Herinneringen maken met je zintuigen

Denk terug aan een van de klaslokalen uit je jeugd waar je een goede tijd hebt gehad. Wie was de leraar? Wie zat er naast je en welke personen zaten er voor je? Wat zag je als je naar buiten keek? Of zag je meestal niets door de beslagen ramen?

Bij de meeste mensen komen de beelden bij het ophalen van dit soort herinneringen in het begin wat moeizaam terug, maar naar een paar minuten lukt het ineens beter. Alsof er dan ineens een luikje in je hersenen opengaat dat lang dichtgezeten heeft.

Nog beter gaat het ophalen van herinneringen als je andere zintuigen inschakelt. Piepte het krijtje op het schoolbord als de meester of juf schreef? Hoe voelde het tafeltje waar je aan zat? Welke muziek was in die tijd populair? Hoe rook het in het klaslokaal? En hoe rook ook al weer de geur van natte jassen in de gang?

Beelden, geluiden, dingen die we met de handen gevoeld hebben en geuren zijn de sleutels bij het openbreken van herinneringen. Vooral geuren, omdat ons reukorgaan evolutionair gezien een oud zintuig is. Er zijn korte verbindingen in de hersenen tussen het reukzintuig en de hippocompus, een structuur die essentieel is voor de opslag van herinneringen. Beroemd zijn de madeleines van Marcel Proust. Toen deze Franse schrijver deze koekjes at, werd hij ineens heftig met vergeten jeugdherinneringen geconfronteerd.

Wat voor het verleden geldt, helpt ook voor de toekomst bij het bewaren van herinneringen. Als je iets uit het heden wilt onthouden en later direct weer kunnen oproepen in je geheugen, is het slim om dat welbewust te koppelen aan een geur, een geluid of een kleur. Hoe meer zintuigen je tegelijkertijd inschakelt, hoe beter iets in je geheugen gegrift wordt. Enkele voorbeelden illustreren dit:

• Acteurs koppelen toneelteksten welbewust aan een bepaald gevoel, beeld of melodie om ze beter te onthouden.
• Ouders van een overleden baby krijgen als tip om het kindje te wassen met een uitgesproken zeepsoort, zodat deze geur in hun geheugen altijd gekoppeld zal blijven aan dit afscheidsritueel.
• Mireille waste in Thailand twee maanden haar haren met shampoo van een Thais merk, vertelt ze in het magazine Libelle Balance. "Toen ik thuis de shampoo weer terugvond wed ik overvallen door een gelukzalig gevoel. Ik was ineens weer helemaal terug bij die heerlijke vakantie in Azië. Sinds die tijd probeer ik tijdens vakanties altijd een ander geurtje te gebruiken."

Het is dus slim om bewust waar te nemen als je een gebeurtenis goed wilt onthouden: luister, zie, proef, ruik en voel.