zondag 21 januari 2007

De ontdekking van het ultieme boek

Harry Mulisch zal nooit mijn favoriete schrijver worden, maar is wel de schrijver van mijn favoriete Nederlandse boek. Dat bedacht ik mij ter gelegenheid van de verkiezing van het beste Nederlandse boek van NRC Handelsblad en NPS. Hoe zit dat?

Mulisch ken ik als de schrijver van de geniale overkill. Van de boeken propvol verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog, de klassieke oudheid, muziek, wetenschap en nog veel meer. Het boek Het Stenen Bruidsbed is bijvoorbeeld een mega-puzzel, die je eerst moet ontcijferen voordat je tot de diepere betekenis kunt doordringen. (In mijn middelbare schooltijd dacht ik zelfs dat een boek pas literair genoemd mocht worden als je er dit soort decodeer-exercities op los kon laten. Maar later heb ik gelukkig ontdekt dat die gedachte een groot misverstand is. )

In ieder geval heb ik het werk van Mulisch daarna lange tijd niet meer aangeraakt. Wat niet moeilijk was, want ieder openbaar optreden van deze auteur bevestigde meer en meer wat een enorme betweterige arrogante man dit is. Erudiet, maar hij weet het zelf helaas ook zo goed.

Ter gelegenheid van zijn 65e verjaardag had hij zijn Magnum Opus geschreven. In 65 hoofdstukken. Hoe hoog kan je grootheidswaan reiken, dacht ik toen nog. Het vormde voor mij in ieder geval geen aanmoediging om dit kloeke boek nu eens te gaan lezen.

Toen ik dat enkele jaren later uiteindelijk toch deed, ging ik echter snel door de knieën. Dit boek was niet alleen een ontzagwekkende aaneenrijging van wetenschap, geschiedenis, kunst, religie en hedendaagse geschiedenis, maar ook nog eens een geloofwaardig en uiterst leesbaar verhaal over mensen. Liefde, de diepe vriendschap tussen twee mannen, de verhouding tussen vader en zoon, alles zat er in. Drama, psychologie en spanning in een kunsthistorische setting, waar geen Dan Brown tegenop kan. Het voert je als lezer in een wervelende reis van het Haagse Statenplein - thuishaven van de über-regentenfamilie Donner - naar Cuba, Westerbork, Rome, Jeruzalem en ... de ruimte. Bovendien verwerkte Mulisch ook nog eens een actuele morele probleemstelling in zijn boek, namelijk de wijze waarop de mensheid omgaat met de wereld.

Al heb ik een veel grotere waardering voor de schrijfster Hella Haasse, die ik veel inspirerender vind en minstens zo erudiet. Het ultieme boek heeft zij echter niet geschreven. Het beste boek van de Nederlandse literatuur is zonder twijfel De Ontdekking van de Hemel.

Geen opmerkingen: