Geef niet je hele verhaal weg

Een goed verhaal is als een puzzel: lezers willen de ontbrekende stukjes vinden. Zo lang ze het verhaal compleet willen maken, blijven ze gretig doorlezen. Geef daarom niet alles weg.

Veel mensen houden van puzzelen, onvoltooide vraagstukken die om een oplossing vragen. We denken urenlang na over dat ene woord in een cryptogram of proberen een ingewikkelde legpuzzel te completeren.

Een goed verhaal bevat ook vaak een onbeantwoorde vraag, die ons prikkelt om door te lezen. Schrijvers van filmscripts of romans zijn zeer bedreven om ons op dat spoor te houden. Ze weten precies hoe onze nieuwsgierigheid moeten opwekken en laten ons voortdurend in spanning zitten over de afloop. Ondanks de verleidingen van computerspelletjes en televisie wist J.K. Rowling zo wereldwijd miljoenen kinderen geboeid te houden met zeven dikke boeken over Harry Potter.

Hoe doet een fictieschrijver dat? Hij wekt verwachtingen, die lezer vervolgens 'ingelost' wil zien. Hij creëert bijvoorbeeld een mysterie: een treurig afgelopen jeugdliefde, een obsessie of een geheim, dat de hoofdpersoon al jarenlang met zich meedraagt. Zolang de schrijver hierover vraagtekens plaatst in het hoofd van de lezer, zit hij goed. De lezer wil niets liever dan het raadsel stap voor stap ontsluieren. Hoe meer dwaalsporen op zijn weg, hoe liever.

Journalisten en tekstschrijvers maken bij informatieve teksten weinig gebruik van technieken om raadsels op te roepen. Natuurlijk, we bedenken een prikkelende kop en we denken na over spannende fotografie. We weten ook dat we een aantrekkelijke intro moeten schrijven en pakkende tussenkoppen.

Maar verder? Meestal schrijven we rechttoe rechtaan ons verhaal, waarin we álle informatie weggeven die we hebben. We willen het liefst zo compleet mogelijk zijn. Dat is de grote drang van de schrijver: die wil alles delen wat hij te bieden heeft.

Fout, als je het vanuit de verteltechniek bekijkt. Een goede verhaalschrijver geeft zijn plot nooit meteen weg. Misschien preludeert hij in het begin van het verhaal op een mogelijke uitkomst. Maar vervolgens haalt hij alles uit de kast om te zorgen dat lezers nieuwsgierig blijven. Verschillende verhaallijnen, vooruit- en terugblikken, een extra dosis mysterie of onverwachte wendingen. Bijna alles mag en kan, zolang het voor de lezer maar geloofwaardig blijft.

"The audience actually wants to work for their meal. We’re born problemsolvers. We’re compelled to deduce and to deduct. Because that’s what we do in real life. It’s this well organized absence of information that draws us in. …Make the audience put things together. Don’t give them four, give them 2 + 2."
Filmmaker Andrew Stanton (Toy Story, Finding Nemo)

Schrijf je zelf een informatieve tekst? Daag je lezer uit tot spoorzoeken.

1. Stel een vraag.

Dat is een effectieve manier om de lezer te prikkelen en nieuwsgierig te maken. Een vraag wijst de lezer namelijk fijntjes op een kennistekort. En een mens zit zo in elkaar dat hij zich daar onprettig bij voelt en dat hij graag bereid is om door te lezen om dat tekort op te heffen. Dat geldt ook voor luisteraars. Presentator Humberto Tan vroeg deze week op de radio: 'Wat gaat de bekendste ladykiller van Nederland vandaag zeggen?' Daarna volgden de reclameboodschappen.

2. Overweeg of je het als vervolgverhaal kunt schrijven.

Schrijf bijvoorbeeld het verhaal van de reorganisatie waarin de wederwaardigheden van vijf hoofdpersonen in verschillende afleveringen gevolgd worden. De bedrijfsgeschiedenis als een spannend vervolgverhaal. Of de lange weg die een idee aflegt van bedenker tot uitvoerder, met alle obstakels die overwonnen moesten worden.

3. Geef hints over ontwikkelingen in de toekomst.

Laat doorschemeren hoe je verhaal zich in de toekomst ontwikkelt en maak je verhaal dus niet af. Door je lezer aan het denken te zetten over de mogelijke afloop, blijft hij of zij in gedachten langer met het verhaal bezig. In een volgend artikel kun je natuurlijk wel vertellen hoe het verder ging met het verhaal.

Probeer het eens uit. Hoe maak jij je lezer nieuwsgierig?

NB: De ladykiller waar Humberto Tan op doelde was Joran van der Sloot.


Foto van Travis S. via Flickr

Hoe gebruik je verhalen in informatieve teksten?

Verhalen maken je nieuwsgierig en sporen aan om door te lezen. Ideale 'vervoermiddelen' dus om je boodschap over te brengen. Het e-book Toverballen voor het brein doet uit de doeken hoe je deze verhaalkracht en andere technieken op het gebied van storytelling kunt toepassen in informatieve teksten, zoals journalistieke artikelen, websites, brochures en andere teksten. Laagje voor laagje ontsluiert het boek de geheimen van verhalen en vertelt wat je er in teksten mee kunt doen.

Meer informatie over Toverballen voor het brein.

Mis mijn volgende artikel niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Als oprichter van Verhaallijnen helpt zij bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Ze blogt wekelijks over creatief denken en ideeën vinden. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.