Hoe je beter blundert

Blunders zijn kostbaar, want daarmee doe je belangrijke ervaringen op voor een volgende keer. Zorg dus voor betere blunders.

Een bankmedewerker maakte eens een grote fout, waardoor de bank een paar miljoen euro mis liep. Al zijn collega’s verwachtten dat hij onmiddellijk de laan uitgestuurd werd. Als je de bank zoveel financiële schade berokkent, kan dat niet onbestraft blijven. De directeur peinsde er niet over. Hij moet juist blijven, liet hij iedereen weten. De bank had immers net een paar miljoen leergeld in hem geïnvesteerd!

Een bankdirecteur die op deze manier redeneert, kom je in de praktijk niet vaak tegen. In veel organisaties krijg je juist kritiek of een slechte beoordeling als je een fout maakt. Bij een ernstige misstap word je overgeplaatst of krijg je ontslag.

Deze afrekencultuur wekt de indruk dat er schoon schip gemaakt is en dat de organisatie met een schone lei verder kan. Dat levert de buitenwereld het beeld op dat de organisatie krachtdadige maatregelen heeft getroffen en in beweging is gekomen. Maar of de organisatie daadwerkelijk lessen trekt uit de misstap, is nog maar de vraag.

Het is vruchtbaarder om te onderzoeken waardoor medewerkers blunders maken of waar minder goede resultaten precies vandaan komen. Openheid over missers of gemaakte fouten helpen om in de toekomst daar beter mee om te gaan. Medische vaktijdschriften publiceren bijvoorbeeld steeds vaker over zaken die niet blijken te werken of die niet goed gaan. Dat levert kennis en ervaring op, waar andere onderzoekers hun voordeel mee kunnen doen. Het is vaak minstens zo nuttig om te weten wat niet werkt als te weten wat wel werkt.

Wetenschappelijke en andere ontdekkingen worden bovendien meestal niet gedaan volgens een rechtlijnige en logische route. Aan een grote doorbraak gaan veel fouten en toevalstreffers vooraf. Om te vinden waar je niet naar op zoek was, heb je daarom een flinke portie nieuwsgierigheid nodig én de bereidheid om blunders te maken.

Fouten horen er bij, net zoals de onzekerheid die dat oplevert. Als je dat aanvaardt, kom je een stuk verder met nieuwe ontwikkelingen. Beroemde uitvinders en vernieuwers deden hetzelfde. Wie hun handel en wandel bestudeert, komt behalve succesverhalen namelijk ook talrijke verhalen tegen over hun fouten en missers. Zo maakte Leonardo da Vinci enorme blunders, bijvoorbeeld bij zijn geldverslindende pogingen om de loop van de rivier de Arno in Florence te wijzigen. Hij deed vruchteloze pogingen om een vliegmachine te maken. Maar ondanks rampen, mislukkingen en teleurstellingen hield Leonardo nooit op met experimenteren.

Wil je ook (betere) blunders maken? Doe dan het volgende:

• Neem de ruimte om te experimenteren en daadwerkelijk iets te doen, ook al ben je niet goed voorbereid. Doen en dingen zelf uitproberen leveren je in ieder geval nieuwe ervaringen op. You win some or you learn some.
  
• Maak bij de ontwikkeling van iets nieuws (bijvoorbeeld een nieuw product) zoveel mogelijk fouten en het liefst zo snel mogelijk. Des te groter zijn jouw mogelijkheden om er van te leren en snel tot aanpassingen te komen. En dat geeft je sowieso een voorsprong.
  
• Als je iets uitprobeert of iets nieuws ontwikkelt, is 'goed' of 'fout' in eerste instantie helemaal niet belangrijk. Maak een analyse van wàt je doet en hoe je het doet. Daar leer je van. Door dingen te proberen en dus ook fouten te maken, word je vanzelf inventiever.
  
• Richt je niet op het vermijden van risico's, maar op het verkennen van nieuwe wegen. Dat betekent dat je focust op mogelijkheden, niet op de onmogelijkheden. Denk in 'ja, en...' in plaats van 'ja maar’.
  
• Kom los van de gedachte dat je altijd panklare uitgekristalliseerde ideeën moet presenteren. Zoek niet naar de ultieme oplossing. Daarmee zet je jezelf teveel onder druk en rem je je creativiteit. Een half idee of een eerste aanzet is ook goed.
• Heb je een idee ontwikkeld, vraag jezelf dan eens bewust af wat er allemaal mis is met dit idee. Door je op de zwakke kanten te richten, zie je soms ineens waar onverwachte mogelijkheden zitten.
  
• Noem je 'mislukking' geen fout, maar een rakeling. Dat is iets dat je terecht hebt ondernomen, maar dat (nog) niet tot het gewenste resultaat heeft geleid. Je bent in beweging gekomen, je goede bedoelingen getoond en iets opgestoken.
• Praat over de dingen die mis gaan of nog niet goed zijn. Niet alleen over de grote fouten met ernstige gevolgen, maar ook de kleine foutjes. Uit onderzoek van ongelukken of rampen blijkt keer op keer dat vergelijkbare fouten al eerder opgetreden zijn, maar dan zonder grote gevolgen. En zonder dat ervan geleerd is.
• Laat je inspireren door kunstenaars en ontwerpers, die in hun werk bewust de spanning opzoeken tussen perfectie en imperfectie. Perfectie is weliswaar vaak de norm, maar perfecte dingen zijn ook saai en zielloos. Veel hedendaagse kunstenaars vinden rafelrandjes, oneffenheden of foutjes juist interessant, omdat zij voorwerpen of beeldhouwwerken meer karakter geven. Ze gebruiken afvalmaterialen waar anderen geen heil meer in zien of passen welbewust verkeerde werkwijzes toe. En sommigen worden juist door die werkwijze dan weer heel beroemd. Hella Jongerius liet porselein bij het bakken expres bobbelen en krom trekken. Zo ontwierp ze voor Koninklijke Tichelaar een nieuw servies dat dezelfde vertedering opwekt als een gebarsten kopje van oma.
  
• Fouten maken is menselijk. Als je daar open mee om kunt gaan, is een blunder juist ontwapenend.
  
• Lach erom als iets anders loopt dan gedacht. De volgende keer beter!
  
• Doe iets leuks met je blunder. Stuur foto's van misbaksels op naar de site voor mislukte cakes en toegetakelde taarten. Deel je blunder op de website van het instituut voor briljante mislukkingen.
  

'Wie geen fouten maakt, maakt meestal niets.'
- anoniem

Verder blunderen:

• Improviseren kun je leren
• Fouten maken? Ja graag!
• Lessen van het mislukte Innovatieplatform