Hoe je uit je eigen tunnelvisie ontsnapt

Een tunnelvisie ontwikkelen, dat kan iedereen overkomen. Maar hoe kom je er weer uit?

Jarenlang heb ik gedacht dat de ene kant van onze langwerpige woonkamer voorbestemd was als zithoek en de andere als eethoek. Eventueel zou je de zithoek en eethoek ook kunnen wisselen, maar dat vond ik vanwege de ligging van de keuken niet handig.

Deze indeling had wel als nadeel dat we de open haard nooit gebruikten, omdat deze pal naast de eettafel ingebouwd is. En een haard laat zich niet zo gemakkelijk verplaatsen...

Een half jaar geleden werd er ruimte gemaakt in mijn hoofd. Omdat we veel gasten kregen, gingen we schuiven met de meubels. En ineens zag ik dat mijn gedachten over de zithoek en de eethoek een typisch geval van of-of-denken vormen.

Want de woonkamer bood best ruimte voor twéé zithoeken. Nu hebben we een kleine zithoek bij de  haard, een tweede zithoek aan de andere kant van de woonkamer en een eettafel daar tussenin.

Gevaarlijk gedrag aan de top

Wat in mijn woonkamer zich in miniatuurvorm afspeelde, gebeurt elders in het groot: de ontwikkeling van een tunnelvisie. Zo weten we nu dat de ramp met de kerncentrale Fukushima in Japan (bijna 16.000 doden) niet alleen het gevolg is van de tsunami, maar ook van menselijk falen. Hoewel de toezichthouders en elektriciteitsbedrijf Tepco talrijke mogelijkheden hadden om in te grijpen, stelden zij besluiten met opzet uit of namen zij alleen beslissingen die henzelf goed uitkwamen.

Of neem grote financiële instellingen, die onverantwoorde risico’s hebben genomen met het geld van spaarders of beleggers. Afgelopen weekeinde werd bekend dat De Nederlandsche Bank enkele psychologen in dienst heeft genomen om gevaarlijk gedrag van de top voortaan eerder in beeld te krijgen.

Een derde voorbeeld zijn de verkeerde diagnoses van artsen. De gemiddelde huisarts neemt slechts achttien seconden (!) de tijd om te beslissen wat  de patiënt mankeert, zou uit Amerikaans onderzoek blijken. Daarna schakelt de dokter in gedachten al over naar behandelingsmogelijkheden. Dat gaat vaak goed, maar levert helaas ook regelmatig medische missers op.

Stel doordringende vragen

Het nare is dat iedereen last kan krijgen van te beperkt denken. Onze gedachten glijden nu eenmaal gretig in uitgesleten banen in onze hersenen. We volgen allemaal het liefst het routinespoor, omdat dit het gemakkelijkst is. Tegelijkertijd hebben we allemaal de opdracht om er alert op te blijven. Dat kan door regelmatig dingen te ondernemen waardoor je uit je comfortzone stapt. Of door jezelf met iets onverwachts te verrassen.

Volgens de Amerikaanse veiligheidsdeskundige Steve Harden kan een patiënt zijn arts uit een eventuele tunnelvisie lokken door enkele doordringende vragen te stellen. Bijvoorbeeld door te vragen wat de ergste diagnose kan zijn die de arts op basis van de klachten kan trekken. Wat zou hij doen als het om hemzelf of zijn eigen kind gaat?

Dit soort vragen zet de arts even aan het denken. Het antwoord dwingt hem weer even breed naar de klachten te kijken.

Dat kun je ook zelf doen. Stel jezelf regelmatig vragen (of bevraag een ander). Waarom doe ik dit ook al weer? Is dit echt het belangrijkste of kan ik het ook op een andere manier zien?

Moet ik kiezen tussen de eethoek of de zithoek of zijn er nog meer mogelijkheden?

Gratis minicursus: ga ideeën vangen

Je eigen alertheid en vindingrijkheid kun je prima trainen. Bijvoorbeeld door ideeën te vangen in je vakantie. Geef je op voor deze gratis  minicursus Ideeën Vangen. Vijf dagen lang ontvang je zomerse opdrachtjes in je mailbox. Eenvoudig, leuk en ontspannend.

Lees ook het volgende artikel

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.