Tien manieren om ideeënbedenkers te prikkelen

Mensen in je organisatie die belangrijke ideeën leveren, verdienen een beloning. Maar juist op dat punt kun je ongelooflijk de mist in gaan.

Geef mensen geld en ze zullen het gewenste gedrag blijven vertonen. Dankzij deze gedachtegang mag menige scholier op zijn 18e op kosten van zijn ouders zijn rijbewijs gaan halen als hij niet rookt. Een directeur krijgt een bonus toegestopt als hij goede winstcijfers haalt. En ideeënmakers krijgen een financiële beloning in de verwachting dat nog meer prachtige vondsten vanzelf volgen.
 
Toch is dat riskant. Bij scholieren, bij goedbetaalde directeuren en al helemaal bij creatieve ideeontwikkelaars. Wie een financiële beloning of een cadeau uitdeelt voor goed gedrag of een waardevol idee, loopt het risico dat deze persoon zich niet voldoende serieus genomen voelt.

Hoe kan dat?

Een ideeënmaker (m/v)  levert deze ideeën omdat hij daar lol in heeft. Of hij doet het omdat hij daarmee een hoger doel heeft. Hij voelt zich verbonden met de missie van de organisatie en ziet mogelijkheden om daar een bijdrage aan te leveren. Zo’n idee ontwikkelt hij vaak in zijn vrije tijd, gewoon omdat hij het belangrijk vindt.

We zijn geen profit maximisers maar purpose maximisers, zoals Daniël Pink schrijft in zijn boek Drive. Alleen bij simpele taken raken we gemotiveerd door een geldbedrag of andere beloning. Als we ons ergens voor inzetten voor iets groters of breders, doen we dat eerder vanuit een diep gevoelde behoefte om nieuwe dingen te leren of iets in de wereld te zetten. We willen een bijdrage te leveren aan iets zinvols.

Psychologische experimenten laten zien hoe beloningen die intentie kunnen frustreren. Zo kreeg een groep kleuters een beloning voor hun kleurwerk, de andere groep niets. Twee weken later gingen de kleuters opnieuw aan de slag met stiften en papier, maar nu was er geen beloning in het vooruitzicht. De kleuters die aanvankelijk beloond waren, toonden zich veel minder geïnteresseerd dan de eerste keer. De groep die geen beloning had gehad werkte even hard aan de tekeningen als voorheen.

Een beloning kan dus de aantrekkingskracht van een aangename activiteit verminderen. Erger nog: het werkt averechts op iemands motivatie om iets nieuws te bedenken.


Hoe vermijd je deze valkuilen?

Dat doe je door beter in te spelen op wat mensen echt in beweging brengt.

1. Sta voor een hoger doel

Werk wordt aantrekkelijker wanneer we voelen dat het tot iets belangrijks leidt. Maak dat expliciet: welk hoger doel dient de opdracht? Wat maakt dit werk betekenisvol?

"Als medewerkers de opdracht krijgen om naar hun werk te komen en hun werk te doen, zal dat alles zijn wat ze doen", schrijft Simon Sinek in zijn boek Begin met het waarom. "Maar als ze er voortdurend aan herinnerd worden waarom het bedrijf is opgericht en de opdracht meekrijgen om altijd naar manieren te zoeken om dat doel tot leven te brengen, zullen ze meer doen dan hun werk."

2. Vertel waarom

Verhalen inspireren mensen en zetten de verbeeldingskracht in gang. Giet het hogere doel daarom in de vorm van een verhaal. Maak duidelijk waarom nieuwe ideeën belangrijk zijn voor de organisatie of voor de branche. Zie ook mijn eerdere blogpost Begin met het grotere verhaal.

3. Laat het 'hoe' over aan de professional

Bied focus, maar geef ook vrijheid. Het begint allemaal met de mogelijkheden om zelf initiatieven te nemen. Vertel je mensen welke resultaten er verwacht worden, maar laat het ‘hoe’ over aan de professional. Zoals Albert Einstein zei: "Alles wat werkelijk groots en inspirerend is, is gecreëerd door een individu dat kan werken in vrijheid."

4. Geef ruimte aan het experiment

In een goed creatief klimaat mag je experimenteren. Neem mensen en hun ideeën altijd serieus. Creëer een veilige haven, waar iedereen ideeën kan opperen zonder negatieve gevolgen voor salaris, functie of status.

Leidt het idee tot een mislukking? Dan waardeer je de poging en het lef om iets nieuws te ondernemen. Ze onthullen waardevolle informatie over de knelpunten in je organisatie. Slaagt het experiment en levert het iets waardevols op? Vier het succes en draag het uit!

5. Uit je waardering op een persoonlijke manier

Heeft iemand bijzondere ideeën geleverd voor de organisatie? Weeg het mee bij de beoordeling. Een medewerker die meedenkt met de organisatie laat namelijk bijzondere betrokkenheid zien die veel verder gaat dan het gewone werk.
Spreek ook je waardering uit aan mensen die meedenken met de ideeënbedenker en het idee een stap verder hebben geholpen.

6. Geef snel aan wat er met het idee gebeurt

Is het een kansrijk idee voor de toekomst, maar niet voor de korte termijn? Moet het idee nog verder ontwikkeld worden?

Dat kan natuurlijk, maar laat het de bedenker wel zo snel mogelijk weten. Niets is zo vervelend voor de ideeënleverancier als het gevoel dat zijn idee in een zwart gat is verdwenen.

Ideeënbedenkers die snelle feedback krijgen dat een idee niet goed genoeg is, zijn bovendien gemotiveerd om nieuwe ideeën aan te dragen, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek van Dick Deichmann. Hun volgende ideeën worden beter als ze snappen waarom het vorige idee nog niet goed genoeg was.

7. Maak het zichtbaar

Maak in je organisatie openlijk zichtbaar wie een waardevol idee geleverd heeft, bijvoorbeeld in het personeelsmagazine, de gezamenlijke kennisdatabank en natuurlijk bij de presentatie van het uitgewerkte idee.

Dat geeft niet alleen een impuls aan de daadwerkelijke uitvoering van het idee, maar is ook stimulerend voor andere medewerkers die met ideeën in hun hoofd rondlopen. Laat zien wat er in jouw team allemaal mag en kan.

8. Schakel de ideeënbedenker in bij de uitvoering

Betrek de ideeënbedenker bij de uitvoering, zodat hij zelf het idee verder helpt. De bedenker is zelf de grootste supporter van het idee. Als dat niet kan, geef in ieder geval informatie over de voortgang en de behandeling van het idee.

9. Bewaar ideeën

Richt een database in om ideeën te bewaren en te volgen. Ook voor ideeën die op dit moment niet bruikbaar zijn. Die kunnen een andere persoon op nieuwe ideeën brengen. Regel dat de database voor iedereen toegankelijk is en breng oude ideeën regelmatig opnieuw onder de aandacht.

10. Draag de innovatieverhalen uit

Verzamel de ontstaansverhalen rondom innovatieve vondsten. Hoe is iemand tot zijn idee gekomen? Wat kwam hij tegen op zijn weg om het uit te voeren?
Presenteer de 'creatieve oogst' regelmatig in een speciale uitgave of wandtentoonstelling. Vaak zijn deze verhalen buitengewoon aanstekelijk voor anderen om te lezen of te horen en daarop verder te bouwen.

Voor de bedenker van een idee is er geen mooiere beloning denkbaar dan dat zijn idee serieus genomen wordt en dat de organisatie er daadwerkelijk mee aan de slag gaat. Als je zo met nieuwe ideeën omgaat, voelen mensen zich uitgedaagd. En zo bedenken ze nog veel meer goede ideeën.

Bronnen:

• Idea Management. Perspectives from Leadership, Learning and Network theory, proefschrift van Dirk Deichman, Erasmus Universiteit Rotterdam, 2012
• Begin met het waarom. De Gouden Cirkel van ondernemen door Simon Sinek. Uitgeverij Business Contact, 2012
• Drive door Daniel H. Pink, Business Contact, 2010 
• Je hok uit! 30 praktische adviezen voor een creatiever team door Jeff Gaspersz, Pearson Education, 2005

Foto: images of money, Taxbrackets.org

Verhalen voor ideeënmakers

Verhalen nodig om ideeënmakers te inspireren? Of verhalen nodig om innovatieve vondsten uit te dragen? Lees hier verder wat ik voor jou doe.

Smul van Toverballen voor het brein

Meer weten over de manier waarop je verhalen toepast in (informatieve) teksten? Dan smul je waarschijnlijk van het boek Toverballen voor het brein, dat ik speciaal over dit onderwerp geschreven heb. Laagje voor laagje ontsluiert het boek de geheimen van verhalen en geeft praktische tips over de toepassingen daarvan. Bestellen? De Toverballen voor het brein haal je hier.

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Schrijfervaringen bij mijn eerste e-book

Een van de toverballen van illustrator Marieke van Gils voor het e-book Toverballen voor het brein

Voor het schrijven van een boek heb je 1001 ideeën nodig. Het waren allemaal toverballen voor mijn brein.

Het eerste idee voor mijn e-book is simpel. Ooit had ik in een blog een lijstje gemaakt met de belangrijkste eigenschappen van verhalen: verhalen zijn concreet, blijven gemakkelijk in je geheugen hangen, roepen betrokkenheid op, etcetera. Deze eigenschappen wil ik koppelen aan de uitvoering. Als ‘concreetheid’ een belangrijk verhaalkenmerk is, hoe ga je daar dan als (tekst)schrijver, blogger of als journalist in de praktijk mee aan de slag?

Bij het ordenen van de verschillende eigenschappen van verhalen kom ik uit op elf kenmerken. Elf is een magisch getal. Mooi, want dat sluit precies aan bij het belangrijkste idee dat ik wilde overbrengen: verhalen hebben bijzondere krachten.

Handige kapstok
Met deze eigenschappen als frame ga ik aan de slag. Handig, zo'n kapstok! Veel informatie heb ik al eerder in blogs beschreven, dus ik hark bestaande informatie bij elkaar. Daarnaast grasduin ik opnieuw in een groot aantal boeken. Niet alleen over schrijven, storytelling en journalistiek, maar ook over marketing, psychologie en beïnvloeding. Elke keer krijg ik nieuwe ingevingen om in het boek te verwerken.

Een werktitel heb ik al: ‘de krachten van verhalen’. Doeltreffend maar ook saai. Bovendien bestaat deze titel al voor andere boeken. Ik zoek daarom naar iets nieuws en spannends. Ik bedenk een reeks alternatieven, maar ik kom er niet uit. Op de fiets krijg ik ineens een ingeving:  toverballen voor het brein. Ik voel dat deze titel helemaal klopt.

Deze metafoor geeft opnieuw een belangrijke impuls aan het boek. Toverballen zijn kleurig en laten al sabbelend telkens een nieuw laagje zien. Die beelden kan ik op allerlei plekken in de teksten koppelen aan nieuwe ideeën. Zo leg ik nieuwe verbanden en schrijf ik allerlei nieuwe aanvullingen. Holadijee, de ideeën bubbelen mijn hoofd uit.

'Nu is het boek wel klaar', denk ik. Niet dus. In augustus laat ik het concept lezen aan mijn meeleesgroep, die me vervolgens alweer op een reeks nieuwe ideeën brengt. Soms op microformaat, zoals het woord ‘ontvankelijk’ dat precies het woord blijkt te zijn dat ik ergens in de tekst nodig heb. Soms groter, zoals het idee om het boek uit te breiden met een extra checklist. Al met al breid ik het boek nog met eenderde uit.

Ideeën komen, ideeën sneuvelen
Tijd voor de volgende stap: de vormgeving en het technische deel om er een e-book van te maken. Bij het uittesten van de opmaak op de iPad zie ik opnieuw allerlei details die me eerder niet opgevallen zijn. Ook deze testfase leidt tot een reeks nieuwe ideeën, omdat je ineens scherper ziet wat er ontbreekt en wat er teveel is. Diverse passages sneuvelen - misschien duiken ze op in een volgend boek.

Zo heb ik in circa vier maanden tijd mijn e-book geschreven, vorm gegeven en verder laten groeien. De volgende stap is het uitgeven: op 20 oktober is het boek echt klaar. Loslaten is het allermoeilijkst. Maar daarover in een volgend artikel meer!

Veel schrijvers schrijven in hun dankwoord dat ze hun gezin in de schrijfperiode verwaarloosd hebben. Zo bont heb ik het gelukkig niet gemaakt. Wel heb ik vaak met mijn hoofd in de wolken gezeten, omdat ik telkens ideeën kreeg hoe ik het nóg mooier, leesbaarder of informatiever kon maken.

Achteraf gezien is dit de mooiste ontdekking: ik heb een boek geschreven over verhalen als toverballen voor het brein, maar ondertussen heb ik mijn eigen brein voortdurend gedompeld in gelukshormonen van eigen makelij. 

De belangrijkste leerervaringen op een rij:

1. Een boek geeft focus
Op het moment dat je je in een onderwerp verdiept, zie je nieuwe invalshoeken of niet eerder opgemerkte verbanden. Zo krijg je steeds meer ideeën.

2. Een frame geeft houvast
Een duidelijke structuur van het boek – in mijn geval de elf eigenschappen van verhalen – is een kerstboom: je weet precies waar je de ballen op moet hangen.

3. Beeldspraak zorgt voor nieuwe verbanden
Een metafoor die het belangrijkste thema van je tekst verbeeldt, geeft een grote nieuwe impuls, omdat je dankzij deze beeldspraak nieuwe verbanden legt.

4. Laat bubbelen
Verwacht niet dat je meteen de goede ideeën krijgt die je nodig hebt. Geef jezelf de tijd. Op een zeker moment ploppen de goede invallen vanzelf op.

5. Doe het niet alleen
Iedere (mee-)lezer heeft zijn eigen invalshoek, die de teksten verdiepen en rijker maken. Illustrator Marieke van Gils, eindredacteur Maaike Zweers en mijn meeleesgroep gaven me allerlei nieuwe ideeën voor verbeteringen.

6. De testfase is ook een creatieve fase
Op het beeldscherm zie je op een zeker moment niet meer waar je nog aan moet sleutelen. Het lezen van de tekst op een tablet levert ineens een andere leeservaring op, die nieuwe impulsen geeft. Het uitprinten van een tekst geeft hetzelfde effect, net als het gebruik van oblong-formaat (in de breedte) in plaats van staand.

7. Kondig het boek aan
Op het moment dat je het boek aankondigt, bestaat het. Je ontvangt de eerste reacties van nieuwsgierigen die meeleven. Door te formuleren waar je boek over gaat, ontdek je bovendien welke vragen het boek oproept bij je toekomstige lezers en waar de zwakke plekken zitten.

8. De bijvangst
Ik leerde veel over het schrijfproces, de techniek rondom een e-book, de vormgeving, de marketing, etc. Daarnaast schreef ik diverse nieuwe blogs over de krachten van verhalen, die nieuwe inzichten naar boven brachten. Maar vooral leidde het schrijven van het e-book tot een ontdekkingstocht langs allerlei nieuwe vakkennis en verhalen. Ik begon aan het boek met het idee om bestaande stukken te bundelen, maar ondertussen regelde ik mijn eigen leerproces.

Toverballen voor het brein

Het e-book Toverballen voor het brein. Elf magische verhaalkrachten voor tekstschrijvers koppelt inzicht over de werking van verhalen aan praktische uitvoering. Laagje voor laagje ontsluiert het boek de geheimen van verhalen en vertelt wat je er in teksten mee kunt doen. Het boek verschijnt op 20 oktober 2011 bij Verhaallijnen.
Ben je geïnteresseerd in een eigen exemplaar? Lees hier hoe je in het bezit kunt komen van dit e-book.

De ideeënbedenker kan het niet alleen

Je kent deze types vast wel in je omgeving (of misschien ben je het zelf!): mensen die aan de lopende band nieuwe ideeën verzinnen. Ze hebben enorm veel verbeeldingskracht en zorgen voor veel speelsheid en energie.

Pratend over een creatief persoon bedoelen we meestal dit soort mensen die veel originele en vaak wilde ideeën spuien. Toch zijn zij zeker niet de enige personen, die creativiteit inbrengen in een team. Behalve ideeënbedenkers heb je ook denkers, ontwikkelaars en uitvoerders nodig, die een idee handen en voeten geven en het plan in de wereld zetten.

We hebben allemaal onze natuurlijke voorkeur voor een of twee van deze rollen, maar duidelijk is ook dat de een niet zonder de ander kan. Je kunt wel eindeloos peinzen over de optimale formulering van je uitgangsvraag, maar dan kom je niet verder met je concept. En een doener die alleen maar bezig is met de uitvoering, ziet vaak elementen over het hoofd die het concept origineel en beter passend hadden kunnen maken.

Een goede verheldering van je uitgangspositie is in ieder geval noodzakelijk voordat je van start gaat. Dat valt nog lang niet altijd mee, was een van mijn leerpunten op de CREA Conference van afgelopen week. We kregen de opdracht om een toren te bouwen van een krant, papieren tape en een plastic bekertje. Het team dat de hoogste toren neerzette, had gewonnen.

Ons team begon meteen ijverig steunpilaren te rollen van de krant en de stukken op elkaar te zetten. Onze toren stond het snelst overeind en we waren ook als team als eerste klaar. Zo snel, dat we nog 2,5 minuut over hadden. Helaas konden we niet meer verder bouwen omdat ons materiaal op was. De andere teams waren ondertussen nog volop aan het plakken en streefden ons met hun torens ruimschoots voorbij.

Achteraf bleek dat onze groepen niet toevallig op deze manier samengesteld waren. Op basis van een eerder gemaakte test van Foursight bestond ons team uit mensen die vooral voor de uitvoering gaan. En dat klopte: we waren zonder enig plan meteen van start gegaan. Een ander team had eerst overleg gepleegd en nog eens een nieuwe start gemaakt toen het eerste idee niet bleek te werken.

Het ideale team bestaat zowel uit verhelderaars (clarifiers), ideeënbedenkers (ideators), ontwikkelaars (developers) en uitvoerders (implementators); dat is me door deze ervaring meer dan duidelijk geworden. Als je meer aandacht besteedt aan de voorbereiding en verheldering van de vraag en vervolgens heel veel ideeën bedenkt, kun je veel verder komen bij de ontwikkeling van het plan en de uitvoering daarvan. Dat had ons vast een hogere toren opgeleverd.

Slimme vragenstellers, inventieve ideeënbedenkers, handige ontwikkelaars en krachtige uitvoerders: ze kunnen niet zonder elkaar. En ze hebben stuk voor stuk het hele scala aan creatieve vaardigheden nodig om hun rol optimaal te vervullen. Weet dus wat voor een type je zelf bent en zoek de rest erbij voor je team.


Meer blogartikelen over CREA 2011:

• De CREA-wetten voor beter leren
• De pratende bloemen van Pascal

Verder lezen over creatieve teams:

• Het geheim van een excellerend creatief team
• Een creatieve denker binnenhalen in je organisatie

Face Factory: hoe een idee ontstaat en groot wordt

De Face Factory is het crossmediale visitekaartje van Unit 2, dat uitgroeide van een snel idee tot een prijswinnende productie. Hoe ging dat in zijn werk?

Unit 2 is een netwerkorganisatie van 23 communicatiespecialisten, waarvan ik sinds 2009 deel uit maak. We zijn allemaal vrije werkers, die werkruimte, kennis en ervaringen delen in het gebouw Nieuwe Energie in Leiden. Het is een broedplaats van nieuwe ideeën, waar deelnemers met enthousiasme op inspringen. Niets moet, alles mag.

Eén van deze ideeën is de Face Factory, de productie van crossmediale persoonlijke visitekaartjes. Met deze visitekaartjes - print, film en foto - kunnen mensen in een organisatie elkaar gemakkelijker leren kennen. Hiermee kun je niet alleen laten zien wat voor werk je doet, maar ook wat voor persoon je bent. Als je samen wilt werken, zijn elkaars persoonlijke interesses immers minstens zo belangrijk.

Dit idee werd afgelopen najaar in een spontane bui bedacht om de uiteenlopende gebruikers van het gebouw Nieuwe Energie met elkaar te laten kennismaken. Een snel idee, dat ook tot razendsnelle uitvoering leidde. Daaruit vloeide het plan voort om de Face Factory ook te presenteren op het festival De Verleiding, dat op 11 februari plaatsvond in Nieuwe Energie. Het product werd grootser en doordachter. Dat kostte veel inspanningen, maar dankzij al het enthousiasme werd er toch iets moois neergezet.

Terwijl de meeste mensen van Unit 2 nog volop bezig waren met de Face Factory, vond elders in het pand de prijsuitreiking plaats van de Mooiste Leidse communicatieproductie van 2009. Face Factory won de eerste prijs. De jury roemde het innovatieve karakter van het product met 'nieuwe manieren om verbindingen te leggen, met aandacht voor iemands persoonlijke kwaliteiten'.

Wat heeft dit ons geleerd over het ontstaan en de groei van een idee?

• Een idee ontstaat van binnenuit, maar er is wel druk van buitenaf nodig om het uit te laten groeien. In dit geval was dat de presentatie op festival De Verleiding. Dat gaf energie voor de grote krachtsinspanning, die nodig was om het idee verder te ontwikkelen en concreet te maken.
• Geld speelt in deze fase nauwelijks een rol in de motivatie van de deelnemers. Ze doen het voor de lol en voor de kick van de samenwerking.
• Een eigen embleem of logo helpt enorm om het idee vorm te geven. Het zorgt voor eenheid, saamhorigheid en een professionele uitstraling.
• Het gebruik van humor wakkert het enthousiasme en de teamgeest sterk aan.
• Enthousiasme, humor en teamgevoel zorgen op hun beurt voor een enorm sneeuwbaleffect bij het genereren van nieuwe ideeën, die het oorspronkelijke idee nog beter maken. Daardoor groeide de Face Factory steeds verder uit, bijvoorbeeld met de publicatie van contactadvertenties in het gebouw om bezoekers attent te maken.
• Het enthousiasme van een team wordt snel opgepikt door andere mensen, die willen aanhaken en ondersteunen. Dat helpt het idee verder.

Nikos bezoekt de Face Factory

Meer over Unit-2:
Unit-2 is een netwerkorganisatie van 23 verschillende ervaren zelfstandige communicatiespecialisten in Nieuwe Energie Leiden. Van journalist tot webdesigner, van uitgever tot communicatiestrateeg, van fotograaf tot camerajournalist en van bladenmaker tot congresorganisator. Deze creatieven zitten fysiek bij elkaar in dezelfde ruimte volgens het principe 'Working Apart Together'. Zij laten zich door elkaar inspireren, 'organiseren' elkaars innovatie en sluiten allerlei denkbare gelegenheidcoalities als de situatie daarom vraagt.

Unit-2 is uitgegroeid tot een schoolvoorbeeld van hoe verschillende individuele bedrijven in de communicatie elkaar succesvol kunnen versterken. Onlangs is Unit-2 'gespot' door Syntens, het innovatieplatform van het ministerie van Economische Zaken. Innovatieadviseurs van Syntens volgen de ontwikkelingen in Unit-2 op de voet, omdat deze manier van samenwerking van ondernemers in de creatieve industrie op deze schaal nieuw is.

Verder lezen:

• Het geheim van een excellerend creatief team
• Nieuwe Energie: creatieve broedplaats

Andere blogartikelen over festival De Verleiding:

• Wat doe je met ideeën waar je niets mee kunt (naar aanleiding van de workshop van Gijsbert van Es)
• De ongelooflijke plakkracht van sterke verhalen (naar analeiding van de workshop van Peter Burger)

Het geheim van een excellerend creatief team

Een muzikant kan in zijn eentje de prachtigste muziek maken. Maar samen met enkele gelijkgestemde andere musici kan hij boven zichzelf uitstijgen. Ken Robinson beschrijft in zijn boek Het Element hoe dat werkt.

Software-ontwerpers kunnen vanuit elke hoek in de wereld hun werk doen. Maar bij elkaar geperst in Silicon Valley kwamen zij tot ongelooflijke prestaties, die de wereld veranderden. De vaardigste ontwerpers hoefden niet ver te reizen om deals te sluiten, van baan te veranderen of zakenpartners te vinden. De synergie van vele slimme ontwerpers dicht bij elkaar zorgde voor een explosie aan creativiteit.

Een verzameling mensen met vergelijkbare interesses kan dus iets veel groters creëren dan ieder van hen individueel had kunnen doen. De combinatie van creatieve energie en de noodzaak om op het hoogste niveau te opereren om anderen bij te houden, leidt tot een anders onhaalbare vorm van toewijding, stelt Robinson. De schrijver illustreert dat aan de hand van de totstandkoming van Miles Davis' historische album Kind of Blue. De musici hadden de stukken voor de opname nog nooit gespeeld. Iedere opname van elk nummer was echter meteen raak. Kind of Blue is het best verkochte jazzalbum aller tijden.

Waarom kunnen creatieve teams samen meer bereiken dan individuele personen? Ken Robinson somt drie factoren op:

• Goede creatieve teams zijn divers. Ze bestaan uit mensen met verschillende maar elkaar aanvullende talenten. De musici die samen met Miles Davis Kind of Blue voortbrachten, speelden verschillende instrumenten, hadden allemaal een verschillend muzikaal bewustzijn en een eigen persoonlijkheid.

• Creatieve teams zijn dynamisch. De leden dienen niet alleen elkaars sterke punten aan te vullen, maar ook elkaars zwakke punten te compenseren. Ze dagen elkaar uit als gelijken en vatten kritiek op als stimulans om door te gaan.

• Creatieve teams zijn uniek. De leden zijn niet uitwisselbaar en kunnen niet functioneren als de helft afwezig is. Ze hebben een eigen karakter en komen bijeen om iets specifieks te doen. Ze bestaan even lang of kort als men wil of nodig is om de klus te klaren.

Uit deze kenmerken blijkt dat je niet zomaar een creatief team kunt samenstellen, dat tot een unieke prestatie komt. Het zijn de leden zelf die allereerst iets doen waar ze excelleren en die vervolgens hun gelijken opzoeken om nog hogere hoogten te bereiken.

Persoonlijk denk ik dat daar nog iets bij komt: de plezierfactor. De lol van speelsheid en samen delen leidt tot meer dan de som der delen. Een creatief team bestaat uit mensen die allemaal werken vanuit hun eigen deskundigheid en plezier. Dan ben je niet alleen een ontdekkingsreiziger in je eigen vak of liefhebberij, maar vind je ook iets nieuws uit. Bij unit 2 van het Huis van de Communicatie in het gebouw Nieuwe Energie in Leiden heb ik dit gevoel inmiddels in de praktijk mogen ervaren!

Boek: 'Het Element. Als passie en talent samenkomen', door Ken Robinson, Het Spectrum, 2009

"If you want to have creative workers, give them enough time to play."
- John Cleese

Meer inspiratie nodig over creativiteit op de werkplek? Lees hier verder:

• Acht manieren om creatieve personen voor je te laten vliegen
• De werkplek als energizer voor creatieve prestaties
• Een creatieve denker binnenhalen in je organisatie
• Het belang van de plezierfactor
• Het verhaal van de Face Factory: hoe een idee geboren wordt en groot wordt
  

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek

Acht manieren om creatieve personen voor je te laten vliegen

Je hebt een aantal creatieve mensen in je team zitten, die hun werk graag doen. Je zou graag hun prestaties willen bevorderen, maar je bent er al achter dat een strakke target of meer druk niet helpt. Een aangename werkomgeving dan misschien? Hun prestaties meer toejuichen? Of een hogere beloning?

Best mogelijk dat dit soort pogingen in jouw team vruchten afwerpt, maar succes is allerminst verzekerd. Je kunt creatieve prestaties namelijk niet afdwingen door mensen simpelweg opdracht te geven 'iets innovatiefs' te bedenken, ze te overladen met loftuitingen of door ze te belonen met een hoger salaris. Niet omdat creatieve mensen niet geïnteresseerd zijn in geld, status of andere beloningen, maar omdat de wijze waarop zij gemotiveerd raken veel complexer in elkaar zit.

Bij creatief werk geldt bij uitstek dat mensen ‘intrinsiek gemotiveerd’ zijn: het werk is zélf een beloning. Een creatieve medewerker (lees: journalist, vormgever, fotograaf, ontwerper, etc.) heeft zijn werk niet gekozen vanwege het geld of de status, maar omdat hij fotografie, ontwerpen, schrijven of wat voor werk dan ook geweldig graag wil doen. Zo graag, dat velen het ook wel gratis zouden willen doen. "Geld is niet de drijvende kracht", schrijft Natalie Goldberg in haar boek 'Schrijven vanuit je hart'. "Ik voel me rijk wanneer ik tijd heb om te schrijven en arm wanneer ik regelmatig mijn salaris krijg, maar geen tijd heb om met mijn echte werk bezig te zijn."

Met een flitsende tafeltennistafel, loungeruimte, een hoger salaris, de mogelijkheid om aan een prijsvraag mee te doen of een prettige werksfeer (allemaal factoren voor de extrinsieke motivatie) kom je dus niet ver genoeg. Het zijn factoren die wel meehelpen, maar die toch op de tweede plaats komen.

In plaats van creatieve mensen allerlei beloningen in het vooruitzicht te stellen – van welke aard dan ook – is het dus slimmer om ervoor te zorgen dat zij zich kunnen focussen op de taak, die ze uit zichzelf zo graag doen. Daarbij kun je als teamleider er wél voor zorgen dat creatieve personen hun werk zelf aantrekkelijker en betekenisvoller vinden.

1. Zorg dat het werk een uitdaging bevat. Hoe kun je de opdracht lastiger maken (of inspirerender of extremer?) Ook junior-medewerkers verdienen een interessante klus, waarin ze hun tanden kunnen zetten. Uitdaging en belangstelling voeden het leerproces. Een groot deel van de bevrediging van creatief werk vloeit voort uit de ontdekking van iets dat je nog niet eerder wist en uit het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden.
2. Zorg voor betekenisvol werk. Welk hogere doel dient de opdracht? Maak dat expliciet. Werk wordt aantrekkelijker wanneer we voelen dat het tot iets belangrijks leidt.
3. Bied focus, maar geef ook vrijheid. Vertel precies wát de medewerker moet maken en de criteria waar het aan moet voldoen, maar laat het ‘hoe’ over aan hem.
   
4. Help creatieve personen om zich te concentreren, zodat ze in een flow terecht komen. Laat ze niet gestoord worden, tenzij het belangrijk en urgent is. Geef hen ook de tijd om ideeën te laten rijpen.
5. Zorg voor het juiste werk voor de juiste medewerker. Geef taken die bij zijn talenten passen. Waardeer dus ook verschillen tussen mensen en maak gebruik van hun uiteenlopende mogelijkheden.
   
6. Bied een verhaal. Veel creatieve personen raken gefrustreerd door te directieve opdrachten. Een verhaal is daarentegen een goede manier om alle leden van een team dezelfde richting in te krijgen zonder te preken. Verhalen inspireren mensen en zetten de verbeeldingskracht in gang.
7. Zorg voor speelruimte en bied een veilig klimaat voor mislukkingen. Fouten horen erbij; er valt veel van te leren.
   
8. Vier een afgerond project met het team. Dat voedt de inspiratie. Houd bijvoorbeeld een gezamenlijk ontbijt op het werk of organiseer een picknick met collega’s.

"Een leider hoort eigenlijk als een boer of tuinman te zijn. Je kunt planten niet dwingen om te groeien, je kunt wel de juiste condities voor groei creëren."
- Ken Robinson

Verder lezen:

• Kom in je creatieve flow
• Durf fouten te maken
• Het geheim van een excellerend creatief team
  

Lees ook:

• Maak van je werk een spel

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek