons hoofd: is dit een geschikte school voor ons kind? We gingen met vele vragen weer weg.

De ene vraag roept de andere weer op, zo konden we vanavond ervaren. Zo liet de school een aantal leerlingen aan het woord over hun eerste ervaringen als brugklasser. Vrolijke, optimistische en ook ontwapenende antwoorden kwamen over het voetlicht. Maar je vraagt je als toehoorder ondertussen af door welke selectieprocedure deze leerlingen getrokken zijn. Zodat de eerste dringende vraag aan een loslopende brugklasser na afloop luidde: "En hoe vind je het nou écht op deze school?"

Veel ouders hadden een lijstje kritische vragen voorbereid. Zo vroeg een moeder naar de ervaringen met het nieuwe beleid voor drugs en alcohol. Deze vraag kon de rector nog handig pareren met de tegenvraag: "Bedoelt u hoe mijn eigen ervaringen met drugs zijn?"

Met een vraag over het aantal allochtonen op zijn school kwam hij minder makkelijk weg. Altijd een gevoelige vraag in een stad met uitgesproken witte en zwarte scholen. De vragensteller had zijn vraag dan ook zorgvuldig verpakt: "Wat is het percentage allochtone leerlingen op deze school en vormt dat een afspiegeling van de maatschappij?" Om het percentage van 20 procent allochtonen te rechtvaardigen, moest de rector zich in allerlei bochten wringen. "Het is een afspiegeling van de samenleving, maar het hangt er wel vanaf welk deel van de maatschappij je bedoelt."

Het minst helder was de rector in zijn verhaal over het negatieve rapport van de onderwijsinspectie. De vraag waarom de onderwijsinspectie tot dat oordeel gekomen was, beantwoordde hij met veel volzinnen zonder tot de kern door te dringen. En dus verlieten we de aula met veel meer vragen dan bij binnenkomst.

Dit is deel 4 van de serie 'De kunst van het Vragen'
Andere delen uit deze serie:
  1. De les van de briljante straatmuzikant
  2. De opmerkelijkste vragen van Postbus 51
  3. De vraag om huisdieren in een nieuw daglicht
  4. Stel jezelf de Wondervraag
Heb je suggesties voor een nieuw blog over 'goede vragen stellen?' Wat is voor jou dé juiste vraag? Of bestaan die niet? Laat het me weten door op de reactieknop te klikken en een reactie te schrijven!


Share/Save/Bookmark

maandag 18 januari 2010

De vraag om huisdieren in een nieuw daglicht

Hoeveel huisdieren hebben wij? Op het eerste gezicht geen, maar als je deze vraag breed interpreteert hebben we er juist een heleboel.

Jongste zoon wil heel graag een hond, een konijn of een ander aaibaar dier en heeft daar al vaak om gevraagd. Helaas willen wij ouders er niets van weten. "Ik moet nu een hele harde opmerking maken", zei jongste zoon laatst, terwijl hij nadrukkelijk naar mij keek. "Jíj bent eigenlijk mijn probleem." Dat klopt, beaamde ik grif. Vanwege mijn huisdierenallergie is een huisdier bij ons thuis een thema, dat geen onderhandelingsruimte oplevert.

Maar ons afwijzende antwoord op deze repeterende vraag is helemaal niet zo negatief. We zien het alleen wat ruimer, want we hebben immers wel een tuin. Daar wonen een heleboel dieren, met de vogels als meest aansprekende bewoners. En die vogels beschouwen de bewoners van het gezin misschien ook wel als 'hun' huisdieren, schrijft Adriënne Baars op de website Opgroeien in verbondenheid. Ze geeft enkele leuke tips om kinderen beter naar vogels te laten kijken.

Anders kijken naar een alledaags verschijnsel, dàt is de truc die zij meegeeft. Als kinderen daarbij ook iets te doen hebben - fotograferen, rekenen, vogels tellen - wordt het er een stuk interessanter op. Niet alleen aaien, maar iets anders doen met dieren - dát zet de aloude vraag om huisdieren in een nieuw daglicht.

Haar tip bracht me op een idee, toen gisteren de kinderen verklaarden dat ze geen zin hadden in een boswandeling. Dat veranderde op slag toen ik vroeg wie als fotograaf op wilde treden. Dat wilden ze allebei wel. Ze hebben fantastische foto's gemaakt. Het hoogtepunt beleefden ze bij het fotograferen van balancerende koolmeesjes bij een voederplaats.

"Waarom is blij zijn zo leuk, mama", was de vraag van jongste zoon, die opgetogen op de wandelpaden huppelde. Ook een hele goede vraag.


Dit is deel 3 van de serie 'De kunst van het Vragen'
Andere delen uit deze serie:
  1. De les van de briljante straatmuzikant
  2. De opmerkelijkste vragen van Postbus 51
  3. Met veel meer vragen naar huis na een voorlichtingsavond

Verder lezen over creativiteit bij kinderen:

zondag 17 januari 2010

De opmerkelijkste vragen aan Postbus 51

Het magazine VROM.nl publiceerde in zijn allerlaatste nummer een lijstje bijzondere vragen die de overheidsvoorlichters van Postbus 51 voorgelegd krijgen.

Het is een intrigerend lijstje:

  • Ik wil voor mijn slaapkamerraam een rolluik aanbrengen. Is het mogelijk dat ik hiervoor subsidie krijg?
  • Wat zijn de normen voor het geluidsniveau van deurbellen bij seniorenwoningen?
  • Is er wel eens nagedacht over het idee om gevangenen te laten fietsen om stroom op te wekken?
  • Ik hoor dat er het een en ander gewijzigd is in de stankhoeveelheid die een zeug produceert. Weet u waar ik die informatie kan vinden?
  • Er schijnt een wettelijke regeling te zijn dat vervuilende bedrijven bomen moeten planten. Kan ik mezelf opgeven dat een bedrijf die bij mij komt aanplanten?
  • Hoe belangrijk moet je zijn om een standbeeld te krijgen in Nederland?
Dit lijstje maakt verschillende dingen duidelijk. Allereerst over de medewerkers van Postbus 51. Die hebben gegniffeld over deze vragen of vonden ze op een andere manier opmerkelijk, anders waren ze niet op dit lijstje van 'bijzondere vragen' beland. Je mag aan Postbus 51 'alles' vragen, maar sommige vragen vinden ze toch wel merkwaardig.

Ten tweede over de vragenstellers. Die uiten in enkele gevallen een kreet van wanhoop, verbeeld ik mij. Achter de vraag over de deurbel zit vermoedelijk een dramatisch verhaal. Een man of vrouw, die gek wordt van de deurbel bij de bejaarde buurman en ten einde raad bij Postbus 51 aanklopt.

In andere gevallen klinkt de hebberigheid erin door. Een milieuvervuilend bedrijf doet een bestelling om gratis bomen aan te laten planten. De vragensteller is kennelijk een persoon die helemaal in zijn eigen werkelijkheid leeft.

En dan is er nog iets wat opvalt. Een aantal vragenstellers denkt verder dan de gemiddelde burger. De vraag over het standbeeld lijkt mij bijvoorbeeld een vraag die de publieksvoorlichters behoorlijk in de problemen brengt, want zoiets is vast nog nooit in een nota vastgelegd. Ik ben eveneens benieuwd wat ze hebben gedaan met de vraag over stroomopwekking door gevangenen. Wellicht niet zo sympathiek voor de gedetineerden, maar het getuigt wel van soepel denken.

Dit soort vragen zetten de overheidsvoorlichters in ieder geval aan het werk. Vanzelfsprekendheden worden op losse schroeven gezet. Pasklare antwoorden bestaan even niet. Daarom zou de overheid dergelijke vragenstellers moeten koesteren.
"Het is niet dat ik zo slim ben. Ik ben alleen langer met de vraag bezig."
- Albert Einstein


Dit is deel twee uit de serie 'De Kunst van het Vragen'
Andere delen uit deze serie:

Heb je suggesties voor een nieuw blog over 'goede vragen stellen?' Wat is voor jou dé juiste vraag? Of bestaan die niet? Laat het me weten door op de reactieknop te klikken en een reactie te schrijven!

Verder lezen over vragen stellen:

vrijdag 15 januari 2010

De les van de briljante straatmuzikant

Bij de ingang van metrostation L’Enfant Plaza in Washington DC stond 43 minuten lang een straatmuzikant met een honkbalpet te spelen op zijn viool. Het was ochtendspitsuur. Op dit tijdstip liepen naar schatting 1000 mensen door het station naar hun werk.

Slechts zes mensen stopten voor de muzikant en bleven even staan. Degene die het meeste aandacht aan de violist besteedde, was een driejarige jongen. Zijn moeder sleepte hem gehaast mee, terwijl het jongetje achterom bleef kijken. Ongeveer 20 mensen gaven de muzikant geld, maar liepen verder in hun gewone tempo door. Uiteindelijk haalde hij 32,17 dollar op. Toen hij ophield met spelen en het weer stil werd, merkte niemand dat op. Laat staan dat er een applausje klonk.

De muzikant was Joshua Bell, een van de beste musici ter wereld. Hij speelde geen huis-, tuin- en keukendeuntjes, maar stukken van Bach voor viool solo en andere meesterwerken. Hij speelde op een Stradivarius van 3.5 miljoen dollar. Twee dagen daarvoor had hij een optreden gegeven in het uitverkochte theater van Boston. De kosten van de tickets voor dit optreden waren 100 dollar per plaats. Hij werd uiteindelijk door slechts één persoon herkend, namelijk door een huisvrouw die enkele weken daarvoor een optreden van hem had bijgewoond.

Bell speelde incognito in het metrostation op uitnodiging van de Washington Post. Het optreden was een onderdeel van een sociaal experiment over waarneming, smaak en prioriteiten bij mensen. Het hele experiment werd vastgelegd met een verborgen camera en microfoon. Dat filmpje ging sindsdien de hele wereld over.

Dit experiment heeft velen aan het denken gezet. Herkennen we wel talent, als dat talent zich in een onverwachte context presenteert? Kunnen wij in een gewone omgeving op een ongewoon uur schoonheid herkennen? Hoe vast zitten wij in onze eigen referentiekaders? En de meest indringende vraag: als we geen tijd hebben om te blijven staan en te luisteren naar een van de beste musici ter wereld, hoeveel andere zaken gaan dan aan ons voorbij?

Maar natuurlijk kun je het ook van een heel andere kant bekijken, als dit experiment dan toch over waarnemingsvermogen, smaak en prioriteiten gaat. Want het gaat ook over het stellen van de juiste vragen. Hadden de metrobezoekers niet gewoon een heel andere muzieksmaak? Vonden zij op tijd komen op dat moment wat belangrijker dan genieten van muziek? En werd het talent van deze violist niet overgewaardeerd als zoveel mensen hun haastige tocht er niet voor onderbreken?

Op Youtube is het filmpje te zien wat hierover gemaakt is: Stop and hear the music.

Dit is deel 1 uit de serie 'De Kunst van het Vragen'
Andere delen uit deze serie:
Heb je suggesties voor een nieuw blog over 'goede vragen stellen?' Wat is voor jou dé juiste vraag? Of bestaan die niet? Laat het me weten door op de reactieknop te klikken en een reactie te schrijven!


Verder lezen over de rol van muziek:



Share/Save/Bookmark

dinsdag 12 januari 2010

Aan de slag met je plannen

Het begin van het nieuwe jaar is het moment dat velen van ons massaal goede voornemens maken. Plannen om er een inspirerend jaar met creatieve activiteiten van te maken, bijvoorbeeld. Ik schat in dat het gros van deze mensen deze week hun eerste inzakmomentje beleeft. Tijd voor wat peptalk!

Voornemens kun je je iedere dag opnieuw maken; daar hoeft het geen 1 januari voor te zijn. Als het bij plannen maken blijft, zullen ze immers nooit werken, welk moment het ook is. Dóen is het belangrijkst!

Een open deur?
Dat er voor creatief werk noeste arbeid nodig is, wordt nogal eens onderschat. Bij het woord creativiteit denken we vaak allereerst aan vrijheid en regels doorbreken, terwijl discipline en doorzettingsvermogen minstens zo belangrijk zijn. Mozart componeerde in zijn korte leven enorm veel muziekstukken, maar hij werkte daar ook hard voor. Op 28-jarige leeftijd waren zijn handen vervormd door de uren die hij aan musiceren en oefenen had besteed.

Wat kun je doen om je creatieve plannen daadwerkelijk uit te voeren? Niet dralen, gewoon beginnen!

1. Win tijd
Ga na aan welke gewoonte je veel tijd kwijt bent zonder dat het je veel oplevert. Internetten, lezen of computeren? Doe dat komende week eens helemaal niet. Het is vaak uitstelgedrag - ik weet er zelf alles van. Kijk wat het je oplevert.

2. Leg de plannen vast
Plannen die je wilt ondernemen, kun je vastleggen in het Day Zero-project. Hier verzamel je 101 dingen die je wilt doen in 1001 dagen. Wie op deze manier zijn plannen vastlegt, geeft zichzelf een stok achter de deur bij de daadwerkelijke uitvoering van de plannen.

3. Start op een gemakkelijke manier
Als je eenmaal aan de gang bent, krijg je vaak de smaak te pakken. Het is dus handig om het opstapje naar uitvoering van je plan zo laag mogelijk te maken. Als je bijvoorbeeld een plan moet schrijven, begin je eerst wat losse ideetjes op papier te zetten. Daar zoek je vervolgens uitgebreidere informatie bij. Voor je het weet zit je lekker te werken.

"The top 3 things that inhance your creativity: create, create and create. Everything else is trivial."
- Karl Raats


Nog meer lezen over de uitvoering van plannen en ideeën:

Share/Save/Bookmark

donderdag 7 januari 2010

Helpt het slimme onbewuste jou aan een goede oplossing?

Terwijl jij een wandelingetje maakt, is je slimme onbewuste voor jou op de achtergrond aan het werk om creatieve oplossingen te genereren. Kun je daar helemaal op vertrouwen of is er meer aan de hand?

Bij een cursus die ik vorig jaar volgde, gebruikte de docente een originele kennismakingsmethode. In plaats van het gebruikelijke voorstelrondje kreeg iedere deelnemer de opdracht om iets over zijn buurman of -vrouw op te schrijven op basis van de allereerste indruk. Wat voor een persoon was het? Wat deed hij in zijn vrije tijd? En waarom volgde hij deze cursus?

Ik voelde me met deze opdracht op glad ijs beland. Mijn buurvrouw maakte op mij de indruk dat ze helemaal niet thuishoorde bij deze cursus. Ik had nog niet met haar kennis gemaakt en haar zelfs nog niet horen praten. Ik wilde daarom niet het risico lopen dat ik haar griefde met onterechte kwalificaties. Mijn beschrijving van haar was heel wat positiever dan ik eigenlijk dacht.

Toch pakte deze oefening verrassend uit. Met hun beschrijving van hun eerste indruk bleken andere deelnemers opvallend vaak raak te schieten. De vrouw met een jongensachtig uiterlijk werd bijvoorbeeld een sober leven toegedicht: single, in het bezit van een kat en trouwe bezoekster van een natuurcamping. Een stereotype natuurlijk, maar het bleek wel te kloppen.

Een intuïtieve eerste indruk bleek toch meer waarde te hebben dan ik aanvankelijk dacht. Een inzicht dat helemaal past in de huidige tijdgeest, waarbij we gestimuleerd worden meer op ons onbewuste af te gaan om onszelf en de wereld om ons heen beter te doorgronden. Om lastige maatschappelijke problemen het hoofd te bieden, hebben we nieuwe creatieve oplossingen nodig buiten de gebaande paden. Als de kwaliteit van onze intuïtie hoger wordt, zouden we daarbij meer successen boeken.

Die herwaardering is zo gek nog niet. Van alle ervaringen die je opdoet in je leven, beleef je er maar ongeveer tien procent bewust. We kunnen simpelweg niet alle informatie tegelijkertijd in ons opnemen. Onze hersenen signaleren die informatie ondertussen wel en slaan ze op in het geheugen. Op deze manier verzamelt ieder mens vele ervaringen en emoties die niet direct aan de oppervlakte komen, maar die er wel zijn.

Volgens hoogleraar Ap Dijksterhuis - schrijver van het boek Het slimme onbewuste - heeft het onbewuste brein een verwerkingscapaciteit, die ongeveer 200.000 keer groter is dan die van het bewustzijn. Het onbewustzijn legt verbanden, zoekt associaties en pakt beelden, emoties en ervaringen mee. Als je tot een creatieve oplossing wilt komen, kun je het onbewuste volgens Dijksterhuis doelgericht voor je aan het werk zetten. "Geef het de opdracht een beslissing te nemen en ga vervolgens iets anders doen, zoals met de hond wandelen, uit eten gaan en werken. Ondertussen is je brein onbewust aan het nadenken en rolt er een betere beslissing uit."

Geweldig natuurlijk, zo'n Eurekamoment waarvoor je alleen maar wat afleiding hoeft te zoeken. Een herwaardering van de kracht van intuïtie, na een tijdperk waarin hard nadenken juist op een voetstuk werd geplaatst.

Toch is het dan verfrissend om oudere mensen te spreken die zoiets weer in perspectief weten te plaatsen. Ik sprak onlangs een pedagoge, die het gebrek aan psychologische kennis bij het gros van de mensen hekelde. "Dus doen we allemaal maar een beetje wat goed voelt", schamperde ze. "Vroeger gingen we af op wat de bijbel voorschreef. Daarna deden we het op de manier zoals onze ouders het deden. En nu gaan we op onze intuïtie af."

Ook Roos Vonk (hoogleraar sociale psychologie) vindt dat we onze intuïtie niet alle macht in handen moeten geven. Het is bijvoorbeeld niet handig om klakkeloos je gevoel te volgen en de voorraad snoep weg te eten, terwijl je rationele brein net besloten heeft tot een vermageringskuur. Bovendien wordt niet alle verzamelde informatie even zinnig gebruikt, beschrijft Vonk in haar boek Ego's en andere ongemakken. "Het vervelende is dat het onbewuste een onzichtbare 'poel' is met enerzijds geweldige en anderzijds dubieuze en misleidende kwaliteiten", schrijft ze. Intuïtieve reacties zijn daardoor vaak oppervlakkig en niet altijd betrouwbaar, zeker als we ons buiten ons kennisgebied begeven.

Het onbewustzijn mag dan een schatkamer van instinctieve kennis en ervaring zijn die ons gedrag en gevoel grotendeels aansturen, we hebben er in feite weinig controle over. We weten immers niet door welke impulsen ons onbewuste zich precies laat leiden. Je kunt er dus niet klakkeloos een complex probleem 'in stoppen' in de hoop dat de geniale oplossing er vanzelf uit rolt. Dat pleit al met al voor een verstandig gebruik van intuïtie. Vertrouwen op je onbewuste kan je zeker bijzondere inzichten opleveren, mits je je hersens blijft gebruiken.

Ikzelf bleek het trouwens met mijn eerste indruk over mijn buurvrouw op de cursus wel degelijk bij het rechte eind te hebben. Mijn welwillende beschrijving die ik aan de anderen voorlas, klopte van geen kanten. Maar mijn verzwegen indruk dat ze hier helemaal niet thuis hoorde, kwam wél uit. Dat had ze zelf ondertussen ook begrepen. Bij de rest van de cursus kwam ze niet meer opdraven.

"The only real valuable thing is intuïtion."
Albert Einstein

Verder lezen over het gebruik van intuïtie:

Boeken:
'Het slimme onbewuste, denken met gevoel' door Ap Oosterhuis, Uitgeverij Bert Bakker 2007

'Ego's en andere ongemakken, psychologie van alledaagse menselijke eigenaardigheden' door Roos Vonk, Uitgeverij Scriptum 2009


Share/Save/Bookmark

zaterdag 2 januari 2010

Het geheim van een excellerend creatief team

Een muzikant kan in zijn eentje de prachtigste muziek maken. Maar samen met enkele gelijkgestemde andere musici kan hij boven zichzelf uitstijgen. Ken Robinson beschrijft in zijn boek Het Element hoe dat werkt.

Software-ontwerpers kunnen
vanuit elke hoek in de wereld hun werk doen. Maar bij elkaar geperst in Silicon Valley kwamen zij tot ongelooflijke prestaties, die de wereld veranderden. De vaardigste ontwerpers hoefden niet ver te reizen om deals te sluiten, van baan te veranderen of zakenpartners te vinden. De synergie van vele slimme ontwerpers dicht bij elkaar zorgde voor een explosie aan creativiteit.

Een verzameling mensen met vergelijkbare interesses kan dus iets veel groters creëren dan ieder van hen individueel had kunnen doen. De combinatie van creatieve energie en de noodzaak om op het hoogste niveau te opereren om anderen bij te houden, leidt tot een anders onhaalbare vorm van toewijding, stelt Robinson. De schrijver illustreert dat aan de hand van de totstandkoming van Miles Davis' historische album Kind of Blue. De musici hadden de stukken voor de opname nog nooit gespeeld. Iedere opname van elk nummer was echter meteen raak. Kind of Blue is het best verkochte jazzalbum aller tijden.

Waarom kunnen creatieve teams samen meer bereiken dan individuele personen? Ken Robinson somt drie factoren op:
  • Goede creatieve teams zijn divers. Ze bestaan uit mensen met verschillende maar elkaar aanvullende talenten. De musici die samen met Miles Davis Kind of Blue voortbrachten, speelden verschillende instrumenten, hadden allemaal een verschillend muzikaal bewustzijn en een eigen persoonlijkheid.
  • Creatieve teams zijn dynamisch. De leden dienen niet alleen elkaars sterke punten aan te vullen, maar ook elkaars zwakke punten te compenseren. Ze dagen elkaar uit als gelijken en vatten kritiek op als stimulans om door te gaan.
  • Creatieve teams zijn uniek. De leden zijn niet uitwisselbaar en kunnen niet functioneren als de helft afwezig is. Ze hebben een eigen karakter en komen bijeen om iets specifieks te doen. Ze bestaan even lang of kort als men wil of nodig is om de klus te klaren.
Uit deze kenmerken blijkt dat je niet zomaar een creatief team kunt samenstellen, dat tot een unieke prestatie komt. Het zijn de leden zelf die allereerst iets doen waar ze excelleren en die vervolgens hun gelijken opzoeken om nog hogere hoogten te bereiken.

Persoonlijk denk ik dat daar nog iets bij komt: de plezierfactor. De lol van speelsheid en samen delen leidt tot meer dan de som der delen. Een creatief team bestaat uit mensen die allemaal werken vanuit hun eigen deskundigheid en plezier. Dan ben je niet alleen een ontdekkingsreiziger in je eigen vak of liefhebberij, maar vind je ook iets nieuws uit. Bij unit 2 van het Huis van de Communicatie in het gebouw Nieuwe Energie in Leiden heb ik dit gevoel inmiddels in de praktijk mogen ervaren!

Boek: 'Het Element. Als passie en talent samenkomen', door Ken Robinson, Het Spectrum, 2009

"If you want to have creative workers, give them enough time to play."
- John Cleese

Meer inspiratie nodig over creativiteit op de werkplek? Lees hier verder:


Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek

vrijdag 1 januari 2010

Een inspirerend nieuw jaar


2010 wordt een geweldig jaar om...

  • te experimenteren met nieuwe vormen en verhalen
  • nieuwe dingen uit te proberen;
  • mijn creatieve denkprocessen op te rekken (volgens Remco Langeler en Lodewijk van den Broek van de Inspiratiekamer besteden we daar slechts 20 minuten per dag aan!);
  • te geven en te delen;
  • inspiratie te zoeken en te verspreiden;
  • nog meer om mij heen te kijken, te luisteren, indrukken op te snuiven, ontroerd te raken en te verwonderen;
  • mijn bevindingen op te schrijven op dit weblog;
  • nieuwe stukjes over creativiteit te schrijven op het weblog van Creasense;
  • nog meer slingers op te hangen. Het leven is immers een feestje!
Kortom, er ligt een heerlijk nieuw jaar te wachten, vol creativiteit en inspiratie. Ik wens je van harte hetzelfde toe!

"The difference between a good day and a spectacular one: in the former you get things done, in the later you make things happen."
- Karl Raats