Het leerling-volg-jezelf-systeem

Geen klaslokalen, geen toetsen en al helemaal geen leerlingvolgsysteem. De kinderen op een vraaggerichte school hebben een leerling-volg-jezelfsysteem. Zij mogen vrijelijk rondlopen in de keuken, het atelier, de speelhoek of de studieruimte om zelf hun ‘verlangens vorm te geven’, zoals dat in de terminologie van deze scholen heet.

Hier staat het kind centraal, niet de bepalingen in de Wet op het Primair Onderwijs. De school vertrouwt erop dat kinderen uit zichzelf willen leren lezen, schrijven en rekenen, mits er een uitdagende leeromgeving aangeboden wordt. En dat betekent dat zij gaan leren op het moment dat zij eraan toe zijn, niet op het moment zoals dat in het schema van de leerkracht past. Kinderen zouden daardoor veel gemotiveerder zijn om te leren en de kennis zou ook veel beter beklijven. Daarnaast betekent het leren door eigen ervaringen. Een pizza delen met zeven personen is veel inzichtelijker dan een rekensom uit een boek.

Op het eerste gezicht lijkt het prachtig. Geen vaststaande groepen, geen alles bepalende leerkracht en geen gestandaardiseerd lesaanbod die kinderen in hinderlijke hokjes dwingen. In plaats daarvan een school die ingericht is als een huiselijke omgeving met afzonderlijke plekken voor rust, studie en allerhande creatieve vakken. Wil een kind Russisch leren of vioolles ontvangen? Het kind vraagt, de begeleiders draaien.

Het stimuleren van individuele talenten zoals dat op dit soort scholen gebeurt, lijkt me hartstikke goed. Maar ik denk ook dat kinderen die alleen hun eigen verlangens en ideeën volgen zich heel eenzijdig ontwikkelen. Kinderen raken opgesloten in hun eigen wereld, terwijl het juist goed is om buiten je eigen wereld rond te kijken. Als kinderen op jonge leeftijd al in staat zijn zo expliciet aan te geven wat zij eigenlijk willen, want daar leven ook vraagtekens over.

Daarnaast levert deze onderwijsvorm vermoedelijk heel vervelende mensen op, die vooral gericht zijn op hun eigen ontwikkeling en nauwelijks leren om weerstanden te overwinnen. Als rekenen je niet zo ligt, ga je op zo'n school immers gewoon wat anders doen.

Wat ik me ook afvraag is wie een individueel kind op een vraaggerichte school eigenlijk in de gaten houdt. Het kind zwerft immers van de ene ruimte naar de andere. Als de school veel leerlingen telt, is er niemand meer die een totaalbeeld heeft van de activiteiten van een leerling. Dat betekent dat hun begeleiders veel tijd moeten steken in schriftelijke overdracht. En dat lijkt me nu weer in totale tegenspraak met het oorspronkelijke idee dat het kind centraal moet staan.