Gezellige braderietjes, gebaren als schouderklopjes, veel fatsoen-moet-je-doen en gesloten gordijnen, want met het griezelige buitenland hebben we niets meer te maken. Dat is het land dat Bianca Balkenende graag ziet.
Tenminste, als we Ilja Leonard Pfeiffer mogen geloven, die een toneelstuk geschreven heeft over wat er gebeurt als Jan Peter Balkenende zijn idealen over verantwoordelijkheid nemen, brave compromissen en burgermansfatsoen een jaartje of twintig in de praktijk heeft kunnen brengen. In het toneelstuk "De eeuw van mijn dochter" van Annette Speelt heeft JP in 2027 als grote Vader des Vaderlands net het tijdelijke voor het eeuwige verwisseld. De weduwe-Balkenende is er daarna alles aan gelegen om Nederland geheel bij het oude te laten. Als opoffering voor de rust in het vaderland is ze zelfs bereid om het leven te delen met de beroemde maar ijdele acteur Jeroen Krabbé, die als geen ander kan spélen dat alles kalm en vredig is in Nederland.
Op het eerste gezicht is het hele toneelstuk één grote grap vol parodiërende verwijzingen naar de actualiteit ('Ik ben niet links, ik ben niet rechts, maar recht door zee', declameert de weduwe Balkenende als een reïncarnatie van Rita Verdonk.) Haar nietsontziende tirade is ontzagwekkend en vermakelijk tegelijk. De archaïsche alexandrijnen waarin de hele tekst gegoten is, maken het stuk soms zelfs hilarisch. Maar al snel kom je er achter dat het stuk juist een loopje neemt met de fictie en verrassend actueel en "écht" is. Zelfs de opgeblazen titel De eeuw van mijn dochter blijkt niet verzonnen. Het is namelijk de titel van een rede die Balkenende in 2005 daadwerkelijk uitgesproken heeft en die in een notendop zijn gedachtengoed samenvat.
In de visie van de toneelschrijver laat het Nederlandse volk zich gemakkelijk in slaap sussen door een stel politici, die vooral bezig zijn om de schone schijn op te houden. Naar buiten toe tonen zij hun zachte, meelevende kant: ze houden er van om 'de boel bij elkaar te houden' en dragen immer eenheid en optimisme uit. Maar ondertussen handhaven ze fatsoensnormen met harde hand en tolereren ze geen politieke satire en zelfs geen leuzen met ellende-dat-rijmt-op-Balkenende.
De echte Jan Peter Balkenende is geen demagoog en zijn echtgenote al helemaal niet. Veel stellingen in het stuk zijn compleet over the top. Tegelijkertijd is alom bekend dat optredens van politici in real life inderdaad geheel gecontroleerd worden door imagodeskundigen en andere pr-adviseurs. Beeldvorming is een heilig goed. Van Wouter Bos die er altijd voor zorgt dat hij voor televisie-opnames midden tussen de mensen staat tot Balkenende, die behendig alle media ontwijkt waar hij al te kritisch bevraagd kan worden. De politiek in beeld brengen als een strak geregisseerde theatervoorstelling; dat is geen geinige parodie vol karikaturen, dat is onrustbarend écht.
De teksten van het toneelstuk zijn scherp, vilein en bij vlagen virtuoos. De grote vraag is natuurlijk of JP deze politieke satire tolereert, waar hij eerder heeft laten blijken dat hij dergelijke 'op de persoon gespeelde' stukken niet kan waarderen. De acteurs dagen hem in ieder geval wel uit om zijn ware gezicht te laten zien.
En wij, volk van makke schapen, wat doen wij? Weinig. De theatergroep zorgt voor een zeer ongemakkelijk einde, dat ons uiteindelijk behoorlijk met onszelf confronteert. En in dit geval trokken alleen nog maar de theatermakers aan de touwtjes...
Gezien: De eeuw van mijn dochter door toneelgroep Annette Speelt, vrijdag 16 maart 2007
Geen opmerkingen:
Een reactie posten