dinsdag 29 januari 2008

Creativiteitsenzymen


Laat ik hem Karel noemen. Terwijl de andere deelnemers langzaam het bovenzaaltje binnendruppelden, had hij al lang en breed koffie ingeschonken voor zichzelf. Hij had er als regiomedewerker zelf meer dan twee uur reistijd opzitten, terwijl de meeste collega's van Karel uit de directe omgeving kwamen.

Dit groepje werknemers kwam die ochtend bijeen voor een ideeënsessie voor hun blad, waaraan ik via mijn werk een bijdrage lever. Karel bleek een enthousiaste deelnemer en deed diverse suggesties. Toen de bijeenkomst na twee uur afgelopen was, drentelde hij wat onrustig heen en weer. Hij had meer van de bijeenkomst verwacht, meldde hij, want er zaten nog een heleboel ideeën in zijn hoofd. En die moesten er ook nog uit!

Gelukkig had Karel ook een lange terugreis voor de boeg. Per mail ontvingen we later de serie ideeën die hij tijdens die tocht ontwikkeld had. Hij had een te hoog gehalte van het enzym creatifyne, schreef hij er nog bij. Gewoonlijk kwam dit enzym 's ochtends vrij tijdens het douchen, maar treinreizen waren kennelijk ook stimulerend.

De ene plek is beter voor het opwekken van ideeën dan de andere plek. De douche is een bekend ideeënverzamelpunt, maar de file ook. Organisaties zouden eens moeten nadenken hoe ze die plekken kunnen creëren en uitbouwen, zodat er méér nieuwe dingen bedacht worden. Het Ideeëncentrum noemt ook de koffie-automaat, de stilte- of meditatieruimte en de wandelgangen. Of de trein, natuurlijk. Méér heen -en weer reizen in de baas zijn tijd, het heeft zijn voordelen.

Link:
Ideemomenten volgens het Ideeëncentrum

zaterdag 26 januari 2008

Stoer



Een electronische monitor in het babybedje om wiegendood te voorkomen, maar ook kinderen die pas op de middelbare school voor het eerst zelfstandig naar school gaan. En voor tieners is er de mobiele telefoon als eeuwige navelstreng met het ouderlijke nest. Ouders schieten door met hun voorzichtigheid met kinderen.

Die angstcultuur brengt bange kinderen voort, betoogt het artikel 'Pas op! Kijk uit! vandaag in NRC Handelsblad. Ouders draven zo door in hun beschermingsdrang, dat ze vergeten dat opvoeden meer behelst dan waarschuwen en indammen. Het zou beter zijn als ouders hun kroost wat meer aan hun lot overlaten en ze zelf dingen uit laten zoeken zonder allerlei toezichthoudende maatregelen. Want kinderen doen belangrijke vaardigheden op door te spelen zonder toezicht, zoals zelfstandig denken en sociaal- en verantwoordelijk gedrag.

Helemaal het idee van 'liefdevolle verwaarlozing' (van ontwikkelingspsycholoog Dolf Kohnstamm), dat wij voor de opvoeding onze eigen kinderen ooit als leidraad in gedachten hadden genomen. Maar in de praktijk valt het niet mee om de bezorgdheid los te laten, angstig als ik ben voor het immer loerende gevaar achter een grassprietje.

Maar grenzen zijn er om verlegd te worden, ook voor ouders. Dus vroeg ik Niels vandaag voor het eerst om brood en een doos eieren te halen bij de supermarkt. Hij trippelde meteen enthousiast de deur uit, voorzien van een grote tas en een geldbriefje in zijn knuistje. Zou hij misschien niet onderweg..., dacht ik nog toen hij wegliep. Maar ik drukte de gedachte weg en natuurlijk vervulde hij met verve zijn opdracht.

Bemoedigd door dit succes liet ik hem toen ook maar voor het eerst achterop mijn fiets plaatsnemen zónder fietsstoeltje, voetensteun of andere beschermingsmaatregelen. En bij het zwembad liet ik hem zelf met zijn zwemspullen naar de kleedkamer lopen, terwijl ik een parkeerplaats voor mijn fiets zocht. Terwijl de andere vaders en moeders nog de handjes vasthielden van hun kinderen in de overvolle wachtruimte voor de douches, trakteerde ik mijzelf alvast op chocolademelk in de nog lege kantine.

Niels vond het allemaal heerlijk. "In de winkel zeiden ze dat ze mij heel stoer vonden", zei hij tevreden. Ja, ik vond ons ook heel stoer.

De Vlamingen komen!

De Chinezen komen met een overdosis aan goedkope arbeidskrachten en een snel ontwikkelende kenniseconomie, de Indiërs volgen hen in rap tempo. Maar houd vooral de Vlamingen in de smiezen!

Veel meer dan in Nederland is daar doorgedrongen dat creativiteit erg belangrijk is voor de regio. De Vlaamse regering heeft enkele jaren geleden het Flanders District of Creativity opgericht met kennis, inspirators, voorbeelden en heel veel tips. Vijftig creatieve Vlaamse ondernemers trekken er bovendien op uit om de creativiteit aan te jagen.

Ondernemerscreativiteit is in Vlaanderen geen doel op zich, maar een middel om de regio welvarend en ambitieus te maken. Net als Nederland kent Vlaanderen een hoge arbeidsproductiviteit, maar ook hoge arbeidskosten. Om voldoende banen te blijven garanderen, kiest de regio voor volle kracht vooruit. Veel investeringen dus in supercreatieve bedrijven en een overvloed aan innovaties.

Dit regeringsinitiatief staat niet op zichzelf, want Vlaanderen had ook al het Centrum voor de ontwikkeling van het creatief denken (COCD). Dit is een vereniging van mensen die zich bezighouden met allerlei vormen van toegepaste creativiteit. Gelukkig bieden de creativiteitsdeskundigen steeds meer hun diensten ook in Nederland aan...

Links:
Het Flanders DC
Brainsstorm
Centrum voor de Ontwikkeling van het creatief denken

vrijdag 25 januari 2008

Een eenvoudige doch voedzame maaltijd in Almere

'Nou, dit mag dus binnenkort niet meer', zeggen raadsleden grijnzend, terwijl ze een portie aardappelgratin, gemengde groenten, een lapje varkensfricandeau en een halve vegetarische tortilla opscheppen. 'Wat mij betreft komt ze er hier niet meer in', zegt burgemeester Jorritsma, voordat ze nog een extra stukje tortilla met guacamolesaus gaat halen. 'Dan gaat ze maar voor de vergadering even bij de McDonalds zitten eten.'

Een donderdagavond in het stadhuis in Almere. De raadsleden komen wekelijks om 19.00 uur bijeen voor de Politieke Markt. Vanavond gaat het over de raadsleden zelf. Voorafgaand aan de vergaderingen kunnen de raadsleden een hapje mee prikken in het restaurant. De fractie-Molina (voormalig lid van de fracties van VVD en GroenLinks en sinds kort éénvrouwsfractie) vindt het schandalig dat de raadsleden daar niets voor hoeven te betalen. Zij heeft daarom een voorstel gedaan dat raadsleden voortaan zelf 10,50 euro neertellen als ze aanschuiven.

De serieuze journalistiek heeft weinig oog voor Almere, dat de komende jaren een enorme groeisprong doormaakt en daaraan miljoenen spendeert. Het politieke theater wordt daarentegen goed gecoverd. Vanavond belooft het volop te spetteren in het gemeentehuis. In de koffiekamer verheugt de cameraman van de regionale omroep zich op zijn veelbelovende avondklus.

Edwina Molina gaat op haar plaats zitten in de blauwe zaal voor de commissievergadering, waarin haar motie besproken wordt. Een statige vrouw met zwart kroeshaar en een grijze kuif, die een goed verzorgde indruk maakt. Op de volle publieke tribune schuift de burgemeester aan. 'Ik kom er toch maar even bij zitten', zegt ze.

Een 60-plusser heeft zich gemeld als inspreker voor deze vergadering. Hij vindt het schandalig dat de gemeenteraadsleden gratis mogen eten, terwijl bejaarden nauwelijks rond kunnen komen en in een aantal gevallen aangewezen zijn op de Voedselbank. 'De oudere mensen hebben dit land opgebouwd', zegt de man. Gesnuif op de publieke tribune. 'Pff, goed dat mijn moeder dit niet hoort', zegt een raadslid.

De raadsleden wijden geen woord aan de bejaarden en de voedselbank, maar richten hun pijlen volledig op Molina. Waarom heeft ze 'het eten uit de grote ruif' nooit aan de orde gesteld toen ze nog fractielid was van de VVD of GroenLinks? Heeft het voorstel misschien iets te maken met de 'kassakwestie', toen Molina onlangs enkele tientallen gasten wilde laten mee eten?

Molina haalt getergd uit naar haar aanvallers, vooral naar de uitvreters van de PvdA-fractie. De voorzitter probeert haar het woord te ontnemen en schakelt diverse keren haar microfoon uit, maar Molina laat zich niet stoppen. Daarop volgen chaotische taferelen vol heen- en weer geschreeuw. Toehoorders kunnen daaruit alleen nog opmaken dat alle sprekers 'respect' opeisen. Even ziet het er naar uit dat ze elkaar niet alleen verbaal te lijf gaan, maar ook elkaar aan de revers over de vergadertafel zullen trekken.

Zover komt het niet. Op het nippertje slaagt de voorzitter er in om de orde te herstellen. Bij de stemming blijkt dat geen enkele fractie enige steun geeft aan het voorstel van Molina. Alle partijen vinden de verstrekking van de 'sobere doch voedzame maaltijd' behoren tot een redelijke vergoeding voor het raadswerk. Als er iemand verspilling te verwijten is, dan is het Molina zelf, meent Leefbaar Almere. De tienduizenden euro's die gespendeerd moeten worden vanwege Molina's derde overstap in twee jaar ontneemt haar het morele recht om deze kwestie aan de orde te stellen.

Molina laat zich niet uit het veld slaan door de rest van de raad. Zij vindt het tot haar missie behoren om deze misstanden te agenderen, vindt ze. En voortaan zal ze de maaltijden uit eigen zak betalen. Dat de gemeente het geld niet wil innen, neemt ze voor kennisgeving aan.

Na afloop bergt de cameraman tevreden zijn apparatuur op. 'Dit kan ik integraal uitzenden!', laat hij triomfantelijk weten. De lokale politici komen op deze avond alweer niet van hun slechte naam af.


woensdag 23 januari 2008

Ideeën maken als web 2.0-gebruiker

Taggen, sharen, inviten, feeden, social bookmarken, het houdt niet op. Wie niet weet waar ik het over heb: al die websites waarmee je als web 2.0 gebruiker flink aan de slag kunt gaan om informatie te verzamelen, te voorzien van annotaties en te delen.

Voor een beetje journalist geldt het onderhouden van sociale netwerken, twitteren en bloggen tegenwoordig als een must.
Voor het vormen van ideeën en het opdoen van inspiratie zijn al die nieuwe internethulpmiddelen best aardig, merk ik. Je wordt in ieder geval breed gevoed door allerlei bronnen: websites, weblogs en contacten. De leukste ontdekking vind ik het maken van mindmaps via internet. Je kunt niet alleen in je eentje brainstormen met zo'n ding, maar de mindmap ook rondsturen en het door anderen laten aanvullen.

Maar ook in het web 2.0 tijdperk vind ik het aloude notitieblokje nog steeds onmisbaar. Ik heb er twee: eentje voor allerlei lijstjes (plannen, kado-ideetjes, goede restaurants, vakantietips, etc.). En een andere voor allerlei andere willekeurige invallen, ideeën en opmerkingen.

Voor elk nieuw onderwerp pak ik een nieuwe bladzijde. Achterin houd ik een lijstje met kernwoorden bij, voorzien van de paginanummers waar die thema's terug te vinden zijn. Een soort inhoudsopgave van echte handgeschreven tags dus, die in de loop van de tijd uitdijt. Het mooie is dat je het op deze manier organisch structureert. De eerste internet-toepassing die dit voor elkaar krijgt, moet ik nog vinden!

Overzichtjes van interessante webapplicaties:

Groene skivakantie


Zeven jaar geleden gingen we voor het laatst op sneeuwvakantie. Achteraf gezien hadden we toen nog een heel verantwoord ski-oord uitgezocht, want we verbleven in een sneeuwzeker én autovrij dorpje in Zwitserland. Daar stonden we toen nog helemaal niet bij stil en dat was wel zo goed voor de gemoedsrust.

Het Oostenrijkse dorp waar we binnenkort naar toe gaan, is niet autovrij. Of er energieslurpende sneeuwkanonnen nodig zijn om de skipiste mooi wit bedekt te houden, valt bovendien nog maar te bezien. Maar nu kunnen we niet meer doen alsof ons dat niet deert, want met het meten van onze persoonlijke vakantievoetafdruk weten we precies waar we aan beginnen.

Voor deze ene vakantie laat ik een voetafdruk achter van 938 (wat voor eenheden eigenlijk?), terwijl mijn verantwoorde quotum voor het hele jaar 1600 bedraagt. Met dit tripje van acht dagen is het quotum voor eerlijk en duurzaam vakantievieren dus al meer dan de helft op.

De toerisme-industrie is zich natuurlijk ook wild geschrokken over het schadelijke karakter van de wintersport. De reisorganisaties Arke, Tui en Kras hebben recent tips gepresenteerd voor groene skivakanties. En daaruit begrijp ik dat ik mijn onverantwoordelijke vakantie toch wel voor een deel kan goedmaken. Lokaal uit eten gaan en de traditionele keuken uitproberen stimuleert de lokale economie en is dus wel weer okay. Eco-schnitzels, bestaan die?

En verder dien ik mij niet bezig te houden met off-piste-skieën en helikopterskiën, maar dat was ik toch al niet van plan. Pfff, daar kom ik goed vanaf. Als toegift beloof ik plechtig dat ik ook geen edelweiss pluk.

dinsdag 22 januari 2008

Herdichten

Materiaal opnieuw gebruiken en er weer iets waardevols van maken: de gedachtegang van cradle to cradle vindt overal weerklank. Maar ook woorden kun je recyclen. Bijvoorbeeld door boektitels te stapelen tot gedichten, waarover ik al eerder schreef.

Grafisch ontwerper Fenne Roefs hergebruikt de woorden van de gedichten zelf. In een oude dichtbundel van Guido Gazelle heeft ze met een dikke stift allerlei woorden doorgestreept. De overblijvende losse woorden zijn zo poëtisch, dat ze samen weer een nieuw gedicht vormen.

Zo kun je monumentale gebouwen herbouwen tot minihuisje. Ambtelijke nota's zijn om te vormen tot liedjes. Versleten ideologieën worden nieuwe romans. Niets is voor eeuwig, alles is herbruikbaar.

Verder lezen over taalvondsten:

vrijdag 18 januari 2008

De hippe-vogel-mythe

Stel je een creatieveling voor. Grote kans dat je denkt aan een hippe vogel met opvallende kledij en een eigenwijze kijk op de wereld, die het ene na het andere geweldige idee de wereld inslingert. De waarheid zou wel eens kunnen zijn dat de ware creatieveling gewoon iemand is die systematisch te werk gaat en geleerd heeft zijn hersens op een bepaalde manier te gebruiken.

Dan en Chip Heath betogen in hun boek De Plakfactor dat er aan ideeën die beklijven een aantal universele stramienen ten grondslag liggen. Wie goede ideeën wil formuleren - waarvoor je dus geacht wordt 'creatief' te zijn -, kan zich simpelweg richten op het invullen van deze formule: eenvoudig, onverwacht, concreet, geloofwaardig, verhalend en met emoties.

Een Israëlisch onderzoeksteam ontdekte volgens Heath & Heath in 1999 dat de meest succesvolle advertenties vrijwel allemaal gebruik maakten van dezelfde stramienen. Je zou verwachten dat de grootste succcessen ontstonden uit geniale gedachtenkronkels. Maar met de toepassing van het onverwachte en nog enkele andere eenvoudige principes blijk je een heel eind te komen.

Zo bezien hoeven we dus helemaal niet in een flow te komen (de voorwaarde voor creativiteit volgens Cszikszentmihalyi), een talent hebben voor het leggen van associaties of grensoverschrijdend gedrag. Het invullen van universele stramienen is voldoende. Al is het de vraag of we op die manier wel creatief willen zijn.

Links:
Meer lezen over de formule van de Plakfactor? Klik hier

Naar Egypte


Egypte stel ik me voor als een druk en stoffig land vol kooplieden die voortdurend het zinnetje 'kijken, kijken, niet kopen' repeteren. En voor je het weet zit je tussen de moslimfundamentalisten, bij wie de stoppen doorslaan als een Geert Wilders een film met anti-koranpropaganda uitbrengt.

Toch gaan we er binnenkort naar toe. Ik ben gefascineerd door dat land, sinds ik op de middelbare school een werkstuk maakte over de geneeskunst in de Oudheid. De kennis en kunde in het oude Egypte spraken zeer tot de verbeelding, net als bij onze kinderen nu. Egyptische vrouwen plasten over snelkiemende zaadjes heen om te ontdekken of ze een kind verwachtten. De eerste zwangerschapstest!

Van alle 1001-nacht-landen die mijn ouders ooit bezocht hebben - en dat waren ze bijna allemaal -, vonden ze Egypte het allermooist. De vruchtbare Nijl die door het dorre land stroomt, de fascinerende bevolkingsgroepen en natuurlijk de piramiden en andere overblijfselen uit de Oudheid. Met hun ogen het land zelf gaan bekijken, is ook een hele goede reden voor een reis.

woensdag 16 januari 2008

Breinschakelen

Multitasking: we schijnen het steeds beter onder de knie te krijgen. Aan twee artikelen tegelijk werken, ideeën verzamelen voor het volgende interview, een telefoontje doorverbinden en meeluisteren naar het gesprek van je collega's achter je. Maar vermoeiend is het wel, dat heen- en weerschakelen.

Toch kun je van dat vaak onvermijdelijke schakelwerk ook een deugd maken, beweert Jeffrey Baumgartner. Als je voortdurend je losse-flodder-gedachten noteert in een opschrijfboekje naast je, verlos je je brein van ballast en houd je focus op je eigenlijke taak.

Maar er is meer. Ideeën die opborrelen bij taak 1 maar bedoeld zijn voor taak 2, zijn vaak creatiever dan wanneer je je alleen met taak 1 zou bezighouden. Bovendien ontstaan er tussen twee uiteenlopende taken vaak nieuwe verbindingen. De kunst is dus niet alleen om losse gedachten over de andere taak op te schrijven, maar bewust ook naar die nieuwe verbindingen op zoek te gaan. Multi-thinking, noemt Baumgartner dat.

Het is ook dé truc voor vergaderingen, die veel te lang duren en op het oog weinig productief zijn. Noteer lustig al je invallen die met andere onderwerpen te maken hebben. Hoe meer notities, hoe meer kans dat er iets echt bruikbaars bij zit.

En anders ga je gewoon droedels tekenen. Op het oog wat nutteloze tekeningetjes, in werkelijkheid creatieve bronnen voor nog meer nieuwe hersenverbindingen.

Eierbakles - ideeën maken met kinderen


''Ik ben graag op school, want daar verveel ik me niet", flapt Jasper er vanavond uit. Als ouders van kinderen die thuis méér dan genoeg speelgoed hebben, springen wij onmiddellijk in de actieve luisterhouding. Wàt heeft de school dat we thuis niet hebben?
"Nou, als ik op school klaar ben met mijn werk, kan ik verder met een Sudokuboek, mijn weektaak, of..."
"Huh, wil je thuis dan ook een weektaak?"
Ja, dat wil hij best wel. "En ik ook", haakt Niels aan.

Samen beginnen we te brainstormen wat die weektaak dan zou kunnen inhouden. Een fietsparcours uitstippelen en aanleggen. Een eigen kookboek maken. Aangespoelde spullen op het strand jutten en daar iets nieuws van maken. Je eigen puzzel maken. En een plan bedenken voor ons verwaarloosde balkon-op-het-noorden. Nu we toch bezig zijn met plannen maken, willen de jongens ook kookles, te beginnen met het leren bakken van pannenkoeken en eieren.

Jasper schrijft het allemaal ijverig op. Niels wil spijkers met koppen slaan en ook het liefst nu een weekschema in elkaar zetten om de taken in te plannen. Hun ogen glimmen ondertussen van voorpret. Wachten op een schoolvakantie om deze projecten uit te voeren? Nee, ze willen zo snel mogelijk beginnen. Met eierbakles.

Winterkost (2)

Bij gebrek aan evenementen is januari natuurlijk wel een uitgelezen maand voor een pas-op-de-plaats en nieuwe inspiratie. Nieuwjaarsborrels, die doorgaans net zo saai zijn als de grauwe buitenlucht in deze tijd van het jaar, zouden daarvoor prima gelegenheden zijn. Verzin een thema, geef de bezoekers een opdracht mee, maak het vrolijk. Als het goed is, stimuleert een bedrijfsborrel zelfs de creativiteit.

Ook slim: gisteren werd voor het eerst de Big Improvement Day georganiseerd. De 'derde dinsdag van januari' stond in het teken van positief denken als tegenwicht tegen de meest depressieve tijd van het jaar. Het was de bedoeling om mensen op dit 'belevement' met goede ideeën met elkaar in contact te brengen en zo elkaar op te jagen naar nóg mooiere dingen.

Wilde dromen en briljante gedachten van bedrijfsleven en overheid bij elkaar brengen, daar ging het om. Dus als we in de tweede helft van januari ineens uit de dip weten te komen, dan weten we wat daaraan heeft bijgedragen!

dinsdag 15 januari 2008

Winterkost (1)

Puzzelsoep

Januari is de maand waarin de dieetboeken van Sonja Bakker nóg beter verkopen dan anders (ze staat nu met drie boeken in de top 10 van best verkochte boeken), terwijl de verkoop van kookboeken van Jamie Oliver en anderen juist enorm inzakt. Het is de maand van stormweer, snotterneuzen en somberheid over mislukte goede voornemens. Het is een maand zonder Beaujolais Primeur, kerstmarkten, Pasar Malams, Carnaval, landgoedfairs of andere evenementen. Het is zelfs de maand zonder FEEST.

Er zit maar één ding op. Je terugtrekken in het huiselijke fort en zelf januari groots vieren. Gordijnen dicht, kaarsjes aan, chocolademelk of glühwein erbij. En dan verder nog....

  • Kook troostsoep. Janneke Vreugdenhil besteedt deze week op haar weblog van nrc.next aandacht aan supersoepen voor uiteenlopende gelegenheden, die opgeluisterd worden met een hartverwarmende smakelijke dikke brij. Aanrader!
  • Maak puzzelsoep. Voor kinderen die uitgekeken zijn op hun oude puzzels. Alle puzzelstukjes in één grote pot, goed mengen en puzzelen maar.
  • Stuur een wenskaartje, maar dan anders dan anders. Met gebouwen bijvoorbeeld.
  • Doe een handstand en plaats de foto op Handstanddoorhetganseland.
  • Houd een pyjamadag. Huiselijk en zuinig, de ultieme onthaasting.
  • Bouw je eigen huis of toekomstige woning van Lego.
  • Organiseer je eigen dipfeestje: groenten, brood, soepstengels, worstjes en gehaktballetjes met dipsaus , lekker eten met je handjes. Doop het in een pindadip, pestodip, tomatensalsa of aioli. Daarna fruit in een chocoladedip of vanilledip. Eigenlijk een ànti-dipfeest dus, effectieve bestrijder van de januaridip.
  • Haal tussendoor even een frisse neus. Welke kant gaan we op, jongens? Willem gooide een muntje op. Kop was links, munt was rechts. Bij een driesprong kwamen we in de problemen. Maar leuk was deze dwaaltocht wel!
  • Weer binnen? Bezoek een museum vanuit je leunstoel. Zoals dit literaire virtuele museum voor de bijna negentigjarige Hella Haasse. Helaas gaat het pas op 5 februari open!

zaterdag 12 januari 2008

Verhaallijnen (2)

Hoe beter het verhaal, hoe sterker het in ons geheugen zich verankert. Producten met een verhaal verkopen daarom beter, weten slimme marketeers. Welbekend is het verkoopsucces van de notitieboekjes Moleskine sinds uitgedragen wordt dat beroemdheden als Picasso, Hemmingway en Van Gogh er hun aantekeningen en schetsjes in maakten. En dit is dan nog maar een heel eenvoudig verhaaltje.

Dean Heath & Chip Heath vertellen in het boek 'De Plakfactor' waarom verhalen zo goed werken. Ze zijn vaak eenvoudig, er zit iets onverwachts in, het is concreet, het is geloofwaardig. Er zit bovendien een emotie in: je leeft gemakkelijker mee met een mens van vlees en bloed dan met een abstracte massa mensen. Tot slot zet een verhaal aan om in beweging te komen. De hoofdrolspeler overwint tegen de verdrukking in. Het inspireert je om hetzelfde te doen.

Nog een reden waarom we niet zonder verhalen kunnen.

Verhaallijnen (1)

De vreemde reis van Odysseus, zijn twijfels en zwakheden en zijn gruwelijke thuiskomst: theatergroep De Appel laat in een enerverende voorstelling zien dat dit eeuwenoude verhaal interessant blijft.

De soldaten van Odysseus dragen in de Appel-uitvoering een vergelijkbaar lot als de Amerikaanse soldaten in het hedendaagse Irak. Iets soortgelijks geldt voor het theaterstuk van het Nationale Toneel over de overgevoelige en dweperige Eline Vere, die afglijdt in een verslaving en op noodlottige wijze aan haar einde komt.Het feit dat we haar nu kunnen typeren als borderline-patiënte of simpelweg als nooit volwassen geworden labiele puber, houdt haar levensverhaal actueel.

In verhalen wordt de zoektocht van de mens naar geluk op steeds een andere manier uitgebeeld. Iedere keer gaat het om hetzelfde thema. De mens wordt voortgedreven door zijn diepe verlangen om de waarheid, de graal, de schat, de geliefde, het elixer, rust of god te vinden, maar wordt in dit verlangen belemmerd. Verhalen geven betekenissen aan een wispelturig lot. Verhalen voeden onze nieuwsgierigheid, zetten aan het denken, bieden inzichten, ontroeren of prikkelen onze verbeelding. De beste verhalen gaan over verandering en ontwikkeling en geven ons houvast op ons eigen leven.

Verhalen bieden structuur aan een reeks willekeurige gebeurtenissen. Misschien zijn levensverhalen daarom zo interessant. Waargebeurd en niet bedacht en daarom niet voorzien van een logische verhaallijn. Maar terugkijkend kan die lijn er wel degelijk in teruggevonden worden. Het ontdekken van die rode draad geeft zin aan het leven.

Ouderen met lichte of ernstige depressieve klachten hebben zelfs baat bij het ophalen van herinneringen en het overdenken van het eigen levensverhaal, meldde het Trimbos Instituut onlangs. De waarde daarvan wordt nog groter als ouders door hun eigen kinderen geïnterviewd zijn over hun leven. Niet alleen is het voor de ouderen belangrijk dat het verhaal bewaard wordt voor het nageslacht, maar de kinderen verwerven ook meer zelfinzicht.

Het kan geen toeval zijn dat er hernieuwde interesse is voor verhalen en levensverhalen. Zo verzamelt de Bibliotheca Biographica, een duurzame digitale bibliotheek, levensverhalen voor naasten en nazaten, maar ook wetenschappers en belangstellenden. 'Alle persoonlijke levensverhalen samen vormen ons immateriële erfgoed', schrijven de initiatiefnemers op de site. Verhalen maken ons tot wie wij zijn. De fictieve én de waargebeurde verhalen.

donderdag 10 januari 2008

Op zoek naar het startpunt


Vergeet het idee dat je met een leeg hoofd creatiever bent. Als er weinig opmerkelijks gebeurt, heb ik weinig inspiratie, ondervond ik in de vakantieperiode. Maar als ik veel mensen spreek of informatie zoek, passeren er tientallen interessante gedachten, die mij prikkelen om er iets mee te doen.

Staren in de vlammen van een haardvuur of een rondwandelingetje maken pas ideeën los als het brein gevoed is met een uitdagende gedachte of dilemma. Wonderlijk genoeg lees ik ineens stukken van allerlei mensen die precies hetzelfde beweren. Zo vindt de Belgische creativiteitsexpert Roger de Bruyn de veelgeprezen lummeltijd helemaal niet bevorderlijk voor de creativiteit. ‘Lummeltijd stimuleert creativiteit evenmin als ongericht schilderen, drummen of mediteren. Lekker genieten stimuleert niet.’

Wel kunnen organisaties een inventief klimaat bevorderen met ‘georganiseerde stimulering’. Het moet leuk zijn om nieuwe dingen te bedenken. Cursussen en creatieve sessies verhogen die bewustwording. Maar ook een brainstorm wordt pas effectief bij het formuleren van een inspirerende vraagstelling. En ook daar komt vaak een kettingreactie op gang. Het ene idee is de bouwsteen voor de andere.

Waar vind je nu die prikkeling die de ideeënstroom op gang brengt? Koen de Vos geeft in een artikel op zijn website een reeks strategieën om het witte blad te lijf te gaan. Picasso dompelde zijn geest onder in een onderwerp of kleur. Als hij volledig opgeladen was, liet hij het even liggen. Achter zijn schildersezel stroomden de vormen en kleuren er vanzelf uit.

Jazzmusici weten dat je een basisschema nodig hebt om te improviseren. Je kunt immers niet improviseren vanuit het niets. Om op gang te komen is het dus een goed idee om snel een basisstructuur te schetsen met steekwoorden of tekeningetjes. Met die basis begin je te spelen en te variëren.

Het toeval een kans geven kan ook, of dat nu het voeren van gesprekken is (over elk willekeurig onderwerp), vrij rond surfen op internet of een woordenboek openslaan op een willekeurige bladzijde.

"Alle grote daden en gedachten hebben een absurd begin. ‘Belangrijke daden vinden vaak hun oorsprong op een straathoek of in de deuropening van een restaurant."
- Albert Camus

Verder lezen:
Technieken om op ideeën te komen

woensdag 9 januari 2008

Groenwasserij



Het aantal fabrikanten dat 'groene' auto's op de markt brengt, zal de komende tijd fors toenemen, voorspelt autofabrikant BMW. Nu is dat rond de 25 procent, maar binnen een aantal jaren zal dit zeker 60 procent zijn.

Het is even wennen: automerken die elkaar niet meer beconcurreren om de meeste PK's , de beste wegligging of de sjiekste accessoires, maar om het hoogste groengehalte. Ook autoleasemaatschappijen doen mee met de groene hype. Zo promoot Multilease 'natuurlijk rijden' om daarmee natuurgebieden te beschermen.

Je moet maar durven. Want hoe groen/duurzaam/klimaatneutraal kan een auto eigenlijk zijn? In België werd onlangs een stokje gestoken voor het gebruik van loze ecobeloften. Na een klacht van de Vlaamse Europarlementariër Bart Staes mag Saab niet langer de leus 'Saab. Het wordt eindelijk groener op de weg' voeren.

Van autogebruik is het milieu nog nooit beter geworden, hoogstens is de ene auto iets minder belastend voor het milieu dan de andere. Dit soort gebruik van duurzaamheid of groengehalte in de marketing valt daarom te betitelen als groenwasserij. Een bedrijf doet zich groen voor zonder echt iets voor het milieu of het klimaat te doen.

Ondertussen krijgt de consument het valse idee voorgespiegeld dat hij ecologisch verantwoord bezig is met zo'n auto, een groene creditcard of een klimaatneutrale skivakantie. Als koper kun je maar beter alert blijven dat er geen misbruik gemaakt wordt van je welwillende bereidheid tot duurzaam gedrag. Bij afbeeldingen van koeien, bloemetjes, bijtjes en natuurlijk vooral de kleur groen is waakzaamheid geboden.

dinsdag 8 januari 2008

Van stoer naar sneu

Eind jaren vijftig rookte 90 procent van de mannen. Roken was een tijdsbesteding, net zoals koffiedrinken.

Heel wat jongens kregen de eerste sigaretten van hun vader of een ander familielid, als beloning na een klus of om de verveling te verdrijven. In de jaren zestig rookten moeders stevig door tijdens hun zwangerschap zonder dat iemand dat als misdadig aanmerkte. Op feestjes in de jaren zeventig stonden sigaretten gul op tafel als teken van gastvrijheid.

Hoe anders is het nu. Vijf jaar geleden konden we geen restaurant vinden dat ons een rookvrije ruimte kon garanderen. Anno 2008 is het resterende verzet vanuit de horeca tegen een rookverbod een achterhoedegevecht, nu landen om ons heen ook succesvol hun cafés en restaurants hebben vrijgemaakt van sigarettenrook. Kortom, de strijd tegen nicotineverslaving lijkt een kwestie van tijd.

In 2006 rookte 28 procent van de mensen boven de 15 jaar. Al zijn dat altijd nog 3,7 miljoen mensen, in vergelijking met vijftig jaar geleden is er een enorme slag gemaakt. De succesfactoren achter deze opmerkelijke omslag verdienen nadere bestudering, zodat die wetenschap ook toegepast kan worden op bijvoorbeeld het bestrijden van vetzucht. Was het de rol van de overheid? De wetgeving? Was het een cultuurverandering? Zorgden de gezondheidsrisico’s voor afschrikkend effect?

Het voeren van harde campagnes lijkt in ieder geval te helpen, al gaan er wel een aantal jaren overheen voordat het effect zichtbaar is. In Californië werd op die manier het aantal rokers van 27 procent zelfs teruggebracht naar 14 procent nu. Gedragsverandering afdwingen is het moeilijkste dat er is, maar het kan dus wél: niet-roken is de norm geworden. Rokers die bij de draaideur van het kantoor een peukje wegpaffen, zijn niet meer stoer maar sneu.

Toch kunnen we nog veel meer doen aan antirookbeleid, vooral om te voorkomen dat kinderen gaan roken. Zo worden ouders nauwelijks effectieve strategieën aangereikt om hun kinderen op dit punt te beïnvloeden. Ik vond alleen op de website van Stivoro wat beperkte informatie.

Nee, dan de Amerikanen. Op de site van het Parent Resource Center vind je uitgebreide tips, compleet met instructieve filmpjes hoe je met je puber het beste over dit onderwerp in discussie kunt gaan. En vooral hoe je je kind kunt wapenen om de sociale druk van zijn leeftijdgenoten te weerstaan (en die tips zijn natuurlijk ook bruikbaar bij de uitrusting tegen ander riskant gedrag). Want dat roken uiterst ongezond is, kan geen enkel kind in dit tijdsgewricht meer zijn ontgaan.

Bij nadere bestudering blijkt deze zeer praktische hulp aan ouders een initiatief van tabaksfabrikant Philip Morris. De fabrikant zegt daarmee zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen, maar suggereert ondertussen dat tabaksgebruik door volwassenen wèl volkomen normaal is. Het is wachten op een onafhankelijke organisatie die de voorlichtende rol aan ouders overneemt. Maar tot die tijd zijn de Amerikaanse tips beter dan niks.

zaterdag 5 januari 2008

Groene beloften


De provincie Zuid-Holland heeft deze week 5,6 miljoen euro uitgetrokken voor het opknappen en hergebruik van oude bedrijfsterreinen. Een mooi begin, maar helemaal als de provincie ook op de rem gaat staan als het om het uitgeven van nieuwe bedrijfsterreinen gaat. Vrijwel alle politieke partijen beloofden dit vorig jaar immers in hun verkiezingsprogramma's.

Tot nu toe zijn gemeenten en provincies nog altijd reuze ruimhartig als het gaat om het uitgeven van terreinen aan bedrijven. Want stel je voor dat er een geweldige onderneming langskomt met een enorm potentieel aan werknemers in zijn kielzog, dan wil je die als lokale overheid toch geen nee verkopen? Dus brengen zij het bedrijvenpark alvast in gereedheid, zodat die eventuele ondernemer in een gespreid bedje kan stappen.

Helaas doet de buurgemeente hetzelfde. Als we zo doorgaan, hebben over vijftien jaar een enorm overschot aan bedrijventerreinen, heeft de VROM-raad vorig jaar berekend. Maar de weilanden zijn dan wel omgeploegd.

Extra wrang is het dat het nog nooit bewezen is dat deze manier van werken wel extra werkgelegenheid oplevert. Natuurlijk zal verplaatsing naar een bedrijventerrein bepaalde bedrijven wel de gelegenheid geven om hun vleugels uit te slaan en op die manier meer mensen in dienst te nemen. Maar hoe vaak gaat het niet simpelweg om de verplaatsing van een verouderd terrein naar een nieuw terrein met veel lagere grondprijzen of bedrijvenlokpremies?

Als de voorspellingen uitkomen, worden juist de bedrijventerreinen aan de randen van de stad de zorgenkinderen van de toekomst. Want als het bedrijf zijn lelijke blokkendoos verlaat en naar elders verhuist (gelokt door een nóg goedkopere vestigingslocatie), wie wil het bedrijfspand dan overnemen?

Veel beter dan uitbreiding van bedrijventerreinen aan de randen van de stad is het hergebruik van bestaande industrielocaties bínnen de stadsgrenzen. Echte zware industrie hoort daar natuurlijk niet thuis, maar veel industriële activiteiten zijn ondertussen toch al naar uithoeken als Delfzijl, Polen of verder verhuisd. Wat in Nederlandse steden overblijft, zijn dienstverleners in kantoren. Die geven weinig overlast en zitten graag in een stedelijke omgeving.

Sinds de jaren zestig hebben we bedrijven naar de industrieterreinen verbannen. De jongste trend is juist om wonen en werken weer te mengen. Verouderde industrieterreinen worden weer nieuw leven ingeblazen met sportvoorzieningen, eetgelegenheden, onderwijsinstellingen en meubelwinkels, maar ook met woningen. Woningen en bedrijven staan weer dwars door elkaar, net als in het begin van de vorige eeuw. Het zorgt er hopelijk voor dat toekomstige bedrijventerreinen wat minder doods en lelijk worden.

dinsdag 1 januari 2008

Slowe start


Nee, de start vannacht van het nieuwe jaar was allerminst slow! We hebben gedanst dat de stukken er vanaf vlogen. Super!

Na de slowe decembermaand mag het nieuwe jaar ook slow van mij worden. Minder hollen en draven, meer in het hier en nu. Zeg maar volgens de principes van 'mindfullness', waarover ik ineens opvallend veel hoor. Slow, het hangt helemaal in de lucht. 2008 wordt het jaar van Zen.

NB. Te druk voor een slow leven? Probeer een online cursus time- en zelfmanagement...