Zes noodzakelijke stappen voor goede ideeën

Hoe laat je je ideeën stromen? Hoe zorg je voor een schat aan ideeën waar je uit kunt kiezen? En hoe zorg je ervoor dat jouw idee uitspringt boven de rest?
Om hiermee aan de slag te gaan, is het zinvol je eerst te verdiepen in de onderliggende vraag: hoe ontstaat een idee eigenlijk? Veel mensen denken dat een idee van buiten komt: een geniale ingeving of een plotselinge bezieling. Om die bijzondere gewaarwording te ontvangen, moet je ‘heel creatief’ zijn of over andere bijzondere eigenschappen beschikken.

“Mensen die op inspiratie wachten, zijn de grootste stakkers die er zijn”, zei Simon Vestdijk ooit. Dat klopt, want de waarheid is veel simpeler. Inspiratie komt niet van buiten, maar zit al in onszelf. We hebben twee belangrijke vaardigheden nodig om deze bronnen naar boven te laten komen. De eerste is het vermogen om oude dingen te combineren tot nieuwe dingen. Het leggen van nieuwe verbanden is een mentale gewoonte, die je onder de knie kunt krijgen. Door te leren om soepel te associëren, bijvoorbeeld. De tweede vaardigheid is het vermogen om de tijd te nemen om ideeën te laten rijpen en naar boven te laten komen. Ook dat is een vaardigheid die je gemakkelijk kunt leren.

Hoe kom je nu tot een nieuw idee? Daarvoor doorloop je de volgende stappen:
1. Verzamel ruwe diamanten

• Informatie is het ruwe materiaal waar ideeën uit geboren worden. Die verzamel je door veel lezen, rond te kijken, te praten en op andere manieren een actieve interesse te tonen in de wereld om je heen. Je vult op deze manier als het ware je schatkamer, waar je later ruimhartig uit kunt putten. Daarnaast zoek je ook specifieke informatie over het onderwerp waar jij je mee bezig houdt.

2. Houd je verzameling bij

• Om je informatie- en ideeënverzameling bijeen te brengen, kun je diverse systemen gebruiken. Een notitieblokje is in ieder geval onontbeerlijk. Ook Evernote biedt goede diensten. Zelf gebruik ik ook mijn weblogs als een manier om ideeën te verzamelen en op een gemakkelijke manier terug te vinden.
• Zoek naar je eigen manier om er een systeem in aan te brengen, zodat je onderwerpen gemakkelijk terug kunt vinden. Gebruik bijvoorbeeld trefwoorden, een eigen indexsysteem of kleuren.

3. Rijg je kralensnoer

• Je notities, knipsels en andere verzamelingen vormen je inspiratiebronnen. Maar ook in je geheugen zit een schat aan materiaal opgeslagen: herinneringen, geuren, flarden, associaties en nog veel meer.
• Zoek je ideeën voor een concreet vraagstuk? Werk je gegevens door, draai het om en kijk hoe je het samen kunt brengen. Zoek niet direct naar de betekenis, maar kijk er naar vanuit diverse invalshoeken. Door je materiaal tot je te nemen, ontstaan er waarschijnlijk vanzelf al enkele ‘toevallige verbindingen’. Schrijf alles op, ook als het op het eerste gezicht gekke of vreemde ideeën zijn. Hoe meer je de informatie doorkneedt, hoe beter je het begrijpt, hoe makkelijker het is om verbanden te leggen. En hoe meer ideeën je krijgt.

4. Laat je informatie een tijdje bubbelen

• Om het onderbewuste zijn werk te laten doen, is het goed om afstand te nemen van je materiaal of je vraagstuk. Pas als het ’s nachts helemaal donker is, kun je de sterren zien. Zo is het ook met het onderbewuste: pas als de dominante gedachten uit beeld zijn, komen de onderliggende gedachten bovendrijven.
• Er zijn veel verschillende manieren om in die toestand te komen, maar het is in ieder geval van groot belang om achter je computer vandaan te komen en compleet wat anders te doen. Trakteer je brein op een pauze en neem afstand: ga lezen, luister naar muziek, mediteer of wandel. Doe een computerspelletje.
• Breng tijd door in de natuur en wees je bewust van je omgeving. Door de omgevingsindrukken en de beweging activeer je beide hersenhelften, waardoor er in je hersenen nog meer verbindingen gelegd worden. Of doe net als Archimedes en stap in een warm bad voor je eigen Eurekamoment.

5. Zoek verder

• Als de ideeën komen, lijkt het net alsof ze van nergens komen. Dat is de beroemde AHA-erlebnis: het antwoord schiet je ineens te binnen. "De blokkade breekt ineens in stukken", zei een illustrator deze week tegen me. Als dat niet gebeurt, schrijf de beste ideeën op die wel in je opkomen.Als het nog niet echt goede ideeën zijn, moet je idee nog verder aangescherpt en vormgegeven worden. Zoek in dat geval meer informatie, praat er met anderen over en slaap er nogmaals een nachtje over.
• Of bekijk je vraagstuk met andere ogen. Er bestaat een mooi verhaal over Indianen, die niet meer wisten waar ze moesten jagen. Ze hadden al hun vaste routes al gehad, maar nergens was nog wild te vinden. Vol frustratie keerden ze terug bij hun leider. De leider pakte een gedroogd stuk leer en kreukelde het. Bij het rechtstrijken van het stuk leer bleken de vouwlijnen samen een soort landkaart te vormen. Ga hier zoeken, zei de leider. De jagers gingen weer op weg en vonden nu wel genoeg dieren om op te jagen. Door de ‘landkaart’ die zij meegenomen hadden, zagen ze het landschap met andere ogen.

6. Deel je idee en ontwikkel het verder

• Laat je idee aan anderen zien om te zien wat zij ervan vinden. Zij kunnen dingen toevoegen en beter maken. Dat kan nieuwe ideeën opleveren, zodat het nog beter wordt.
• Wees niet te snel tevreden en borduur voort op je eerste ideeën en inbreng van anderen, zodat je idee uitspringt boven de rest. Wat succesvolle ideeën onderscheidt van gewone ideeën is dat de bedenkers er tijd en doorzettingsvermogen in steken.
• Dwalingen en mislukkingen horen erbij. Wees daar dus niet bang voor, maar doe er je voordeel mee. Samuel Beckett zei: "No matter. Try again. Fail again. Fail better."

Verder lezen:

• Hoe je signalen vanuit je onderbewuste oppikt
• In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je ideeën en oefeningen om je denkvermogen op te rekken, onder meer door omkering of perspectiefwisseling. Het boek is onder meer te koop bij Managementboek.