Ben je bezig om iets te bereiken of laat je je muziek stromen? Doe je je best of geef je het beste van jezelf? Zing je vanuit je techniek of zing je vanuit je hart?Deze vragen stelt Jan Kortie aan de orde in zijn boek Jouw ziel wil zingen – over de vreugde van stembevrijding. Het zijn vragen die mij behoorlijk raken. Want wat voor zingen geldt, gaat natuurlijk ook op bij allerlei andere vormen van creëren: schrijven, muziek maken, schilderen, ontwerpen of concepten bedenken. Zijn we bij het creëren bezig met techniek en het bereiken van perfectie, of durven we ons te geven zoals we zijn?
Dit zanguitstapje is leerzaam om dat vraagstuk nader onder de loep te nemen. Want ik denk dat geen enkele creatieve uiting zo dicht bij jezelf komt als zingen. Iedereen kan het, maar velen durven het niet. Ik ken het maar al te goed bij mezelf: de angst voor de valse noot overheerst.
Jan Kortie beschrijft in zijn boek twee manieren om tegen zingen aan te kijken. De ene manier is om zo perfect mogelijk te leren zingen, de andere manier is om jezelf je bevrijden uit het keurslijf van ‘hoe het hoort’ en je stem gewoon te laten klinken. Kortie is – je voelt het al aankomen - een overtuigd aanhanger van de laatste manier en noemt zich daarom ‘stembevrijder’.
Muziek die jezelf en een ander raakt, ontstaat niet als de musicus zijn best doet om alles goed te doen, maar als de musicus zichzelf geeft, is de overtuiging van Kortie. Dat betekent dat je als zanger of musicus moet durven leven met onzekerheid, want je weet nooit hoe het uitpakt. De muziek ontstaat in het moment. "Als je succes wilt vasthouden, ga je dingen doen voor andere mensen", zei de Nederlandse popmusicus Kyteman ooit. "Dan wil je dat je muziek nog meer mensen raakt. Maar dat is geen creativiteit, eerder een killer voor je ontwikkeling."
Een zanger die al improviserend vanuit zichzelf zingt, creëert zijn eigen vrijheid, want dan hoeft er geen norm gehaald te worden. Het doel van muziek is immers niet ‘goed of fout’, maar inspiratie en vervulling. Daarvoor moet je risico’s durven nemen en verwachtingen loslaten. “Iedere verplichte heiligheid, verplichte harmonie of schoonheid gaat altijd gepaard met een en al doorgetimmerde verwachting”, schrijft Kortie in zijn boek. "Muziek moet gaan over het nu en over verwondering. Oprechte nieuwsgierigheid helpt daarbij enorm, want daarmee omzeil je wellicht de klip die oordeel heet.”
Natuurlijk kun je daarbij verschrikkelijk valse tonen produceren of andere fouten maken. Maar juist als iemand iets van zichzelf laat horen, wordt zingen spannend. “Ineens kan de ziel doorbreken en dan ben je de controle kwijt, je bent naakt en kwetsbaar”, schrijft Jan Kortie. “Dat is eng. En het is fantastisch. Het ontroert de luisteraar en bezorgt hem kippenvel.”
Op een workshop die Jan Kortie onlangs gaf in Den Haag op uitnodiging van de Haagse Stembevrijders, heb ik zelf kunnen zien en vooral horen hoe dat in zijn werk ging. Een schuchtere man bood zich aan om als vrijwilliger een aantal willekeurige klanken te zingen. Eerst zing-zeggend, daarna ging hij voluit. Hij gaf zich helemaal over, nog eens extra aangespoord door de opzwepende pianobegeleiding van Jan Kortie. Wat een geluid kwam er uit die man, die zich in alle kwetsbaarheid durfde te laten horen ten overstaan van veertig onbekenden. Ik kreeg er de tranen van in mijn ogen en ik was niet de enige.
Durf dus te zingen*, wat voor klank er ook uit je strot komt. Zing alsof niemand je kan horen. Doe het desnoods alleen in de badkamer, maar zing.
*Vul voor zingen een ander woord in, dat jou beter past: schrijven, ontwerpen, fotograferen, dansen, musiceren, schilderen, creëren, bouwen, etc.
Boekgegevens:
Jan Kortie, Jouw ziel wil zingen. Over de vreugde van stembevrijding, uitgeverij Ten Kate, Kampen, 2010
Interview/reportage over het werk van Jan Kortie: 'De Ziel wil zingen, dat heb ik altijd al geweten.' - Trouw, 2009
Geen opmerkingen:
Een reactie posten