Bruno van den Elshouts horizonportretten

Een ideeënflard op het strand van Den Haag groeide uit tot een groots project. Hoe fotograaf Bruno van den Elshout ideeën vangt en uitbouwt: ‘Hoe langer je naar de horizon kijkt, hoe meer je ziet.’

“Kijk pap, een vliegtuig in de zee”, zei de tweejarige Lasse vorige zomer tegen zijn vader. Bruno volgde zijn vingertje en zag dat de peuter gelijk had. De kleur van het zeewater vloeide over in de aquablauwe hemel, zodat het vliegtuig in het water leek te vliegen.

Deze onverzettelijke horizon waar het eindige overvloeit in het oneindige: dat was het beginpunt van Bruno's idee voor New Horizons 2012.

Water en lucht gaan in elkaar over op 12 juni 7.00 uur

Op het dak van hotel NH Atlantic in Kijkduin (het hoogste punt aan het Haagse Zuiderstrand) maakt nu een speciale camera ieder uur een opname van de horizon. De foto’s verschijnen een jaar lang direct op internet. Zo zie je als kijker niet alleen verschillende soorten licht en weertypes, maar ook de verschuiving van uren dagen, weken, maanden en seizoenen.

De omgeving verandert

De rode draad in Bruno's werk is de aandacht voor verschijnselen waar een gewone kijker aan voorbij gaat. Eerder legde hij kruispunten in Europa vast en McDonaldslogo's in allerlei verschillende omgevingen. De kruispunten en de logo's blijven grotendeels hetzelfde, maar de omgeving verandert.

Zo is het ook met de horizonportretten: op alle foto’s is de lijn tussen hemel en zeewater de constante, de rest is voortdurend in verandering. Maar ook dit ijkpunt is beweeglijk: de hoogte van de lijn verandert mee.

Yin en yang

Lucht en water vormen twee evenwichtige abstracte vlakken. Ze verhouden zich als yin en yang. Tegelijkertijd zijn ze voor de toeschouwer duidelijk herkenbare elementen uit de werkelijkheid. Tijdloos en toch ook een momentopname.

Herkenbaarder kan bijna niet, merkt Bruno op. “De zee is het enige landschap dat in de historie van de aarde onveranderlijk is gebleven. Als er geen boten of boorplatforms in beeld zijn, moeten de oermensen hetzelfde uitzicht hebben gehad. En tegelijkertijd laten de foto’s duidelijk zien dat geen moment hetzelfde is.”

Filosofie, spiritualiteit, kunstbeschouwing: allerlei disciplines kunnen ermee uit de voeten. En dat is precies wat Bruno zo fascineert.

Om tot deze universele beelden te komen moest hij ondertussen enkele aardse problemen oplossen. Hoe kon hij in extreme weersomstandigheden opnamen maken? En hoe kon hij dat iedere dag op vaste momenten doen zonder dat hij een jaar lang met zijn camera naar het strand moest? Het was niet de bedoeling om de gevangene te worden van zijn eigen idee.

Gerichte focus in combinatie met vrijheid

Daarvoor heeft hij een strategie: hij probeert van een idee zo snel mogelijk een ‘invuloefening’ te maken. Hoe concreter, hoe beter. "Het idee heeft dan geen open einde meer. Begrenzing geeft me een gerichte focus in combinatie met voldoende vrijheid."

Het wordt een 'welkome verplichting', zegt hij. "Dat is voor mij een voorwaarde om mijn ideeën te realiseren. Ik kies mijn punt op de horizon. Zelfs als het niet je eindbestemming is, kun je al beginnen met de reis.”

Bij eerdere projecten heeft Bruno nog een andere les geleerd, die hij hier vol overgave toepast: doe het samen met anderen. Nu werkt hij onder meer samen met fotograaf Roelof de Vries (bekend van Dak van Rotterdam) die gespecialiseerd is in timelapse- en panoramafotografie.

"Je kunt zoiets moeilijk alleen groter trekken. Dus moet je in een vroeg stadium de belangstelling van anderen peilen. Liefst met een commerciële partner, zodat het echt impact krijgt.”

Terugtelkalenders op afvalstroken

Nu nog een businessmodel. Bruno verspreidt op allerlei manieren de beelden van de opnames: via internet, ansichtkaarten en een ‘terugtelkalender’. Deze laatste weggever is een lange strook papier met 30 horizonportretten, die hij liet drukken op afvalstroken van een drukkerij.

Het weggeefmateriaal vormt de creatieve spin-off van zijn hoofdproject. Steeds meer liefhebbers weten inmiddels de website te vinden. Fans ‘taggen’ schepen op de Facebookpagina en checken iedere dag even hoe de horizon erbij ligt.

Hoe meer mensen hij bereikt, hoe meer potentiële kopers om zijn investeringen terug te verdienen. Want uiteindelijk wil hij van alle 8785 horizonportretten museumwaardige afdrukken maken van twee meter breed. Deze foto’s gaat hij in unieke oplage (dus één exemplaar) te koop aanbieden.

Horizon is allesbehalve saai

Een van Bruno’s grootste uitdagingen blijft de techniek rond de camera’s. De computer op het dag behoeft regelmatig verzorging: minstens eenmaal per week gaat Bruno de bijbehorende sproei-installatie 'water geven'.

Tegelijkertijd valt de camera nog altijd meer onder controle te houden dan de zee en de lucht. Want als de opnames iets duidelijk maken, dan is het dat het uitzicht op de Noordzee zeer veranderlijk is: magische strepen, donkere kleuren en een ongelooflijke variatie aan licht en kleuren.

Soms is de zee streeploos, op andere momenten liggen er mysterieuze dwarsbalken over het water. De luchten laten nog veel meer verscheidenheid zien in kleuren en patronen. Een enkele keer is de lucht donkerder dan de zee.

Knalblauwe tinten op 1 juni, 5.00 uur.

De fans hebben dat in de gaten. “We fotograferen ook op tijdstippen dat mensen de horizon gewoonlijk niet zien, dus dat maakt het bijzonder”, zegt Bruno. “Hoe langer je ernaar kijkt, hoe meer je ziet. De nuances in de opnames worden steeds interessanter.”

Mogelijk verschijnt er nog een regenboog voor de camera of een lage streep mist. Bruno laat zich graag verrassen. “Zwemmers. Opspringende dolfijnen. Of een krachtige onweersflits…”

Wie is Bruno van den Elshout?
Bruno van den Elshout (1979) is fotograaf en conceptontwikkelaar, maar ook pionier, avonturier en out-of-the-box netwerker. Onder de naam Photologix voert hij uiteenlopende projecten uit. In 2011 richtte hij zijn aandacht op Poldermotieven. Dit jaar fotografeert Bruno ieder uur de Noordzeehorizon ter hoogte van Kijkduin.

De horizonportretten verschijnen ieder uur op de website New Horizons, om uiteindelijk verwerkt te worden in een boek en fototentoonstelling. Ieder uur verschijnt de laatst bijgekomen foto ook op Twitter. Op de Facebookpagina over New Horizons kun je de vorderingen achter de schermen volgen.

Lees ook het volgende artikel

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.