Tien manieren om ideeënbedenkers te prikkelen

Mensen in je organisatie die belangrijke ideeën leveren, verdienen een beloning. Maar juist op dat punt kun je ongelooflijk de mist in gaan.

Geef mensen geld en ze zullen het gewenste gedrag blijven vertonen. Dankzij deze gedachtegang mag menige scholier op zijn 18e op kosten van zijn ouders zijn rijbewijs gaan halen als hij niet rookt. Een directeur krijgt een bonus toegestopt als hij goede winstcijfers haalt. En ideeënmakers krijgen een financiële beloning in de verwachting dat nog meer prachtige vondsten vanzelf volgen.
 
Toch is dat riskant. Bij scholieren, bij goedbetaalde directeuren en al helemaal bij creatieve ideeontwikkelaars. Wie een financiële beloning of een cadeau uitdeelt voor goed gedrag of een waardevol idee, loopt het risico dat deze persoon zich niet voldoende serieus genomen voelt.

Hoe kan dat?

Een ideeënmaker (m/v)  levert deze ideeën omdat hij daar lol in heeft. Of hij doet het omdat hij daarmee een hoger doel heeft. Hij voelt zich verbonden met de missie van de organisatie en ziet mogelijkheden om daar een bijdrage aan te leveren. Zo’n idee ontwikkelt hij vaak in zijn vrije tijd, gewoon omdat hij het belangrijk vindt.

We zijn geen profit maximisers maar purpose maximisers, zoals Daniël Pink schrijft in zijn boek Drive. Alleen bij simpele taken raken we gemotiveerd door een geldbedrag of andere beloning. Als we ons ergens voor inzetten voor iets groters of breders, doen we dat eerder vanuit een diep gevoelde behoefte om nieuwe dingen te leren of iets in de wereld te zetten. We willen een bijdrage te leveren aan iets zinvols.

Psychologische experimenten laten zien hoe beloningen die intentie kunnen frustreren. Zo kreeg een groep kleuters een beloning voor hun kleurwerk, de andere groep niets. Twee weken later gingen de kleuters opnieuw aan de slag met stiften en papier, maar nu was er geen beloning in het vooruitzicht. De kleuters die aanvankelijk beloond waren, toonden zich veel minder geïnteresseerd dan de eerste keer. De groep die geen beloning had gehad werkte even hard aan de tekeningen als voorheen.

Een beloning kan dus de aantrekkingskracht van een aangename activiteit verminderen. Erger nog: het werkt averechts op iemands motivatie om iets nieuws te bedenken.


Hoe vermijd je deze valkuilen?

Dat doe je door beter in te spelen op wat mensen echt in beweging brengt.

1. Sta voor een hoger doel

Werk wordt aantrekkelijker wanneer we voelen dat het tot iets belangrijks leidt. Maak dat expliciet: welk hoger doel dient de opdracht? Wat maakt dit werk betekenisvol?

"Als medewerkers de opdracht krijgen om naar hun werk te komen en hun werk te doen, zal dat alles zijn wat ze doen", schrijft Simon Sinek in zijn boek Begin met het waarom. "Maar als ze er voortdurend aan herinnerd worden waarom het bedrijf is opgericht en de opdracht meekrijgen om altijd naar manieren te zoeken om dat doel tot leven te brengen, zullen ze meer doen dan hun werk."

2. Vertel waarom

Verhalen inspireren mensen en zetten de verbeeldingskracht in gang. Giet het hogere doel daarom in de vorm van een verhaal. Maak duidelijk waarom nieuwe ideeën belangrijk zijn voor de organisatie of voor de branche. Zie ook mijn eerdere blogpost Begin met het grotere verhaal.

3. Laat het 'hoe' over aan de professional

Bied focus, maar geef ook vrijheid. Het begint allemaal met de mogelijkheden om zelf initiatieven te nemen. Vertel je mensen welke resultaten er verwacht worden, maar laat het ‘hoe’ over aan de professional. Zoals Albert Einstein zei: "Alles wat werkelijk groots en inspirerend is, is gecreëerd door een individu dat kan werken in vrijheid."

4. Geef ruimte aan het experiment

In een goed creatief klimaat mag je experimenteren. Neem mensen en hun ideeën altijd serieus. Creëer een veilige haven, waar iedereen ideeën kan opperen zonder negatieve gevolgen voor salaris, functie of status.

Leidt het idee tot een mislukking? Dan waardeer je de poging en het lef om iets nieuws te ondernemen. Ze onthullen waardevolle informatie over de knelpunten in je organisatie. Slaagt het experiment en levert het iets waardevols op? Vier het succes en draag het uit!

5. Uit je waardering op een persoonlijke manier

Heeft iemand bijzondere ideeën geleverd voor de organisatie? Weeg het mee bij de beoordeling. Een medewerker die meedenkt met de organisatie laat namelijk bijzondere betrokkenheid zien die veel verder gaat dan het gewone werk.
Spreek ook je waardering uit aan mensen die meedenken met de ideeënbedenker en het idee een stap verder hebben geholpen.

6. Geef snel aan wat er met het idee gebeurt

Is het een kansrijk idee voor de toekomst, maar niet voor de korte termijn? Moet het idee nog verder ontwikkeld worden?

Dat kan natuurlijk, maar laat het de bedenker wel zo snel mogelijk weten. Niets is zo vervelend voor de ideeënleverancier als het gevoel dat zijn idee in een zwart gat is verdwenen.

Ideeënbedenkers die snelle feedback krijgen dat een idee niet goed genoeg is, zijn bovendien gemotiveerd om nieuwe ideeën aan te dragen, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek van Dick Deichmann. Hun volgende ideeën worden beter als ze snappen waarom het vorige idee nog niet goed genoeg was.

7. Maak het zichtbaar

Maak in je organisatie openlijk zichtbaar wie een waardevol idee geleverd heeft, bijvoorbeeld in het personeelsmagazine, de gezamenlijke kennisdatabank en natuurlijk bij de presentatie van het uitgewerkte idee.

Dat geeft niet alleen een impuls aan de daadwerkelijke uitvoering van het idee, maar is ook stimulerend voor andere medewerkers die met ideeën in hun hoofd rondlopen. Laat zien wat er in jouw team allemaal mag en kan.

8. Schakel de ideeënbedenker in bij de uitvoering

Betrek de ideeënbedenker bij de uitvoering, zodat hij zelf het idee verder helpt. De bedenker is zelf de grootste supporter van het idee. Als dat niet kan, geef in ieder geval informatie over de voortgang en de behandeling van het idee.

9. Bewaar ideeën

Richt een database in om ideeën te bewaren en te volgen. Ook voor ideeën die op dit moment niet bruikbaar zijn. Die kunnen een andere persoon op nieuwe ideeën brengen. Regel dat de database voor iedereen toegankelijk is en breng oude ideeën regelmatig opnieuw onder de aandacht.

10. Draag de innovatieverhalen uit

Verzamel de ontstaansverhalen rondom innovatieve vondsten. Hoe is iemand tot zijn idee gekomen? Wat kwam hij tegen op zijn weg om het uit te voeren?
Presenteer de 'creatieve oogst' regelmatig in een speciale uitgave of wandtentoonstelling. Vaak zijn deze verhalen buitengewoon aanstekelijk voor anderen om te lezen of te horen en daarop verder te bouwen.

Voor de bedenker van een idee is er geen mooiere beloning denkbaar dan dat zijn idee serieus genomen wordt en dat de organisatie er daadwerkelijk mee aan de slag gaat. Als je zo met nieuwe ideeën omgaat, voelen mensen zich uitgedaagd. En zo bedenken ze nog veel meer goede ideeën.

Bronnen:

• Idea Management. Perspectives from Leadership, Learning and Network theory, proefschrift van Dirk Deichman, Erasmus Universiteit Rotterdam, 2012
• Begin met het waarom. De Gouden Cirkel van ondernemen door Simon Sinek. Uitgeverij Business Contact, 2012
• Drive door Daniel H. Pink, Business Contact, 2010 
• Je hok uit! 30 praktische adviezen voor een creatiever team door Jeff Gaspersz, Pearson Education, 2005

Foto: images of money, Taxbrackets.org

Verhalen voor ideeënmakers

Verhalen nodig om ideeënmakers te inspireren? Of verhalen nodig om innovatieve vondsten uit te dragen? Lees hier verder wat ik voor jou doe.

Smul van Toverballen voor het brein

Meer weten over de manier waarop je verhalen toepast in (informatieve) teksten? Dan smul je waarschijnlijk van het boek Toverballen voor het brein, dat ik speciaal over dit onderwerp geschreven heb. Laagje voor laagje ontsluiert het boek de geheimen van verhalen en geeft praktische tips over de toepassingen daarvan. Bestellen? De Toverballen voor het brein haal je hier.

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Acht tips om je kennis beter te benutten

Hoe groter de organisatie, hoe meer kennis er beschikbaar zou moeten zijn. Maar helaas, die beschikbare kennis wordt vaak niet benut. Medewerkers hebben vaak geen weet van de informatiebronnen en vinden zelf het wiel weer uit. Niet erg efficiënt in een kenniseconomie.

"Het is niet de bedoeling dat we hier allemaal gaan nadenken", kreeg een medewerker te horen, die ik onlangs sprak. De baas dacht kennelijk dat hij dat wel in zijn eentje af kon. Toch zijn in veel organisaties de medewerkers het belangrijkste 'kapitaal'. Je laat als bedrijfsleiding juist een belangrijke kans liggen als je het enorme potentieel van je medewerkers niet benut, zeker als de organisatie innovatie hoog in het vaandel draagt.

Zo kan het ook:
1. Lang leve de kennisnetwerken
Veel kennis blijft in een grote organisatie vastzitten in een bepaalde afdeling. Een gemiste kans. Om de kruisbestuiving van informatie en ideeën te bevorderen kun je kennisnetwerken oprichten. Dat zijn losse samenwerkingsverbanden van medewerkers, dwars door de hele organisatie heen. Eens in de zoveel tijd komen zij samen om in een informele setting kennis over een bepaald thema uit te wisselen. Voorwaarde daarvoor is dat medewerkers daar echt tijd en gelegenheid voor krijgen.
Doe dat uitwisselen niet alleen intern, maar ook met de buitenwereld. Ga samenwerkingsverbanden aan met universiteiten, andere kennisinstellingen en partnerorganisaties. Wees niet bang om je eigen kennis te delen, maar zie het juist als een kans om elkaar te inspireren en te verrijken.

2. Schakel niet klakkeloos de Tomtom in
Voor medewerkers is het verleidelijk om op intranet te zoeken of een digitale wegwijzer te gebruiken als ze een antwoord zoeken op een bepaalde vraag. Dat kan, maar de kans is groot dat medewerkers steeds dezelfde route bewandelen en daardoor interessante informatie missen.

Zorg daarom niet alleen voor een toegankelijk aanbod en goede ontsluiting van digitale kennis, maar stimuleer ook je medewerkers elkaar te bevragen. Dat betekent dat er een cultuur moet zijn waar vragen stellen gewaardeerd wordt.

3. Zoek de verdieping
Interne vergaderingen gaan vaak over werkdruk, agenda's en procedures, niet over onderwerpen die belangrijk zijn om de organisatie te innoveren. Probeer dit 'ritueel vergaderen' zoveel mogelijk te beperken en wijd je werkoverleg liever aan inhoudelijke thema's.

Vraag medewerkers om een onderwerp inhoudelijk voor te bereiden. Op de vergadering kan elke keer zo'n thema nader uitgediept worden. Bespreek welke nieuwe kansen uit dit onderwerp voortvloeien. Zo staan kennisdelen en innovatie voortdurend op de agenda.

4. Koester je verse (kennis-)aanvoer
Behandel jonge collega's die net van hun opleiding afkomen niet als een 'onbeschreven blad', dat vooral nog veel ervaring moet opdoen, maar als leverancier van actuele kennis.

5. Laat mensen uit de hamstermolen stappen
Zorg voor voldoende ruimte en tijd, zodat mensen geregeld afstand kunnen nemen van de waan van de dag. Die ruimte is niet alleen nodig om nieuwe kennis te verwerven, maar ook om te experimenteren en verworven inzichten toe te passen.

6. Organiseer leeskringen
Interessante kennis en inspirerende ideeën doe je vaak op in vakgebieden die juist niet met het werkterrein van je organisatie te maken hebben. Hoe kun je die ideeën als organisatie op een gemakkelijke manier tot je laten komen?

Richt een leeskring op. Daarbij lezen de deelnemers allemaal een boek dat niets met het eigenlijke werk te maken heeft, maar wel interessante trends of inspirerende inzichten bevat. In de leeskring worden deze boeken gezamenlijk besproken en samengevat. Alle deelnemers nemen de opgedane inzichten mee naar hun eigen afdeling.
De drukbezette topman of - vrouw van de organisatie laat zich eveneens bijpraten en krijgt zo nieuwe voeding voor ideeën aangereikt.

7. Vertel verhalen
Verhalen zijn krachtige middelen om nieuwe inzichten te delen. Veel krachtiger dan powerpointpresentaties of de cijfers in het financiële jaarverslag. De medewerkers luisteren welwillend naar een presentatie, maar ze onthouden feitjes en cijfers niet echt. Laat staan dat ze kunnen navertellen wat de boodschap precies is. Ze lopen er simpelweg niet warm voor.
Een verhaal daarentegen onthouden mensen wel, omdat dit hun verbeelding aan het werk zet. Beelden blijven gemakkelijker hangen en roepen emoties en herkenning op. Maak daarom ruimhartig gebruik van deze onverslaanbare drager van informatie.

8. Leer van fouten
Een welbekende tip, maar ook de moeilijkste. Fouten zijn ontzettend leerzaam, maar je moet die opgedane kennis ook durven te benutten.

Degene die een grote fout maakt waardoor de organisatie veel geld misloopt, wordt daarom niet de laan uitgestuurd. Hij mag juist blijven, want de organisatie heeft immers net veel geld in hem geïnvesteerd!

Verder lezen:

• De creatieve zegeningen van bezuinigingen
• De valkuilen van de ideeënbus

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek

Het (on)volmaakte Bourtange - fotograferen met andere ogen

Kijk eens met andere ogen als je een uitstapje maakt: fotografeer het onvolmaakte.

Dit weekend bezochten we Bourtange, een piepkleine vesting uit de tijd van Willem van Oranje in het uiterste oosten van Groningen. Een mooi dorpje, daar niet van. Het bezoekerscentrum, de bewegwijzering en de horecavoorzieningen waren tiptop in orde. De huisjes stonden er prachtig bij. Het gras op de vestingwallen was keurig gemaaid. Maar dit puntgave dorpje klopte niet. Het was niet echt.

Want grote foto’s in het bezoekerscentrum lieten duidelijk zien dat dit beschermde rijksmonument vooral het werk is van graafmachines. Eind jaren zestig besloot het gemeentebestuur van Vlagtwedde dat deze streek wat meer toeristische reuring kon gebruiken. De gemeente liet daarom grachten graven in de akkers rondom Bourtange en hoge aarden wallen opwerpen, zodat de bezoeker zich weer in 1742 kan wanen.

Ongetwijfeld heeft de gemeente de oorspronkelijke kaarten van het toenmalige vestingdorpje geraadpleegd voor de reconstructie. Maar toch is bijna alles wat je nu ziet hoogstens veertig jaar oud, waarschijnlijk met uitzondering van de zware kanonnen. De ophaalbrug, de roodgeschilderde wachthuisjes, de pallisade rondom het kruithuis, de vestingmolen en de koddige ‘sekreten’ boven de grachten: allemaal nagemaakt. Zelfs het waslijntje in één van de tuinen – zondag wasdag?? – zou wel eens een idee van de vestingstylist kunnen zijn.

Gewoonlijk hou ik van fotograferen, maar op zo’n plek voel ik me daar ongemakkelijk bij. Prachtig om te zien allemaal, maar het is te glad en gepolijst. Het meest onbehaaglijke is nog wel dat iedere voorbijganger met een camera voor zijn buik rondloopt (geen bewoner te bekennen) en dat we met zijn allen eendere plaatjes schieten. We lopen linksom of rechtsom over de vestingwallen, maar maken uiteindelijk allemaal deel uit van dezelfde kudde.


Toch valt er in zo’n aangeharkt toeristenoord goed te fotograferen, maar je moet het anders aanpakken. Het wordt een stuk uitdagender als je op zoek gaat naar het imperfecte. Het onvolmaakte is namelijk interessanter dan het keurig afgewerkte pleintje met gladgeschoren lindebomen. “Het pakt de kijker pas echt als er een haakje aan zit”, zei Ien van Laanen (illustrator van de omslagen van de Harry Potterboeken) eens.

Wat ik had moeten fotograferen, bedacht ik me overigens pas achteraf. Niet het schattige kerkje en de rode daken, maar de eigentijdse gympen van de bedienende meisjes op het terras, die parmantig onder hun boerenschorten uit staken.


Hoe je met andere ogen foto's maakt op een uitstapje of een reis:

• Leg het begin en het einde van een tocht of reis vast. Dus ook de tassen die klaar staan voor vertrek en de overvolle wasmand bij terugkeer.
• Fotografeer triviale dingen: de wachtrij voor de entree, het ontbijtbuffet in een hotel, de overvolle parkeerplaats of de wespen in het lege limonadeglas.
• Maak foto’s van wat je achterlaat: de afvalzak of de afdruk van de opgeborgen tent in het gras van de camping.
• Fotografeer niet het ‘perfecte plaatje’, maar datgene wat er mee in contrast staat.
• Maak iedere dag een foto die de sfeer van de dag vangt.
  

Verder lezen over anders kijken en fotograferen:

• Vondsten van een straatjutter
• Beter kijken met fotografentrucs

Hoe je beter blundert

Blunders zijn kostbaar, want daarmee doe je belangrijke ervaringen op voor een volgende keer. Zorg dus voor betere blunders.

Een bankmedewerker maakte eens een grote fout, waardoor de bank een paar miljoen euro mis liep. Al zijn collega’s verwachtten dat hij onmiddellijk de laan uitgestuurd werd. Als je de bank zoveel financiële schade berokkent, kan dat niet onbestraft blijven. De directeur peinsde er niet over. Hij moet juist blijven, liet hij iedereen weten. De bank had immers net een paar miljoen leergeld in hem geïnvesteerd!

Een bankdirecteur die op deze manier redeneert, kom je in de praktijk niet vaak tegen. In veel organisaties krijg je juist kritiek of een slechte beoordeling als je een fout maakt. Bij een ernstige misstap word je overgeplaatst of krijg je ontslag.

Deze afrekencultuur wekt de indruk dat er schoon schip gemaakt is en dat de organisatie met een schone lei verder kan. Dat levert de buitenwereld het beeld op dat de organisatie krachtdadige maatregelen heeft getroffen en in beweging is gekomen. Maar of de organisatie daadwerkelijk lessen trekt uit de misstap, is nog maar de vraag.

Het is vruchtbaarder om te onderzoeken waardoor medewerkers blunders maken of waar minder goede resultaten precies vandaan komen. Openheid over missers of gemaakte fouten helpen om in de toekomst daar beter mee om te gaan. Medische vaktijdschriften publiceren bijvoorbeeld steeds vaker over zaken die niet blijken te werken of die niet goed gaan. Dat levert kennis en ervaring op, waar andere onderzoekers hun voordeel mee kunnen doen. Het is vaak minstens zo nuttig om te weten wat niet werkt als te weten wat wel werkt.

Wetenschappelijke en andere ontdekkingen worden bovendien meestal niet gedaan volgens een rechtlijnige en logische route. Aan een grote doorbraak gaan veel fouten en toevalstreffers vooraf. Om te vinden waar je niet naar op zoek was, heb je daarom een flinke portie nieuwsgierigheid nodig én de bereidheid om blunders te maken.

Fouten horen er bij, net zoals de onzekerheid die dat oplevert. Als je dat aanvaardt, kom je een stuk verder met nieuwe ontwikkelingen. Beroemde uitvinders en vernieuwers deden hetzelfde. Wie hun handel en wandel bestudeert, komt behalve succesverhalen namelijk ook talrijke verhalen tegen over hun fouten en missers. Zo maakte Leonardo da Vinci enorme blunders, bijvoorbeeld bij zijn geldverslindende pogingen om de loop van de rivier de Arno in Florence te wijzigen. Hij deed vruchteloze pogingen om een vliegmachine te maken. Maar ondanks rampen, mislukkingen en teleurstellingen hield Leonardo nooit op met experimenteren.

Wil je ook (betere) blunders maken? Doe dan het volgende:

• Neem de ruimte om te experimenteren en daadwerkelijk iets te doen, ook al ben je niet goed voorbereid. Doen en dingen zelf uitproberen leveren je in ieder geval nieuwe ervaringen op. You win some or you learn some.
  
• Maak bij de ontwikkeling van iets nieuws (bijvoorbeeld een nieuw product) zoveel mogelijk fouten en het liefst zo snel mogelijk. Des te groter zijn jouw mogelijkheden om er van te leren en snel tot aanpassingen te komen. En dat geeft je sowieso een voorsprong.
  
• Als je iets uitprobeert of iets nieuws ontwikkelt, is 'goed' of 'fout' in eerste instantie helemaal niet belangrijk. Maak een analyse van wàt je doet en hoe je het doet. Daar leer je van. Door dingen te proberen en dus ook fouten te maken, word je vanzelf inventiever.
  
• Richt je niet op het vermijden van risico's, maar op het verkennen van nieuwe wegen. Dat betekent dat je focust op mogelijkheden, niet op de onmogelijkheden. Denk in 'ja, en...' in plaats van 'ja maar’.
  
• Kom los van de gedachte dat je altijd panklare uitgekristalliseerde ideeën moet presenteren. Zoek niet naar de ultieme oplossing. Daarmee zet je jezelf teveel onder druk en rem je je creativiteit. Een half idee of een eerste aanzet is ook goed.
• Heb je een idee ontwikkeld, vraag jezelf dan eens bewust af wat er allemaal mis is met dit idee. Door je op de zwakke kanten te richten, zie je soms ineens waar onverwachte mogelijkheden zitten.
  
• Noem je 'mislukking' geen fout, maar een rakeling. Dat is iets dat je terecht hebt ondernomen, maar dat (nog) niet tot het gewenste resultaat heeft geleid. Je bent in beweging gekomen, je goede bedoelingen getoond en iets opgestoken.
• Praat over de dingen die mis gaan of nog niet goed zijn. Niet alleen over de grote fouten met ernstige gevolgen, maar ook de kleine foutjes. Uit onderzoek van ongelukken of rampen blijkt keer op keer dat vergelijkbare fouten al eerder opgetreden zijn, maar dan zonder grote gevolgen. En zonder dat ervan geleerd is.
• Laat je inspireren door kunstenaars en ontwerpers, die in hun werk bewust de spanning opzoeken tussen perfectie en imperfectie. Perfectie is weliswaar vaak de norm, maar perfecte dingen zijn ook saai en zielloos. Veel hedendaagse kunstenaars vinden rafelrandjes, oneffenheden of foutjes juist interessant, omdat zij voorwerpen of beeldhouwwerken meer karakter geven. Ze gebruiken afvalmaterialen waar anderen geen heil meer in zien of passen welbewust verkeerde werkwijzes toe. En sommigen worden juist door die werkwijze dan weer heel beroemd. Hella Jongerius liet porselein bij het bakken expres bobbelen en krom trekken. Zo ontwierp ze voor Koninklijke Tichelaar een nieuw servies dat dezelfde vertedering opwekt als een gebarsten kopje van oma.
  
• Fouten maken is menselijk. Als je daar open mee om kunt gaan, is een blunder juist ontwapenend.
  
• Lach erom als iets anders loopt dan gedacht. De volgende keer beter!
  
• Doe iets leuks met je blunder. Stuur foto's van misbaksels op naar de site voor mislukte cakes en toegetakelde taarten. Deel je blunder op de website van het instituut voor briljante mislukkingen.
  

'Wie geen fouten maakt, maakt meestal niets.'
- anoniem

Verder blunderen:

• Improviseren kun je leren
• Fouten maken? Ja graag!
• Lessen van het mislukte Innovatieplatform

Creativiteit is niet leuk

Foto: HagitR

Jij dacht nog wel dat creativiteit iets leuks is? Vergeet het maar. Creativiteit betekent hard werken en levert veel frustraties op.

De gedachte dat creativiteit lollig is, is één van de meest hardnekkige misverstanden rondom dit thema. Natuurlijk snap ik wel waar die gedachte vandaan komt. Bij het woord creativiteit denken veel mensen aan vrolijkheid. Aan iets geks en onverwachts. Aan iets joligs of iets met kleurtjes. Aan iets ontspannends als een tussendoortje bij het 'echte werken'.

Het is inderdaad zo dat je enorm blij kunt worden van iets creatiefs doen. Als je iets nieuws bedenkt, komen er stofjes vrij in de hersenen die je een directe opkikker bezorgen. Om diezelfde redenen zijn brainstorms plezierig om te doen. Als de groep lekker op gang is, kunnen er ineens waanzinnig veel ideeën op tafel komen. Je raakt in een flow en krijgt daarvan een shot energie. Dat is supergaaf!

De cold turkey komt echter na de brainstormsessie. Als je alleen maar een berg losse ideeën heb verzameld, ben je mooi in de aap gelogeerd. Zeker als jij degene bent die de ideeën moet gaan uitwerken. Het echte werk begint namelijk nu pas. Een zware klus! En waar te beginnen?

Er zijn zeer veel ideeën nodig om tot een nieuwe doorbraak te komen. Dat is hard aanpoten. Creativiteit is een snufje inspiratie, terwijl de hoofdmaaltijd uit transpiratie bestaat. Het vergt bovendien veel discipline en doorzettingsvermogen als het niet meteen lukt om een oplossing te vinden.

Voeg daarbij nog een flinke portie frustratie en weerstanden, die je moet overwinnen bij anderen. Je vraagt je af of jij wel degene bent die dit moet doen. Je aarzelt of iemand wel op je werk zit te wachten. Je krijgt allerlei tegenwerpingen te horen: dat hebben we hier al zo vaak geprobeerd, maar het werkt toch niet. Je wordt gezien als degene die zonodig weer wat moet uitproberen.

Creativiteit is leuk? Vergeet het maar.

"Een mens kan nog zulke briljante ideeën hebben, zonder toewijding en doorzettingsvermogen komt er niets van terecht"
- S. Shirley

Aan de slag met ideeën en hun uitvoering:

• De paradoxen van creativiteit
• Van Idee naar I Do: hoe je ideeën uitvoert

Fouten maken? Ja graag!

Een onderwijzeres op een basisschool vertelde me laatst dat er iets revolutionairs had plaatsgevonden op haar school. De leerkrachten hadden voor het eerst samen op een kritische manier elkaars Citoresultaten besproken.

Was dat nou zo bijzonder? Ja. Pijnlijk ook. Want bij één leerkracht lieten de cijfers op het gebied van begrijpend lezen een flinke dip zien. Toch is achteraf iedereen blij met de gezamenlijke bespreking, want het leverde ook iets op. Er is een stappenplan voor begrijpend lezen ontwikkeld, dat nu door de hele school gebruikt wordt. “Vroeger was het ondenkbaar dat we de Citoresultaten op deze manier gezamenlijk zouden bekijken”, zei de onderwijzeres. “Nu durven we kritisch te kijken naar ons eigen handelen en open te staan voor andere kennis. Daar leren we enorm van."

Zoals in zoveel organisaties heerst op veel scholen een afrekencultuur. Als er fouten gemaakt worden krijg je kritiek, een woedende brief of je vliegt in het ergste geval de laan uit. Dat is heel 'resultaatgericht', maar je leert er niks van. Terwijl het veel vruchtbaarder is om te onderzoeken waar minder goede resultaten precies vandaan komen.

Een ondernemer, die in zijn leven tal van bedrijven had opgezet en diverse faillissementen had meegemaakt, vertelde me laatst het volgende: “Ik heb het meest geleerd van de bedrijven die mislukten. Want als een bedrijf een succes is, weet je nog steeds niet waar het precies aan ligt.”

De spijker op zijn kop. In iedere organisatie zouden mensen daarom meer met elkaar moeten praten over de dingen die mis gaan. Niet alleen de grote fouten met ernstige gevolgen, maar ook de kleine foutjes. Uit onderzoek van ongelukken of rampen blijkt keer op keer dat vergelijkbare fouten vaak al eerder opgetreden zijn, maar dan zonder grote gevolgen. En zonder dat ervan geleerd is.

De schrijfster J.K. Rowling gaf ooit een indrukwekkende speech voor studenten van de Harvard Universiteit, waarin ze de lessen uit de doeken deed van haar mislukkingen. Ze werd er een sterker mens door, want ze leerde waar haar kracht zat. De rest van haar verhaal is bekend.

Door dingen te proberen en dus ook fouten te maken, word je inventiever. Je past je beter aan veranderende omstandigheden aan. Dus maak gerust fouten. Zonder mislukkingen geen vooruitgang.

J.K. Rowling Speaks at Harvard Commencement from Harvard Magazine on Vimeo.

"De mensen struikelen nu en dan over de waarheid , maar de meesten krabbelen haastig overeind en lopen snel door alsof er niets was gebeurd."
- Winston Churchill

Verder lezen:

• Krachtig creatief: durf fouten te maken
• Help het toeval een handje
  

Dit blogartikel werd eerder gepubliceerd op het weblog van Creasense.

Help het toeval een handje

Pablo Picasso kwam in Parijs in aanraking met Afrikaanse beeldhouwwerken. Een toevallige kennismaking, die een doorbraak in de ontwikkeling van kunst tot gevolg had.

De ene bron rept over Picasso's bezoek aan een tentoonstelling met Afrikaanse kunst in het Trocadéro Museum in Parijs. Daar zag hij de ceremoniële maskers van de Dogonstam. Andere bronnen wijzen op twee houten beeldjes, die Picasso zelf aanschafte. De Afrikaanse manier van beeldhouwen vormde in ieder geval één van de inspiratiebronnen voor het schilderij Les Demoiselles d´Avignon, dat hij schilderde in 1906 en 1907. Toen zijn avantgardistische vrienden het werk zagen, vielen ze stil. Matisse barstte in lachen uit. Dit kunstwerk is nu een van de bekendste werken van Picasso en wordt als het eerste echt kubistische werk beschouwd.

Iets bekijken wat helemaal nieuw voor je is, een tijdschrift lezen dat helemaal niets met je belangstelling te maken heeft of iets ondernemen wat geheel anders is dan je gewone werk. Allemaal activiteiten die buitengewoon vruchtbaar kunnen zijn, omdat ze bijzondere inspiratie kunnen opleveren.

Veel uitvindingen zijn namelijk het gevolg van toeval. Zo probeerde onderzoeker Percy Spencer in 1946 de radartechnologie te verbeteren toen hij per ongeluk een chocoladereep liet smelten. Enkele decennia later was zijn uitvinding in bijna ieder huishouden niet meer weg te denken: de magnetron.

Of neem de Amerikaanse theegroothandelaar Thomas Gullivan. In 1904 stegen de prijzen van tinnen blikken aanzienlijk. Daarom besloot Gullivan de theemonsters in zijden zakjes naar zijn klanten te sturen. De klanten hadden niet in de gaten dat ze de thee uit het zakje moesten halen en deden de thee met zakje en al in het water. Dat bleek uitermate goed te werken, omdat theedrinkers op deze manier de theeblaadjes uit het water konden halen voordat de thee zijn bittere stoffen begon af te geven.

Hoe kun je zelf het toeval een handje helpen? Door dingen te doen die je anders nooit doet en door uiteenlopende elementen met elkaar in verbinding te brengen. Kruisbestuivingen creëren, dus.

Doe voortdurend onderzoek

Regel dat je steeds een camera bij hebt om foto's te maken van alles wat je opvalt. Verzamel knipsels, ansichtkaarten, folders en andere schijnbare nutteloze dingen, die je op een of andere manier intrigeren. Hebben bepaalde dingen een relatie met elkaar?

Draag een opschrijfboekje bij je

Elke keer als je denkt: dat is toevallig, maak je een notitie. Ga na twee weken na welke patronen je ziet. Misschien brengen de toevalligheden je op een idee.

Leg nieuwe koppelingen

Neem drie activiteiten waar je vandaag mee bezig bent geweest, bijvoorbeeld koken, kaartjes regelen voor een voorstelling en je bureau opruimen. Koppel ze aan elkaar en kijk wat jouw fantasie hiermee kan doen.

Combineer elementen

Voeg elementen uit twee totaal verschillende werelden samen, bijvoorbeeld tot een nieuw beroep. Weet je als verloskundige ook veel van binnenhuisarchitectuur? Een interessante combinatie.

Maak nieuwe smaakcombinaties

Bedenk gerechten met ingrediënten die op het eerste gezicht totaal niet bij elkaar passen, zoals chocola met oesters.

Begin bij een creatief werk met iets ongerijmds

Verbind bijvoorbeeld twee elementen die helemaal niet bij elkaar horen, zoals een olifant en een kapstok. Een spannend uitgangspunt voor een verhaal, een muziekstuk, een collage, etc.

Stem af op nieuwe zenders

Zet de radio op een willekeurig station en doe dat ook met de tv. Zet het geluid van het televisietoestel uit. Kijk naar het televisieprogramma, terwijl je naar de radiouitzending luistert.

Herschik

Orden boeken niet precies op onderwerp in de boekenkast. Of zet een aantal boeken op willekeurige plekken neer, zodat je ze bij een zoektocht weer tegen komt. De Nederlandse schrijver Belcampo vond de alfabetische volgorde trouwens ook inspirerend. Hij zei: "De alfabetische rangschikking heeft iets wonderbaarlijks. Onder de schijn van een volmaakte orde verbergt zij het minst samenhangende, het meest chaotische."

"If The Flintstones has taught us anything, it's that pelicans can be used to mix cement."- Homer Simpson

Nog meer inspiratie? Lees hier verder:

• Laat kinderen buiten de lijntjes gaan
• Krachtig creatief: maak fouten

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Meer weten? Kijk op www.verhaallijnen.nl

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek

Acht manieren om creatieve personen voor je te laten vliegen

Je hebt een aantal creatieve mensen in je team zitten, die hun werk graag doen. Je zou graag hun prestaties willen bevorderen, maar je bent er al achter dat een strakke target of meer druk niet helpt. Een aangename werkomgeving dan misschien? Hun prestaties meer toejuichen? Of een hogere beloning?

Best mogelijk dat dit soort pogingen in jouw team vruchten afwerpt, maar succes is allerminst verzekerd. Je kunt creatieve prestaties namelijk niet afdwingen door mensen simpelweg opdracht te geven 'iets innovatiefs' te bedenken, ze te overladen met loftuitingen of door ze te belonen met een hoger salaris. Niet omdat creatieve mensen niet geïnteresseerd zijn in geld, status of andere beloningen, maar omdat de wijze waarop zij gemotiveerd raken veel complexer in elkaar zit.

Bij creatief werk geldt bij uitstek dat mensen ‘intrinsiek gemotiveerd’ zijn: het werk is zélf een beloning. Een creatieve medewerker (lees: journalist, vormgever, fotograaf, ontwerper, etc.) heeft zijn werk niet gekozen vanwege het geld of de status, maar omdat hij fotografie, ontwerpen, schrijven of wat voor werk dan ook geweldig graag wil doen. Zo graag, dat velen het ook wel gratis zouden willen doen. "Geld is niet de drijvende kracht", schrijft Natalie Goldberg in haar boek 'Schrijven vanuit je hart'. "Ik voel me rijk wanneer ik tijd heb om te schrijven en arm wanneer ik regelmatig mijn salaris krijg, maar geen tijd heb om met mijn echte werk bezig te zijn."

Met een flitsende tafeltennistafel, loungeruimte, een hoger salaris, de mogelijkheid om aan een prijsvraag mee te doen of een prettige werksfeer (allemaal factoren voor de extrinsieke motivatie) kom je dus niet ver genoeg. Het zijn factoren die wel meehelpen, maar die toch op de tweede plaats komen.

In plaats van creatieve mensen allerlei beloningen in het vooruitzicht te stellen – van welke aard dan ook – is het dus slimmer om ervoor te zorgen dat zij zich kunnen focussen op de taak, die ze uit zichzelf zo graag doen. Daarbij kun je als teamleider er wél voor zorgen dat creatieve personen hun werk zelf aantrekkelijker en betekenisvoller vinden.

1. Zorg dat het werk een uitdaging bevat. Hoe kun je de opdracht lastiger maken (of inspirerender of extremer?) Ook junior-medewerkers verdienen een interessante klus, waarin ze hun tanden kunnen zetten. Uitdaging en belangstelling voeden het leerproces. Een groot deel van de bevrediging van creatief werk vloeit voort uit de ontdekking van iets dat je nog niet eerder wist en uit het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden.
2. Zorg voor betekenisvol werk. Welk hogere doel dient de opdracht? Maak dat expliciet. Werk wordt aantrekkelijker wanneer we voelen dat het tot iets belangrijks leidt.
3. Bied focus, maar geef ook vrijheid. Vertel precies wát de medewerker moet maken en de criteria waar het aan moet voldoen, maar laat het ‘hoe’ over aan hem.
   
4. Help creatieve personen om zich te concentreren, zodat ze in een flow terecht komen. Laat ze niet gestoord worden, tenzij het belangrijk en urgent is. Geef hen ook de tijd om ideeën te laten rijpen.
5. Zorg voor het juiste werk voor de juiste medewerker. Geef taken die bij zijn talenten passen. Waardeer dus ook verschillen tussen mensen en maak gebruik van hun uiteenlopende mogelijkheden.
   
6. Bied een verhaal. Veel creatieve personen raken gefrustreerd door te directieve opdrachten. Een verhaal is daarentegen een goede manier om alle leden van een team dezelfde richting in te krijgen zonder te preken. Verhalen inspireren mensen en zetten de verbeeldingskracht in gang.
7. Zorg voor speelruimte en bied een veilig klimaat voor mislukkingen. Fouten horen erbij; er valt veel van te leren.
   
8. Vier een afgerond project met het team. Dat voedt de inspiratie. Houd bijvoorbeeld een gezamenlijk ontbijt op het werk of organiseer een picknick met collega’s.

"Een leider hoort eigenlijk als een boer of tuinman te zijn. Je kunt planten niet dwingen om te groeien, je kunt wel de juiste condities voor groei creëren."
- Ken Robinson

Verder lezen:

• Kom in je creatieve flow
• Durf fouten te maken
• Het geheim van een excellerend creatief team
  

Lees ook:

• Maak van je werk een spel

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek

Krachtig Creatief (4): Maak fouten

Thomas Alva Edison was veertien maanden koortsachtig op zoek naar een geschikt materiaal om gloeidraad voor de gloeilamp van te maken. Duizenden materialen testte hij uit voordat hij resultaat boekte.

Uiteindelijk brandden er in 1879 veertig lampen met een koolstof gloeidraad in een testopstelling. "Ik heb geen mislukkingen gekend", zei Edison over deze experimenten. "Ik heb 10.000 manieren ontdekt waarop iets niet werkt."

Het zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen van Edison zijn legendarisch geworden. Dat geldt ook voor zijn uitspraak dat zijn uitvindingen voor één procent het gevolg zijn van inspiratie en voor 99 procent van transpiratie. Hard werken, veel experimenten doen en dan uiteindelijk kom je een stap verder, was het credo van Edison. Het leverde hem uiteindelijk meer dan duizend patenten op.

"Achteraf worden vaak prachtige afgeronde verhalen verteld hoe ontdekkers, kunstenaars en wetenschappers tot hun ontdekkingen kwamen, maar in de meeste gevallen was het vooral een kwestie van ordinair prutsen", schrijft Berthold Gunster in het boek 'Ja-maar, huh?!, de techniek van het omdenken'. "Alleen door het prutsen en open te staan voor het onverwachte kunnen we dingen bedenken die we van te voren niet hadden kunnen bedenken."

De ontdekking van Amerika, viagra, penicilline en het post-it-blaadje (gemaakt van lijm die niet goed genoeg bleef plakken): beroemde voorbeelden die illustreren dat zonder mislukkingen geen vooruitgang te boeken is. 'You win some or you learn some', zoals een Engelse zegswijze luidt. Uiterst waardevolle ervaringen komen eerder voort uit mislukkingen dan uit successen. Vandaar ook dat het Instituut voor Briljante Mislukkingen deze mislukkingen wil promoten, als eerbetoon aan uitvinders en doorzetters.

Maak dus fouten. Het liefst zo veel en zo snel mogelijk. En blijf lekker prutsen!

Verwante artikelen op Ideeënmaker over dit onderwerp:

• Lessen van het mislukte Innovatiecentrum
• Ideeënmaker gezocht
• Help het toeval een handje
  

Krachtig Creatief
De beste creativiteit is het resultaat van goede gewoontes, beweert de auteur Joan Duncan Oliver in het boek 'Geluk, leven in balans'. Gewoontes zijn aan te leren. Daarom presenteer ik op dit weblog een aantal krachtige creatieve technieken, die samen een verzameling sterke gewoonten vormen voor meer ideeënrijkdom. Reacties of aanvullingen? Mail me!

Eerdere delen in deze serie:

1. Ga weer spelen
2. Wacht voor het beste resultaat
3. Meer inzicht in je inspiratiebronnen

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Meer weten? Kijk op www.verhaallijnen.nl

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek

Lessen van het mislukte Innovatieplatform

Stel dat je aan het hoofd komt te staan van een bedrijf, dat in een uitputtende mondiale concurrentieslag steeds meer moeite krijgt om het voortbestaan van de onderneming veilig te stellen. Je legt een dringende opdracht op tafel om te innoveren, zodat de onderneming het marktleiderschap weer naar zich toe kan trekken.

Als manager weet je wat je te doen staat: zorgen voor focus, aandacht, tijd en sublieme communicatie. Je stelt multidisciplinaire tams samen, die naar vernieuwingen zoeken. Je draagt een krachtige visie op innovatie uit, je zorgt voor een goede uitwisseling van de beschikbare kennis en je beloont je medewerkers met de beste nieuwe ideeën. Bovenal zorg je voor een aangenaam en veilig werkklimaat, waar openlijk over fouten gepraat wordt. Want fouten zijn prachtige kansen tot vernieuwing.

Jan Peter Balkenende begon met een soortgelijke analyse van de verslechterde concurrentiepositie van de BV Nederland, toen hij premier werd. Het was de periode dat hij nog sprak van de terugkeer naar de VOC-mentaliteit en dat hij met veel bombarie het Innovatieplatform oprichtte. En daarna deed hij precies het tegenovergestelde wat een succesvolle innovatiemanager zou moeten doen. Hij stak er nauwelijks tijd in ("Het premierschap vergde veel meer tijd dan verwacht", zei zijn toenmalige secondant Jack de Vries) en zijn ministers strooiden zand in de machine. Uiteindelijk ging het Innovatieplatform ten onder aan onderling gekissebis en gepolder. Toen Balkenende moest erkennen dat het hele initiatief een mislukking was geworden, bezwoer hij de betrokkenen om alle miskleunen binnenskamers te houden. "Want negatieve publiciteit is wel het laatste dat we kunnen gebruiken."

Het valt allemaal na te lezen in het boek Het innovatieplatform. Innoveren in het centrum van de macht van voormalig secretaris Frans Nauta van het Innovatieplatform. Het boek is net verschenen en heeft inmiddels al de nodige deining veroorzaakt in politiek Den Haag. Via zijn website zijn enkele hoofdstukken te downloaden.

Bij alle vernieuwingen hoort weerstand. Daarom heeft innovatie alleen kans van slagen als de top de innovatie goed inzet en leidt, is één van de lessen die Nauta trekt. Misschien valt er uit de treurige geschiedenis van het Innovatieplatform dan toch nog een nieuwe kans te peuren: in een volgend kabinet heeft dit land een goede innovatiemanager nodig.

Zonder missers geen succesverhalen

Stuntelen is leuk. Laurel & Hardy, Mr. Bean en Bridget Jones zijn groot geworden met hun klunzigheid. En wat is er heerlijker dan te lezen over blunders en misstappen van bekende Nederlanders. Niet alleen uit sensatiezucht trouwens. Een misser maakt de VIP meteen een stuk menselijker en sympathieker.

In bedrijven en overheidsorganisaties zie je juist het omgekeerde. Managers grossieren in succesverhalen. Projectleiders venten hun best practices breed uit. Kortom: overwinningen mogen in de krant, terwijl missers worden bedekt met de mantel der liefde. Maar hoe vaker je zo’n opgepompt verhaal hoort, hoe vervelender het wordt om er naar te luisteren. Minstens zo erg is dat niemand het op den duur nog gelooft.

De succesverhalen en de best practices maken deel uit van het verhalenrepertoire waar iedere organisatie over beschikt. Daarnaast zijn er ook nog de officiële speeches en de formele visies die vertellen hoe het met de organisatie verder gaat in 2010 of 2015. Soms daadwerkelijk visionair en inspirerend, vaker opgeleukte braaftaal die geen enkel hart raakt.

Nee, dan de informele verhalen en roddels uit de wandelgangen. Vaak circuleren er levendige verhalen waarmee nieuwkomers ingewijd worden over gebeurtenissen uit de geschiedenis van de organisatie of over personen die tot de verbeelding spreken. Echte verhalen, die de essentie raken van vertellen: het opbouwen van spanning. Zonder helden en antihelden van vlees en bloed is er geen boeiend verhaal te bakken.

Verhalen mogen best over goede resultaten gaan, maar zeker ook over de tegenslagen die nodig waren om ze te bereiken. Zonder missers geen succesverhalen.