donderdag 21 april 2011

De ideeënbedenker kan het niet alleen

Je kent deze types vast wel in je omgeving (of misschien ben je het zelf!): mensen die aan de lopende band nieuwe ideeën verzinnen. Ze hebben enorm veel verbeeldingskracht en zorgen voor veel speelsheid en energie.

Pratend over een creatief persoon bedoelen we meestal dit soort mensen die veel originele en vaak wilde ideeën spuien. Toch zijn zij zeker niet de enige personen, die creativiteit inbrengen in een team. Behalve ideeënbedenkers heb je ook denkers, ontwikkelaars en uitvoerders nodig, die een idee handen en voeten geven en het plan in de wereld zetten.

We hebben allemaal onze natuurlijke voorkeur voor een of twee van deze rollen, maar duidelijk is ook dat de een niet zonder de ander kan. Je kunt wel eindeloos peinzen over de optimale formulering van je uitgangsvraag, maar dan kom je niet verder met je concept. En een doener die alleen maar bezig is met de uitvoering, ziet vaak elementen over het hoofd die het concept origineel en beter passend hadden kunnen maken.

Een goede verheldering van je uitgangspositie is in ieder geval noodzakelijk voordat je van start gaat. Dat valt nog lang niet altijd mee, was een van mijn leerpunten op de CREA Conference van afgelopen week. We kregen de opdracht om een toren te bouwen van een krant, papieren tape en een plastic bekertje. Het team dat de hoogste toren neerzette, had gewonnen.

Ons team begon meteen ijverig steunpilaren te rollen van de krant en de stukken op elkaar te zetten. Onze toren stond het snelst overeind en we waren ook als team als eerste klaar. Zo snel, dat we nog 2,5 minuut over hadden. Helaas konden we niet meer verder bouwen omdat ons materiaal op was. De andere teams waren ondertussen nog volop aan het plakken en streefden ons met hun torens ruimschoots voorbij.

Achteraf bleek dat onze groepen niet toevallig op deze manier samengesteld waren. Op basis van een eerder gemaakte test van Foursight bestond ons team uit mensen die vooral voor de uitvoering gaan. En dat klopte: we waren zonder enig plan meteen van start gegaan. Een ander team had eerst overleg gepleegd en nog eens een nieuwe start gemaakt toen het eerste idee niet bleek te werken.

Het ideale team bestaat zowel uit verhelderaars (clarifiers), ideeënbedenkers (ideators), ontwikkelaars (developers) en uitvoerders (implementators); dat is me door deze ervaring meer dan duidelijk geworden. Als je meer aandacht besteedt aan de voorbereiding en verheldering van de vraag en vervolgens heel veel ideeën bedenkt, kun je veel verder komen bij de ontwikkeling van het plan en de uitvoering daarvan. Dat had ons vast een hogere toren opgeleverd.

Slimme vragenstellers, inventieve ideeënbedenkers, handige ontwikkelaars en krachtige uitvoerders: ze kunnen niet zonder elkaar. En ze hebben stuk voor stuk het hele scala aan creatieve vaardigheden nodig om hun rol optimaal te vervullen. Weet dus wat voor een type je zelf bent en zoek de rest erbij voor je team.


Meer blogartikelen over CREA 2011:
Verder lezen over creatieve teams:


dinsdag 19 april 2011

De CREA-wetten voor beter leren


Actie is reactie. Mijn vroegere leraar natuurkunde botste tijdens de les ooit in volle vaart tegen een deur om deze wet van Newton te demonstreren. Door het onverwachte karakter van zijn botsing, samen met de knal en de beweging staat zijn les in mijn geheugen gegrift.

We leren niet alleen met ons hoofd, maar ook met onze ogen, oren en ons lichaam. Dertig jaar na deze natuurkundeles waren de trainingen en workshops op de CREA conference van afgelopen week hiervan opnieuw de perfecte illustratie.

Allereerst omdat creativiteitsprofessional Erik op ten Berg een aansprekende ‘expo’ gaf over accelerated learning, waarbij hij deze principes meteen in de praktijk bracht. Erik vertelde dat hij te weinig tijd had gehad om deze sessie voor te bereiden, omdat hij pas kort van te voren had ontdekt dat zijn workshop in het programma was opgenomen. Met deze vertelling bracht hij de principes van Accelerated learning meteen in de praktijk: hij liet ons leren door het zelf te doen. Als deelnemers kregen we de opdracht om eigen voorbeelden te zinnen om leerdoelen over het voetlicht te brengen: uitbeeldend, vertellend, met geluiden of plaatjes.

Zo ging het bij vrijwel alle sessies van CREA: alle werkvormen met bewegen, kijken, uitbeelden, reflecteren en luisteren wisselden elkaar voortdurend af. We deden het ene na het andere spel, werden tot actie uitgedaagd met alweer een nieuwe energizer en tekenden dat het een lieve lust was. Dik drie dagen lang heb ik geïnterviewd, geherformuleerd, gezongen, een papieren toren gebouwd, gevisualiseerd, geplakt, gejoeld, ritmische geluiden gemaakt en nog veel meer. Het aantal ludieke manieren om een groep met een bewegingsspel in kleinere groepjes te verdelen, kan ik inmiddels niet meer tellen.

Het heeft gewerkt, want ik kan me veel elementen van CREA uitstekend voor de geest halen. De gebeurtenissen zijn nog vers, dus dat scheelt. Tegelijkertijd heb ik zo’n overweldigende hoeveelheid nieuwe indrukken opgedaan op de conferentie, dat het toch wonderlijk blijft dat ik me nog zoveel herinner van de grote hoeveelheid kennis, tips en vaardigheden.

Learning is creation, not consumption was een van de andere principes voor Accelerated Learning. CREA bood ons daarbij de volgende ideeën om het geleerde beter te laten beklijven:
  • Eigen plek. Laat de ruimte een vertrouwde plek worden voor jou en de andere deelnemers. Hang de creaties van de oefeningen aan de muren of versier zelf de ruimte. Ons lokaal was na drie dagen een grote galerij van papieren met post-its, vision boards, tekeningen, slingers en ballonnen.
  • Logboek. Draag voortdurend een notitieboek bij je waarin je verslag doet van je eigen leerproces. Gebruik verschillende kleuren stiften of pennen en maak versieringen in je boek. Een aantrekkelijk logboek blader je met plezier terug.
  • Beeldmateriaal. Maak foto’s van flipboards, collages, demonstraties en oefeningen. Verzamel ook ander beeldmateriaal, zoals tekeningen. Voeg deze beelden bij je schriftelijke aantekeningen.
  • Geheugensteun. Maak na afloop een eenvoudige tekening op je vingertoppen, die je herinnert aan de hoofdpunten van de sessie. Of verzin een ezelsbrug en noteer op iedere vingertop een letter als reminder.
  • Uitbeelden. Voer met andere deelnemers in het avondprogramma een theaterstukje op, waarin je de belangrijkste leerpunten nog eens in een humoristische vorm voor het voetlicht brengt.
  • Slogan. Een rijmpje of een samenvattende slogan zorgt ervoor dat de stof beter blijft hangen. Onze slogan: trust the process.
  • Verbindingen. Maak contact met de andere deelnemers via LinkedIn en creëer een eigen groep om ervaringen te blijven uitwisselen en op een laagdrempelige manier vragen te stellen.
  • En nu? Beantwoord na afloop van een training of workshop voor jezelf deze drie vragen: wat gebeurde er? Wat betekende dit? Wat nu? (What? – So What? – Now, what?)

“Creativity is inventing, experimenting, growing, taking risks, breaking rules, making mistakes, and having fun.”

- Mary Lou Cook




Meer over mijn ervaringen op CREA 2011:

Verder lezen over het gebruik van zintuigen bij het vormgeven en laten beklijven van ideeën:

Share/Save/Bookmark

maandag 18 april 2011

De pratende bloemen van Pascal - over het opschorten van oordelen

Het convent langs het strand, waar onze trainingen plaatsvonden.

Een van de gedenkwaardigste gebeurtenissen op de CREA Conference in de Italiaanse badplaats Sestri Levante was onze ontmoeting met Pascal en zijn wonderbaarlijke verhalen. Hij bracht ons in grote verwarring, maar bood met zijn eigenzinnige gedrag ook een onverwacht inzicht.

Samen met een internationaal gezelschap van trainers en innovators volgde ik de afgelopen dagen het programma over Creative Problem Solving, een stappenplan om creatief te denken. We waren al een half dagdeel bezig met deze training, toen Pascal zich bij ons voegde als deelnemer. Hij vertelde dat hij tijdens zijn treinreis opgehouden was bij de grens, zodat hij veel te laat op de conferentie arriveerde. Kan gebeuren, dachten we nog.

Bij de volgende bijeenkomst was iedereen op tijd aanwezig, behalve Pascal. Onze trainers hadden met de groep afgesproken dat iedere laatkomer een zeer overdreven verhaal moest vertellen over de reden van de late komst. Pascal aarzelde even toen hij dat hoorde en vertelde vervolgens een fabelachtig verhaal over een visioen op het strand, dat hij geprobeerd had in foto's vast te leggen. We moesten lachen om zijn verhaal, maar met zijn opmerking "I can show you the pictures!" bracht hij ons toch even in verwarring.

De volgende dag was Pascal weer te laat. De ergernis in de groep groeide. Eén keer te laat komen viel nog te billijken, maar twee keer is ronduit irritant. Wederom vertelde Pascal een merkwaardig verhaal, dit keer over een steen die hem aangesproken had. Tot onze stomme verbazing toonde hij in zijn hand de betreffende steen, waarmee hij in contact gekomen zou zijn. Was Pascal een wonderbaarlijke toneelspeler? Of iemand die overdreven veel aandacht nodig had?

Zoals inmiddels te verwachten viel, was Pascal op de derde bijeenkomst opnieuw te laat. Hij brak met opzet de regels! Hij had ditmaal enkele margrieten in zijn hand. Hij vertelde hoe de bloemen hem onderweg aangesproken hadden om geplukt te worden. Hij gaf ze aan onze drie trainers, die ze glimlachend in ontvangst namen.

Bij de afscheidsceremonie dankte Pascal ons voor het geduld dat we met hem hadden gehad, want hij wist ook wel dat hij zich op een onalledaagse manier gedroeg. Met zijn verhalen wilde hij voor kleine sprankelende vonkjes zorgen, legde hij uit. Dat kon onze groep toch waarderen. Blijf alsjeblieft met stenen en bloemen praten, wensten enkele deelnemers hem toe.

Ik realiseerde me gaandeweg dat Pascal precies liet zien waarvoor we allemaal bij CREA waren: leren om ons oordeel uit te stellen, bewust regels te doorbreken en ons open te stellen voor onverwachte vonkjes. Dankjewel Pascal.


Verder lezen:


Share/Save/Bookmark

dinsdag 12 april 2011

Recepten bedenken zonder kookboek

'Stalen' van eetbaar papier in de Culinaire Werkplaats

Om recepten te bedenken, heb je geen kookboeken nodig. Het is veel interessanter om je inspiratie te halen uit heel andere bronnen. Drie manieren om jezelf op een nieuwe manier te inspireren.
De Culinaire Werkplaats in Amsterdam is een ontwerpbureau en een restaurant op het snijvlak van eten en kunst, waar ik onlangs te gast was met de makers van 7 Days of Inspiration Magazine. Initiatiefnemers Marjolein Wintjes en Eric Meursing willen mensen in beweging brengen met hun ‘verse eetinspiraties’ en hen daarmee inspireren om op een andere manier met groente, fruit, bijzondere granen en andere gezonde voeding om te gaan.

Voor hun ontwerpen halen zij hun inspiratie uit allerlei mogelijke bronnen, zoals architectuur, mode en landschappen. Kookboeken hebben ze ook, maar die dienen vooral om technische details na te zoeken. "Helemaal blanco beginnen aan een ontwerp is het beste", is de ervaring van Marjolein.

Zij hanteren een aantal uitgangspunten, die ook voor andere makers van creatief werk (in welke vorm dan ook) inspirerend zijn. Het zijn stuk voor stuk uitdagingen om je gebruikelijke inspiratieboekje te buiten te gaan. Durf je de uitdaging aan?

1. Kies een ander zintuig als uitgangspunt
De meeste koks nemen de smaak van een gerecht als uitgangspunt voor hun receptuur. Natuurlijk moet het gerecht er ook nog mooi uitzien (het visuele aspect) en lekker ruiken (de geur).
Toch hebben we nog meer zintuigen die we kunnen inzetten om een nieuw gerecht te bedenken. Onze tastzin bijvoorbeeld. Marjolein haalt haar inspiratie vaak uit textiel: wol, fluweel of jute bijvoorbeeld. De structuur van deze stoffen vertaalt ze in de textuur van gerechten. Of ze gebruikt de structuur van een afbladderende wand met affiches als uitgangspunt.
Als je voor een ander zintuig kiest, hoe verandert dan jouw werk?

2. Verander de functie van je werk

Voedsel is doorgaans om op te eten, maar het kan nog meerdere functies dienen. Zo kun je eetbaar papier ook verwerken tot kledingstukken. Marjolein probeert van eetbaar papier draagbare kledingstukken te maken.
Als jij jouw creatieve werk een andere functie geeft, hoe ziet dat er dan uit?

3. Beperk jezelf

De schilder Mondriaan beperkte zichzelf tot de primaire kleuren, zwart en wit en rechte lijnen. Marjolein en Eric geven zichzelf vaak een soortgelijke beperkende opdracht. Ze werken bijvoorbeeld uitsluitend met zwarte ingrediënten, zoals olijven en zwarte linzen. Dat geeft hen een nieuwe uitdaging: ze hebben al een lijst met 72 zwarte ingrediënten samen kunnen stellen. Door je keuzes te beperken, kom je tot nieuwe vondsten.
Met welke beperking kun jij jezelf een creatieve uitdaging bezorgen?




Verder lezen:

zondag 10 april 2011

Zes redenen waarom koken goed is voor je creativiteit (en geluk)

Koken met uitsluitend oranje ingrediënten

Koken is een uitstekend middel om je creativiteit te stimuleren. Om meer redenen dan je denkt.

1. Mix and match
Al kokend combineer je allerlei ingrediënten, totdat er nieuwe smaakvolle combinaties ontstaan. Maar ook als je je eigen draai geeft aan bestaande recepten, ben je creatief bezig. Koken is bij uitstek een combinatie van uitproberen, proeven, toevoegen, aanlengen, roeren, aanpassen en vernieuwen.
Tip: ga koken en leg jezelf een beperking op. Kook bijvoorbeeld uitsluitend met ingrediënten van één kleur.
2. Meditatie
Het hak- en snijwerk is een uitstekend middel om je hoofd leeg te maken. Dan borrelen er vanzelf nieuwe gedachten op. De geuren van verse kruiden en andere ingrediënten werken meditatief.
3. You fill up my senses
Koken is goed om je zintuigen aan het werk te zetten. Wat proef ik nu precies? Wat vind ik nu eigenlijk? Koken is een zinnelijk proces, zei acteur/regisseur Titus Muizelaar ooit in de rubriek over troosteten in NRC Handelsblad (2009).
"Een saus maken is als de repetitieperiode van een toneelstuk. Je begint met een grote pan bouillon, dan is het een kwestie van inkoken, alle overbodige poespas weglaten, concentreren. Proeven, iets meer wijn, net iets meer peper. En zo probeer je langzaam tot een kern te komen. Tot de kern van een gevoel."
4. Connect Als je naast elkaar staat te snijden en te koken, raak je gemakkelijk met elkaar in gesprek, zonder dat je elkaar hoeft aan te kijken. Op deze manier kun je op een rustige manier met elkaar praten (als je niet iets op het vuur hebt staan dat de aandacht vergt, natuurlijk!), waardoor allerlei nieuwe gedachten en ideeën ontstaan.
In veel culturen met een culinaire traditie zijn vrouwen eindeloos bezig met het vullen van gerechten. Dat komt omdat ze zo graag met zijn allen koken, denkt Marjoleine de Vos in NRC Handelsblad (2011).
"Dan wil je een werkje te doen hebben waardoor je nog even langer gezellig met zijn allen bij elkaar bent en wat leent zich daar nu beter voor dan vullen? Je moet hakken en malen, uithollen en flapjes maken, plakken en rollen en dichtbinden."
5. Geluk "Door het eten van gekke combinaties, voel je je gelukkiger en geïnspireerder." Dat zegt Rob Eastaway, schrijver van Creatief denken, 101 manieren om denkpatronen te doorbreken. Dus probeer gerust speklapjes met drop uit of bereid eens zuurkool met caramelsaus.
Tip: heb je inspiratie nodig voor spannende en toch smakelijke combinaties? Neem een kijkje bij foodpairing.


6. Dopamine
Alles wat nieuw is, prikkelt het brein tot het maken van nieuwe verbindingen. En dat levert weer de afscheiding van stofjes in de hersenen op, die ons geluksgevoel verhogen: dopamine. Het creëren van nieuwe gerechten levert daar een bijdrage aan. Voer dus vooral nieuwe kookexperimenten uit.
Tip: neem een abonnement op biologische groenten. Met de raapsteeltjes, snijbonen en knolselderij in het wekelijkse pakket word je vanzelf uitgedaagd om creatief te zijn.


Verder lezen over creativiteit en koken:

Lenig denken Meer ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk van pas komen.
Bestel het boek nu bij Managementboek.

Share/Save/Bookmark

donderdag 7 april 2011

Het verplichte uniform

Vorige week ontvingen alle vrijwilligers en personeelsleden van het Jacobshospice een verontrustende brief van de coördinator over een uniform. Een brief, waar bij nader inzien een heel verhaal achter bleek te zitten.

In de brief kondigde de coördinator aan dat alle personeelsleden inclusief vrijwilligers voortaan een uniform moeten dragen tijdens de dienst. Dat had de Inspecteur van de Volksgezondheid namelijk verordonneerd naar aanleiding van een klacht over de hygiëne. Onder protest zag het hospice zich genoodzaakt aan dit besluit gevolg te geven. Om de huiselijkheid nog een beetje overeind te houden, had het hospice een uniform te laten ontwerpen in de eigen huiskleuren. “Veel sterkte allemaal bij het verwerken van bovenstaand besluit”, besloot de brief.

Het Jacobshospice in Den Haag is een huis
waar mensen hun laatste levensdagen doorbrengen in een kleinschalige en huiselijke omgeving. Een klein team van professionals en meer dan zeventig vrijwilligers slagen erin de gastbewoners veel persoonlijke aandacht te geven, zodat het concept van bijna-thuis-huis gestalte krijgt.

Afgelopen vrijdag konden alle vrijwilligers en personeelsleden langskomen om het uniform te passen en een keuze te maken tussen een blouse of hesje. Voor de mensen die daadwerkelijk op de stoep stonden om te passen, stond een stuk taart klaar. Want op deze dag bleek dat het hele verhaal een 1 Aprilgrap was.

Zelf ben ik als vrijwilliger betrokken bij het maken van het magazine en het jaarverslag van het hospice, maar als ik vrijwilliger aan het bed was geweest, was ik er ingetuind. Een goede 1 Aprilgrap zet je aan het denken of het nu wel of niet waar is. Dat was hier zeker het geval. Daarnaast laat deze grap ook zien dat humor heel goed samengaat met verdriet, medeleven en andere ‘zwaardere gevoelens’, die in een hospice sterk aanwezig zijn. Of misschien wel juist op deze plek.

De brief liet ook een mooi voorbeeld van verbindend leiderschap zien. De coördinatoren verkondigden een nare boodschap, maar lieten ook zien hoe ze meeleefden, wat hun eigen emoties waren rondom deze verplichting en welke oplossingen ze hadden bedacht om het besluit nog enigszins dragelijk te maken.

Bovenal benadrukte de grap wat de centrale waarden van deze organisatie zijn: de persoonlijke benadering en het ‘bijna-thuis-huis’ zijn niet te verenigen met de verzakelijkte en in protocollen gegoten ziekenhuismentaliteit, waarvan het uniform een symbool is.

Humor is een creatieve manier om dat verhaal voor het voetlicht te brengen, omdat het ons op een andere manier naar de werkelijkheid laat kijken. Daarom is deze grap zo geslaagd: het zorgt voor een verhaal met plakkracht.

Verder lezen over verhalen:


Share/Save/Bookmark