dinsdag 25 april 2006

Wie zorgt er straks voor de ouderen?

Dat Nederland de komende decennia vergrijst, is inmiddels wel bekend. Over een aantal jaren zijn vijf van de zestien miljoen Nederlanders met pensioen. Ik hoop voor deze groep van harte dat dit in goede gezondheid is, want wie hebben zij straks om voor hen te zorgen?

Want, ga maar na:

1. Er zijn steeds meer kritische singles met een levensstijl van going to the max. Zij willen alleen een relatie als dat iets 'toevoegt' aan hun leven; anders blijven ze net zo lief alleen. Daarnaast zijn er ook steeds meer mensen die noodgedwongen alleen blijven. Hoe dan ook: geen partner om op te steunen als je oud bent.

2. Steeds meer mensen doen aan relatiehoppen. Bijvoorbeeld in de vorm van seriële monogamie: een aaneenschakeling van losse partners. Of je met deze levenswijze ook investeert in een partner die je later bijstaat als je oud en versleten bent, is zeer de vraag.

3. Een vaste relatie zegt trouwens ook niet alles. Al was het alleen maar omdat altijd één van de twee het eerst sterft en er dan niemand meer overblijft om de overgeblevene te verzorgen.

4. De grote gezinnen van vroeger - waarbij kinderen in toerbeurt voor de ouders konden zorgen - bestaan vrijwel niet meer.

5. De kinderen wonen vaak niet meer dicht in de buurt van hun ouders. Zij zullen dus moeilijker de dagelijkse zorg van hulpbehoevende ouders op zich kunnen nemen. Als deze kinderen zelf vader en moeder worden, gebeurt dat op latere leeftijd dan vroeger. Grote kans dat de periode van intensieve zorg aan ouders samenvalt met de periode dat zij jonge kinderen hebben.

6. Ouderen zullen de zorg van hun kinderen steeds minder accepteren. De stelregel is immers dat je voor jezelf moet kunnen zorgen.

7. Als kinderen ver weg wonen of afwezig zijn, moet de dagelijkse bijstand komen van je netwerk in de buurt. Maar het is bepaald niet meer vanzelfsprekend dat je je leven lang bij dezelfde baas blijft werken. Veel werkgevers vragen bovendien een flexibele houding van hun werknemers wat werklocatie betreft. Al die wisselingen van werk en functie gaan nogal eens gepaard met verhuizingen. Mensen hebben daardoor minder gelegenheid langdurig te investeren in relaties die in hun directe nabijheid wonen, of dat nu familieleden zijn, vrienden of buurtgenoten.

8. Het buitenland trekt. In de vorm van emigratie, maar ook in de vorm van (wereld-)reizen. De vertrekkers zijn in ieder geval nauwelijks beschikbaar om in Nederland zorg te verlenen aan hun naasten. Trendwatcher Adjiedj Bakas voorziet een toename van deeltijdwonen: half in Nederland, half elders. Bijvoorbeeld omdat het werk zich verplaatst naar China. E-mail en Easy Jet maken het onderhouden van contacten met het thuisfront gemakkelijker. Ondertussen wordt Nederland een slaapstad, waarbij de renteniers het belangrijkste zijn voor de economie.

9. Op de overheid hoeven we ook niet echt te rekenen. De verzorgingsstaat wordt steeds verder afgebouwd, eigen verantwoordelijkheid wordt de norm (zeker als de VVD de grootste partij wordt, zoals Rita Verdonk en Mark Rutte beloven). We moeten dus zelf sparen om op je oude dag de benodigde zorg in te kunnen kopen. Dan moeten die arbeidskrachten er wel zijn...

10. Op veel terreinen zullen burgercollectieven de taak van de overheid overnemen, voorspelt Bakas. Ook op het gebied van de ouderenzorg?

maandag 24 april 2006

Een dag zonder idee...

Een verzameling uitspraken over creativiteit:

Reken op het onverwachte, want anders duikt het nooit op.
Heraclitus

Verbeeldingskracht is de oogst vóór het zaaien.
Sint-Pol-Roux

Voor de creatieve mens is het weten geen eind-, maar een vertrekpunt.
Bernard Demory

In de diepste zin is creatief zijn zich realiseren dat je iemand bent.
Carl Rogers

Een dag zonder idee is een dag niet geleefd. Gelukkig is creativiteit niet te automatiseren.


Niels bespeelt een restant stuk marmer als piano.

zondag 23 april 2006

Zorg zelf voor nieuwe inspiratie

Iedereen zit wel eens op zijn werk om inspiratie verlegen. Dan kun je natuurlijk een wandelingetje gaan maken. Maar bedrijven zouden ook het krijgen van nieuwe inspiratie actief kunnen aanzwengelen. Daar hebben zij immers alle belang bij!

Enkele ideeën:

1. Een inspiratieboek
Wie een nieuwe keuken wil aanschaffen of een tuin laat aanleggen, kan bij keuken- en tuinbedrijven zogeheten inspiratieboeken doorbladeren om op ideeën te komen. Dus waarom niet iets soortgelijks op kantoor? Een groot boek met knipsels, invallen en voorbeelden van anderen, dat je kunt doorbladeren. Het kan op allerlei terreinen: best practices, tips, handige strategieën, methodes van de concurrent. Maar ook spreuken, grapjes en tekeningetjes mogen erin. Alle medewerkers worden uitgenodigd om een bijdrage te leveren.

2. Spreuken aan de muur
Hang spreuken en blaadjes uit scheurkalenders op de muur. Allerlei knipsels en foto's aan de wand mogen er ook bij. Door ze te lezen word je even op totaal andere gedachten gebracht.

3. Een stiltekamer als inspiratorium
Het inspiratieboek kun je neerleggen in een stiltekamer, waar ieder zich even in alle rust kan terugtrekken. Andere dingen die hier inspiratie kunnen bieden: fotoboeken, kleurrijke stenen, abstracte kunstwerken, een 'boom' met gekke dingen erin.

4. Een grappig schilderij of een lachspiegel
Door te lachen krijg je weer energie. Ook goed om te gebruiken als je met klanten belt. Als je mondhoeken omhoog krullen, praat je immers ook vriendelijker!

5. Een ideeënlogboek
Wie als individuele werknemer zelf inspiratie wil krijgen, kan zijn eigen ideeën verzamelen in een logboek. Voor alle losse invallen en onuitgewerkte ideeën, maar ook voor interessante observaties of treffende citaten uit artikelen.

donderdag 20 april 2006

(Niet) leuk, (niet) snel

Wel snel, niet leuk
Harde kale banken, graffiti en overal krassen: het interieur van de Amsterdamse metro ziet eruit alsof er net een horde supporters heeft huisgehouden. Allemachtig, wat is een ritje door de Amsterdamse bodem een akelige belevenis. De stations zijn saai en grijs, nergens is een greintje fantasie gebruikt om de sfeer iets aangenamer te maken.
De tourniquets werken kennelijk niet, want overal kun je direct doorlopen. In plaats daarvan staan overal bijeengeklonterde controleurs, die door hun strenge zwarte uniforms ronduit intimiderend overkomen.
De gedachte dat buitenlandse bezoekers gebruik maken van de metro en dan hier hun eerste indrukken van Nederland opdoen, is beschamend. Dat doen andere Europese steden heel wat beter. (Hoogtepunt op dit gebied: Barcelona, waar de voorstadstrein met zijn opgewekte klassieke muziek en zijn aangename route direct langs de kust een belevenis op zich is!)

Niet snel, wel leuk
De dubbeldekstrein waarmee ik naar Amsterdam ben gereisd, is knaloranje en voorzien van een zwembad-vloerbedekking. Geinig! De stoelen zijn riant, de coupé heerlijk rustig. De trein glijdt vrijwel geruisloos weg, maar helaas wel flink te laat. "Ik had u graag willen vertellen dat we op tijd zijn, maar we zijn helaas 12 minuten te laat", meldt de conducteur door de luidspreker als we de plaats van bestemming bereiken. Met zo'n opmerking laat je snel alle ergernis daarover varen. Blij van de trein, het kan echt!

dinsdag 11 april 2006

Visitekaartjes

Wekelijks kom ik bij uiteenlopende organisaties over de vloer. Een vergelijkend warenonderzoek van het visitekaartje van de organisatie, de ontvangstbalie.

1. De entree van de woningcorporatie is ruim, licht, vol moderne kleuren en een verantwoorde multiculturele fotocollectie. Achter de open balie zit een mooie hindoestaanse dame, die met haar paarse glimmende shawl perfect past bij de huiskleuren. Daar is ze nogal druk mee bezig. Mijn naam verstaat ze eerst als Christal en daarna vergeet ze de naam nog een keer. Wachtend op het bankje bij de receptiebalie valt op dat het gloednieuwe interieur al aan verval onderhevig is. Het frisgroene lampje boven de balie doet het niet en het bloemwater ziet er smoezelig uit.

2. De deur van het kale, sobere gebouw van deze overheidsorganisatie is gesloten, maar er komt net een vaste medewerker met een pasje aangelopen. Die medewerker - in spijkerbroek, zoals bijna iedereen hier - laat mij zonder verdere vragen mee naar binnen lopen. Eenmaal binnen realiseert ze zich geschrokken dat ze niet een collega heeft binnen gelaten, maar een bezoekster! Maar de receptioniste blikt of bloost niet. Zij gaat gewoon door met het uitknippen van een kunstig papierwerkje.

Reisbestemming zonder rafels

Wegdromen over het Forum Romanum in Rome, het St. Marcusplein in Venetië en de Alpen, terwijl je eigenlijk in de directe nabijheid verkeert van het torentje van Balkenende en de Hofvijver.

In het Haagse Mauritshuis kun je momenteel op reis naar Italië met gastconservator Henk van Os als over-enthousiaste reisgids.

Niet dat het een origineel plan is, zo'n reis naar Italië. Vele kunstenaars gingen ons voor, vele eeuwen lang. Op de tentoonstelling 'Droom van Italië' zijn dik veertig producten van die Grand tours te zien, gemaakt in een periode die maar liefst vier eeuwen beslaat.

Italië is voor de kunstenaars het land van de grote klassieke voorbeelden, het land van oude symbolen en het land van wonderschone landschappen in de gouden gloed van de ondergaande zon. Geen enkel vuiltje of ontsierend dingetje te zien. Italië is een land zonder rafels en dat moet vooral zo blijven. Allemaal verlangens naar het eeuwige paradijs.

Het maken van afbeeldingen van zulke paradijselijke landschappen - toen schilderijen, nu foto's - is van alle tijden. De schilder Golzius beeldde zichzelf af op een tekening van een klassiek beeldhouwwerk - I was there! - net zoals wij onszelf vereeuwigen bij belangwekkende bezienswaardigheden. En ook fotoshoppen is allerminst uniek; een schilder monteerde bijvoorbeeld een paus in een schilderij van de Sixtijnse Kapel op een moment dat die paus daar absoluut niet geweest kon zijn!

De schilderijen laten vooral zien dat iedereen zijn eigen voorstelling heeft van Italië. Het is een land waar je mee kunt doen wat je wilt; iedereen schept gewoon zijn eigen beeld. En dat beeld kan ook rustig achteraf geschilderd worden. Gewoon thuis in het atelier, want 'Italië zit in jezelf'.

En daarmee verschilt de reislust van de kunstenaars van toen niet eens zoveel met de drang van de reizigers van nu om onbekende landen te verkennen. ''Reizen is naar jezelf kijken tegen een andere achtergrond".

Gezien: 'Droom van Italië' , tm 26 juni in het Mauritshuis in Den Haag

Sabbatical

De Volkskrant laat in de rubriek Levensloop mensen uit de actualiteit aan het woord over hun (vaak razend drukke) werkzaamheden, waarbij ook de vraag voorgelegd wordt of er gedacht wordt aan het opnemen van een sabbatical. Vandaag antwoordt dirigent Jos van Veldhoven - die deze dagen vol continu marathonzittingen van Mattheus Passions afwerkt - dat ie daar niet over peinst. In tegendeel, hij vreest dat zijn (werkzame) leven te kort is om alle mooie muziek uit te kunnen voeren. Zelfs als hij zich zou beperken tot de allermooiste werken, is het leven te kort. "Als ik er een jaar tussenuit zou gaan, blijft er nog minder tijd over."

In deze rubriek is Jos geen uitzondering. Ook andere harde werkers laten telkens vol overtuiging weten dat een sabbatical hen helemaal niet trekt. Het werk is namelijk te leuk en dat biedt ze meer dan voldoende energie.

Blijkbaar is dat de conclusie die we uit deze reeks interviewtjes kunnen trekken. Laad je op aan je werk, dan hoef je niet met lege batterijen op sabbatical.

maandag 10 april 2006

Mee-Lijd-Mattheus

Nederland schijnt het land te zijn waar de Mattheus Passion van J.S. Bach het meest populair is, populairder zelfs dan in zijn Heimat Duitsland. Behalve de ministers en andere incrowd, die het jaarlijkse society-evenement in Naarden op Goede Vrijdag nooit overslaan, wil ook de massa het lijden van Christus drie uur lang op hardhouten kerkstoeltjes meebeleven.

Pasen is blijkbaar niet alleen vrolijk eieren versieren, chocolade-paashaasjes eten en bloeiende narcissen neerzetten, maar ook naar treur- en lijdensmuziek luisteren.

Muzikanten als Jan Rot en Egon Kracht bemoeien zich met het stuk en er is zelfs een meezing-Mattheus. Wat is toch de aantrekkingskracht van deze Passie? Op het eerste gezicht is het een een achttiende eeuwse musical à la Jesus Christ Superstar met viola da gamba en andere oude instrumenten. Een op muziek gezette bijbelvertelling, met strofen die zeer bekend voorkomen uit de kerkdiensten van Pasen. Een immense puzzel voor symbolenzoekers en ontcijferaars. Maar dat kan toch niet het enige zijn wat mensen zo fascineert.

Het zijn volgens mij vooral de eeuwige thema's van troost, verraad, lot, verbondenheid en menselijk tekort die zo treffen. Het koraal Wenn ich einmal soll scheiden gaat over hartverscheurend verdriet en de pijn van het afscheid nemen. Dat is voor iedereen herkenbaar. Wie verklaart dat Bach met deze tearjerker zwaar onze emoties bespeelt, geloof ik meteen. Maar de muziek, die afwisselend zwaarmoedig en licht is, maakt het allemaal toch ook weer dragelijk.

Fascinerend hoe een muziekstuk als dit de toehoorders zo in de ban kan brengen. Na afloop was de hele kerk muisstil. Alsof iedereen tegelijkertijd de adem inhield.

Een kathedraal van een muziekstuk, dat - net als een goed boek - nog dagenlang in het hoofd blijft hangen. Ik ben in ieder geval zeer onder de indruk.

Verder lezen:

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek direct bij Managementboek.

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Share/Save/Bookmark

vrijdag 7 april 2006

Her-namen

Het geven van een nieuwe naam aan een bestaand ding of verschijnsel levert wonderlijke effecten op. Hernamen geeft een nieuwe kijk op de zaak.

1. Suffe vrijwilliger wordt gezellig Roodkapje

Schuilt er in jou een Roodkapje die grootmoeder koekjes wil brengen? Of een chauffeur die Tafeltje-Dekje regelt? Met dit soort variaties op sprookjes prijst de Haagse instelling voor vrijwilligerswerk HOF zijn vacatures aan. Geeft toch een heel ander beeld van het vrijwilligerswerk dan het gebruikelijke zielige oude omaatjes bezoeken.

2. Slonzige wijk wordt spannende speurbuurt
Op de kaart is de buurt rond de Beeklaan in Den Haag terug te vinden als het Valkenboskwartier of Segbroek. Een buurt met weinig uitstraling, eerder een beetje slonzig. Maar noem het uitvinderswijk (alle straten dragen de naam van een uitvinder) en het krijgt ineens allure. Op de website www.uitvinderswijk.nl staan bijbehorende spannende suggesties over ontdekkingen (lopen over water). En er zijn wandeltochten bedacht langs bijzondere plekjes, zodat er veel te speuren valt. Zo is in de Galileïstraat is een plaquette te zien van Noach. Als je het goed bekijkt, vinden de websiteschrijvers, was Noach - als bouwer van 's werelds eerste megavrachtschip De Ark - zelfs de grondlegger van de internationale scheepvaart!

3. Negerzoen wordt zoen
Het woord negerzoen mag niet meer, want dat is te discriminerend. Het eiwitschuim met chocoladelaagje wordt nu verkocht als 'Zoen'. Hoe nietszeggend. Het wachten is op het veranderen van de namen van moorkoppen, zeeuwse bolussen en potgrond.

4. Tolpoort wordt kilometerbeprijzing
Van het woord tolpoort worden nog steeds mensen gillend wakker. Het woord werd daarom vervangen door kilometerheffing. Nog steeds teveel anti-reacties. Nu gaat het kabinet het opnieuw proberen met het woord beprijzing. Het idee kost kilometervretende automobilisten nog steeds geld, maar het klinkt blijkbaar stukken beter. Er ligt zelfs een nog mooiere naam in het verschiet: versnellingsprijs. Met taalvernieuwing kun je politiek bedrijven (met hetzelfde gemak maak je van het ministerie van defensie het ministerie van liefde). Maar of we daar intrappen?