Zeven opbrengsten van creatief denken

Zonder creativiteit kunnen we net zo goed een machine zijn. Nieuwe oplossingen bedenken hoort bij mensen: we zijn geprogrammeerd om ontdekkingen te doen.

Daar krijgen we een kick van. Ook letterlijk, want bij een nieuwe vondst komen geluksstofjes vrij in ons brein.

Creatief denken levert ons dan ook veel op:

1. Je verlegt grenzen
Door oplossingen te verzinnen, doe je nieuwe ontdekkingen en verleg je je grenzen. Deze nieuwe inzichten en ervaringen leveren je energie op.

2. Je lost problemen op
Alles wat op dezelfde manier moet gebeuren, kan een computer of een robot goedkoper dan mensen. Om problemen op te lossen heb je dus een andere kijk nodig op deze vraagstukken. De mogelijkheid om creatief te denken dus.

3. Je voert je werk beter uit
De wereld om ons heen verandert razendsnel. Dagelijks worden we overspoeld door een enorme informatietoevloed. We moeten voortdurend keuzes maken. In ons werk moeten we projecten uitvoeren, klantgericht zijn, een stap vooruit denken, innovatieve oplossingen verzinnen en een toekomstvisie ontwikkelen. Standaardoplossingen voldoen meestal niet.

4. Je bent flexibel
"Je kunt bij ons in alle kleuren kopen, als het maar zwart is", zei autofabrikant Henry Ford over zijn auto. Daar boekte hij succes mee, maar het hinderde hem ook om de opkomst van de naoorlogse consument te zien, die een variëteit aan kleuren en stijlen wilde om uit te kiezen. Als gevolg daarvan verloor Ford een fors aandeel van de markt.
Creatief waarnemen biedt je mogelijkheden om problemen op meerdere manieren te benaderen en om verborgen kansen te herkennen.

5. Je gebruikt je buikgevoel
Het meeste werk bestaat tegenwoordig uit het 'managen van uitzonderingen': van het maken van een afspraak in vrijwel volgeboekte agenda's tot het bedenken van manieren om een klagende klant toch tegemoet te komen. We komen niet ver als we daarbij alleen ons logisch denkvermogen inzetten. Bij creatief denken reageer je ook vanuit je intuïtie, waardoor je veel bredere bronnen aanboort.

6. Je werkt aan je persoonlijke ontwikkeling
Je weekt je vastzittende gedachten en problemen los en kijkt met een kinderlijke openheid naar de wereld. Het biedt je het optimisme dat alles mogelijk is en dat alles kan worden gecreëerd. Creativiteit geeft vrijheid in je hoofd en brengt je verder.

7. Je bent gelukkiger
 Alles wat nieuw is prikkelt het brein tot het maken van nieuwe verbindingen. Dat levert je direct een dosis dopamine op: de chemische stof die ons een geluksgevoel geeft.
Het verbreedt je blik op de wereld en brengt je in een soort verlichte staat. Daardoor raak je in de ban van de 'betovering waarmee de verbeelding vormgeeft aan onbekende zaken', zoals Shakespeare schreef.

Levert creatief denken ook geld op?

Creatief denken geeft energie en vrolijkheid. Maar is het ook lucratief?

Een redacteur op de communicatieafdeling bij een groot bedrijf vertelde me laatst dat ze haar creativiteit verder wilde ontwikkelen. Ze kondigde aan dat ze op zoek was naar een boek of cursus op dat gebied.

“Waarom zou je dat willen”, vroeg haar leidinggevende, die net binnen kwam lopen. “Levert creatief denken geld op dan?”

Mijn gesprekspartner was even uit het veld geslagen. “Nou, ik denk dat mijn werk er leuker van wordt”, zei ze.

Herkenbaar?


Creatief denken is inderdaad leuk. Superleuk zelfs. Je krijgt energie van nieuwe ideeën. Als je met een stel mensen aan het brainstormen bent ontstaat er bijna altijd een vrolijke sfeer. Je raakt gemakkelijk in een flow.

Maar ideeën krijgen en ontwikkelen is méér dan alleen maar 'leuk'.

• Stel dat je hypotheekadviseur bent. De huizenmarkt is grotendeels ingestort, dus er komt bijna geen enkele nieuwe klant je zaak binnen voor een hypotheekadvies. Zelf heb je geen enkele invloed op het herstel van de woningmarkt, maar ondertussen is jouw omzet naar beneden gekelderd. Wat nu?
  
• Of stel je voor dat je zelfstandig comunicatieadviseur bent, die goed thuis is in online platforms. Je kent als geen ander de weg op jouw terrein. Maar hoe ga je echt het verschil maken ten opzichte van al die andere communicatieadviseurs als een klant een beroep op jou doet?
  
• Of je bent een welzijnsmedewerker, die ooit met hartstocht dit beroep gekozen heeft om mensen in moeilijke situaties bij te staan. De ene subsidie na de andere is verdwenen. Voor alle initiatieven die je wilt nemen is nauwelijks geld meer.
  Het enige perspectief dat je ziet is doorgaan met de uitgeklede dienstverlening. Maar daarmee sijpelt ook al het plezier weg dat je ooit had in dit vak…. Wat doe je?

Ideeën om in te spelen op veranderingen

Iedere vakman of -vrouw heeft voortdurend ideeën nodig om in te spelen op veranderingen. Om bijvoorbeeld nieuwe klanten op een originele wijze aan zich te binden. Of om een nieuwe variant van je diensten te bedenken die beter aansluit bij een nieuwe doelgroep. Of om net scherper te zijn dan je vakgenoten.

Geen simpele opgave, want dat vereist een andere manier van denken. De benodigde ideeën zijn niet altijd even gemakkelijk voorhanden. Toch is een creatieve aanpak hard nodig, omdat de wereld om ons heen snel verandert. Dat vraagt voortdurend om nieuwe oplossingen en aanpassingen.

Nieuwe ideeën, nieuwe wegen

De drie vakmensen die ik hierboven noemde, ontmoette ik de afgelopen maanden bij interviews voor mijn artikelen. Ze bleken allen op zoek naar nieuwe oplossingen, ieder op hun eigen manier.

• De hypotheekadviseur koos voor een koerswijziging. In plaats van eenmalige hypotheekadviezen te geven aan kopers van nieuwe huizen zet hij zijn expertise nu in voor het maken van financiële planningen van zijn eerdere klanten.
  Is hun huidige hypotheek nog wel de slimste mogelijkheid? Hoe lang willen mensen in hun huidige huis blijven wonen? Wat is er voor nodig om een eventuele verandering van woonsituatie in de toekomst te betalen?
  
  De hypotheekadviseur is erg tevreden met deze andere aanpak. Zijn adviezen zijn op de lange termijn gericht in plaats van de hit and run dienstverlening die hij voorheen gaf.

Slimme combinaties

• De communicatieadviseur merkt dat hij vooral handig is in het slim combineren van zijn communicatiekennis met diverse andere vakgebieden. Kijken waar meerwaarde zit: lenig denken ten top. Op die manier haalt hij het maximale eruit voor zijn klanten en onderscheidt hij zich van zijn collega-adviseurs.
• De welzijnsmedewerker koos voor een ander perspectief. In plaats van lijdzaam af te wachten totdat het cynisme toeslaat en de instelling zijn deuren sluit, begon hij een zoektocht naar nieuwe inkomstenbronnen.
  En die kwamen er: mensen die eerder goed geholpen waren, bleken de instelling nog steeds een warm hart toe te dragen. Ze waren ook bereid een extra bijdrage te betalen voor gericht aanbod dat hen direct verder hielp.

Dus ja, wat is leuk?


Een toekomst waarin je allerlei nieuwe mogelijkheden voor ogen hebt, is dat in ieder geval wel. Zeker als je die perspectieven ziet dankzij het aanzwengelen van je eigen ideeënkracht. En dat kan ook nog buitengewoon lucratief zijn.

Gratis hoofdstuk over je zintuigen

Zet je zintuigen in om op ideeën te komen! Klik door naar deze gratis download van het hoofdstuk Prikkelkamer uit het handboek Ideeënschatkamers.

Excelleren met ideeën

Wil jij serieus aan de slag met het bedenken van meer en betere ideeën, zodat je meer successen boekt in je werk? Doe mee met de online training Excelleren met Ideeën. In 7 modules leer je alles wat je moet weten om succesvol ideeën te bedenken.

Sigrid van Iersel (Verhaallijnen, Den Haag) is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij is auteur van de boeken Lenig Denken en Toverballen voor het Brein.

Hoe enkele ideeënflarden uitgroeien tot een plateautaart

Een idee begint bij mij met enkele losse flarden. Ik voeg nieuwe ingrediënten toe, kneed alles door en stop alles in een bakvorm. Totdat het idee eruit rijst.

De ABC-bakvorm....

Twee jaar geleden zag ik een blogger die een ABC had gemaakt. Nu ben ik niet van de ABC-tjes. Ze doen me teveel denken aan oubollige stukjes die vroeger op familiefeesten werden opgevoerd. Bij iedere alfabetletter hoorde een bepaalde karaktereigenschap van de jarige of jubilaris met een bijbehorend flauw verhaal. Erger kan het bijna niet worden.

Het ABC van deze blogger was echter andere koek. Ik zag ditmaal een aardige kapstok om allerlei ideetjes en feitjes aan op te hangen. Ik probeerde deze vorm daarom zelf uit en bakte mijn eigen ABC van inspiratiebronnen. Een 'vormkeuze' is voor mij op deze manier vaak de aanleiding voor een nieuw plan.

...wordt een lijst...

Al gauw kreeg ik nog veel meer ideeën voor inspiratiebronnen. Ook bloglezers en twitteraars leverden volop aanvullingen. Daarom publiceerde ik een nieuwe lijst met 67 inspiratiebronnen. Maar nu begon het pas echt storm te lopen met reacties. Binnen enkele weken waren het er meer dan honderd.

Veiligheidshalve doopte ik de pagina 100+ inspiratiebronnen, want er bleven nieuwe aanvullingen komen. De lijst sloeg namelijk bijzonder aan. In amper 2 jaar tijd is hij 9000 keer bekeken. Twee schoolboeken in Nederland en België verwijzen de leerlingen naar deze pagina als ze inspiratie op willen doen. En dat geldt ook voor enkele tientallen websites.

...en groeit door...

Als ik eenmaal bezig ben met een idee, gaat het gist rijzen en welt het deeg de bakvorm uit. Het succes van de lijst bracht me namelijk op het idee om het document om te vormen tot een schatkist aan inspiratiebronnen. Ik had al 149 prachtjuwelen verzameld.

Enkele sympathieke meelezers namen de lijst door en gaven feedback. Maar nu bleek ik het toch te bont gemaakt te hebben. Mijn meelezers duizelden ervan. Het aantal inspiratiebronnen was zo omvangrijk (alle 149 inspiratiebronnen bestaan ook nog uit diverse onderdelen!) dat de inspiratie dood sloeg.

...tot een plateautaart

Foute boel natuurlijk. Ik heb daarom de ideeënschatkist helemaal overhoop gehaald. De afgelopen weken heb ik flink getimmerd en geklust. En nu verrijst een nieuw bouwwerk. Een reusachtig bouwwerk zelfs.

Ik schreef al: ideeën beginnen bij mij meestal klein. Al boetserend met kleine stukjes deeg ontstaat er vervolgens een taart met vele verdiepingen.

Hoe nu verder? Binnenkort ga ik maar eens een punt zetten achter al mijn inspanningen. En dan presenteer ik jullie het resultaat. Dan hebben jullie alvast iets om naar uit te kijken!

De foto is van Jimmiehomeschoolmom via Flickr

Naschrift:
Bekijk hier het resultaat: handboek Ideeënschatkamers.

Smul van Toverballen voor het brein

Meer weten over de manier waarop je verhalen toepast in (informatieve) teksten? Dan smul je waarschijnlijk van het boek Toverballen voor het brein, dat ik speciaal over dit onderwerp geschreven heb. Laagje voor laagje ontsluiert het boek de geheimen van verhalen en geeft praktische tips over de toepassingen daarvan. Bestellen? De Toverballen voor het brein haal je hier.

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Zeven onmogelijke vragen aan Annette Wessels

Annette Wessels is beeldend kunstenaar en eigenaar van De Klinker, speelplaats voor creativiteit. Ze zet zich in om windmolens landmarks te laten worden van de cultuur van de streek. "Ontwikkel je creativiteit: dat is de duurzaamste investering op dit moment."


 Zeven onmogelijke vragen (23)

Vraag een creatieve persoon nooit waar zijn ideeën precies vandaan komen, want daar is 'onmogelijk antwoord op te geven'. Toch ga ik die uitdaging aan. In deze serie leg ik zeven vragen voor aan kunstenaars, ontwerpers, ideeënmakers en andere 'creatieven' over hun creativiteit en inspiratiebronnen. In deze aflevering is het woord aan Annette Wessels.

Als beeldend kunstenaar maakt ze kleibeelden, schilderijen en etsen die iedereen in de vorm van een kunst-abonnement voor een vriendelijke prijs kan lenen. Met Marianne de Bakker is ze daarnaast de oprichter van de Culturele Snede. Ze nodigen daarbok voor- en tegenstanders van windmolens uit tot een dialoog. Daarmee willen zij cultuur van de streek boven tafel krijgen en die zichtbaar maken op windmolens.

Ook is ze bezig met de oprichting van een co-creatiegroep voor trainers, coaches en facilitators. Daarin ontwerpen ze samen een train-de-trainerprogramma om te leren werken met creatieve beeldende technieken.

Deelnemers aan workshops van haar bedrijf de Klinker worden 'spelender-wijs' en ontwikkelen hun creatieve kracht. "Je leert bewust te creëren, zodat je niet slachtoffer van je verleden maar schepper van de toekomst bent", aldus Annette.

1. Wat betekent creativiteit voor jou?

Alles. Het klinkt misschien afgezaagd, maar ik heb mijn leven lang gerebelleerd tegen schoolsystemen en andere systemen om mijn creativiteit te beschermen.

Sinds 22 jaar heb ik mijn levenswerk gemaakt van creativiteit. Op de speelplaats voor kreativiteit ‘de Klinker’ help ik mensen weer in hun creatieve kracht via beeldend vormgeven. Deze mensen zijn allemaal creatief, maar hebben zich jammerlijk aangepast. Spelend nemen we blokkades weg om weer creatief te kunnen zijn.

Creativiteit mag van mij geen kunstje zijn, iets wat je aan moet leren. Aan de term creatief denken heb ik een broertje dood. Je kunt dan in je comfortzone blijven zitten en zo kun je niet creatief zijn. Een mannelijke benadering. Ware creativiteit vraagt om raakbaarheid, het vrouwelijke, verbinding, intuïtie en gevoel. Los van het mannelijke lineaire denken wat een systeem nodig heeft.

2. Hoe doe je inspiratie op?

Als de kanalen openstaan adem je inspiratie in. En de kanalen staan open als je bent en doet wat je het liefste bent en doet. Door het maken van mijn eigen werk raak ik ook geïnspireerd.

3. Hoe kom jij het gemakkelijkst op ideeën?

Natuurlijk heb je rust en ontspanning nodig om de creatieve ideeën te krijgen en daarom is het belangrijk goed voor je zelf te zorgen en alert te zijn. Vaak ga ik met vragen slapen en blijf ik nog even liggen en krijg ik via dromen de antwoorden.

Meestal broed ik er op en combineer thema’s met beelden in mijn omgeving. Veel ontwerpen voor trainingen ontstaan in het zwembad tijdens het baantjes trekken en daarna in de sauna. Maar ook tijdens het knippen van de heg. Mijn beelden ontstaan van binnenuit, vanuit het niets.

4. Wat is je meest favoriete werk dat je ooit gemaakt hebt? 

Dat kan ik niet zeggen. Al mijn werk is favoriet, anders doe of maak ik het niet.

Bijzonder was een gedenkmonument voor een familie, die vier mensen heeft verloren en daarmee elkaar. Het moment waarbij ik het monument samen met hen plaatste, waarna we hand in hand in de kring stonden. Er werd afgesproken er in de toekomst voor elkaar weer te zijn. Dat moment bezorgt me nog steeds kippenvel. Maar ook de belichting met Staphorster stipwerk op een windmolen in Staphorst.

5. Wil je iets met je creatieve werk tot uitdrukking brengen?

Ja, mijn kunst moet me inzichten geven over mijn eigen leven. En in mijn trainingen wil ik dat mensen inzichten krijgen over hun eigen leven en daar verantwoordelijkheid voor nemen. Zodat ik en zij een zinvol leven leiden.

6. Welke creatieve droom wil je nog eens tot uitvoering brengen?

Ik wil voor nageslacht zorgen, zodat heel veel trainers, facilitators en coaches in dit land mijn manier van werken (spelen) via creatieve beeldende technieken leren en gebruiken. En ik wil alle windmolens tot landmarks maken door de onzichtbare cultuur van de streek zichtbaar te maken, zoals bij deze ludieke actie van de culturele snede in Staphorst.

7. Wat is het beste advies dat je ooit gekregen hebt over creativiteit?

Geen idee. De boeken Een compleet nieuw Brein en Drive van Daniel Pink beschrijven precies het creatieve tijdperk waar we nu in zitten en de competenties die we nu nodig hebben. Ik kan niet wachten mensen hierbij te helpen.

Ik heb wel een advies aan al die mensen die moeite hebben met de grote veranderingen. Ontwikkel je creativiteit: dat is de duurzaamste investering op dit moment.

Meer informatie:
Website(s): de Klinker  Kunst-abonnement, de Kracht van kreativiteit en het Goede.
LinkedIn: Annette Wessels
Twitter: @Annette Wessels en @Kreatje
Telefoon: 0529-481292


Eerdere afleveringen in deze serie:
13. Peter te Riele
14. Huub Koch
15. David van der Kooij
16. Gert Veenhoven
17. Marjolein Oosterheerd
18. Femke Vijn
19. Karlijn Broekhuizen
20. Karin Ramaker
21. Miranda Apeldoorn
22. Annet Talsma

Mis het volgende artikel niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Innoveren is slim combineren zonder oogkleppen

Innovatie geldt als dé sleutel voor ondernemers om zich drijvende te houden in de economische crisis en zich te verzekeren van hun toekomst. 

Maar hoe doe je dat dan? Met Nieuwe Verbindingen, stellen Peter Koudstaal en Greetje Bijloo in hun gelijknamige boek.

De behoeften van mensen zijn niet enkelvoudig, maar samengesteld. Zo verwachten mensen dat voeding niet alleen de honger stilt, maar ook bijdraagt aan een goede gezondheid. Scholen zorgen niet alleen goed onderwijs, maar leveren ook een bijdrage aan gezondheid en ontspanning.

Toekomstige innovaties zijn combinaties

Volgens Peter Koudstaal en Greetje Bijloo zit hier de toekomst van innovaties: nog meer dan voorheen zullen innovaties bestaan uit een combinatie van meerdere behoeften in één dienst of product. De auteurs werken bij adviesbureau Syntens als manager marketing & innovatie en als markt- en beleidsverkenner en weten dus uit eigen ervaring waar zij over schrijven.

De auteurs geven een aantal mooie voorbeelden van innovaties, die diverse behoeften aan elkaar koppelen. Zo kun je een GPS-locatiesysteem inbouwen in kleding. Ideaal voor ouderen, die de weg naar huis niet kunnen terugvinden. Of duurzaam behang, dat niet alleen een wandbedekker is maar ook warmte reflecteert.

Verken verborgen wensen bij afnemers

Ondernemingen en overheden zullen zich hiervoor nog meer moeten verdiepen in de behoeften van hun afnemers. Niet alleen de behoeften waar ze het expliciet over hebben, maar ook hun verborgen behoeften: wensen waar afnemers zelf nog niet bewust van zijn. Zo wisten gebruikers van de iPad nog niet dat zij behoefte hadden aan een tablet; die behoefte ontstond pas na de introductie.

Soms zijn innovaties radicale doorbraken, maar verreweg de meeste vernieuwingen bouwen voort op eerdere innovaties. Een product wordt kleiner, lichter, goedkoper, sneller of juist voor meerdere doeleinden toepasbaar. Behalve om slimme combinaties gaat het dus ook om veranderen, aanpassen en bijstellen.

Om tot slimme combinaties te komen heeft een onderneming of overheidsorganisatie vaak andere expertise nodig. Daarvoor moet een organisatie nieuwe partners zoeken die deze expertise in huis hebben.  Een gezondheidsorganisatie zoekt daarvoor bijvoorbeeld de samenwerking met een HBO-instelling of met een energiebedrijf.  Dat kan tot allerlei onverwachte coalities leiden.

Zoek naar samengestelde behoeften

Hoe kom je op zulke ideeën voor nieuwe verbindingen? Daar zijn geen algemene richtlijnen voor, stellen de schrijvers. Het enige dat je kunt doen is met een open blik nieuwe mogelijkheden onderzoeken. Bedenk welke behoeften je afnemers hebben, waar je op kunt inspelen. Zoek uit waaruit deze samengestelde behoefte is opgebouwd. Daarna benoem je de ontwikkelingen die deze behoefte beïnvloeden en werk je je idee verder uit.

Als bouwbedrijf signaleer je bijvoorbeeld de behoefte aan wonen in een veilige en gezonde omgeving. Ontwikkelingen die daarop invloed hebben zijn de vergrijzing, de krappe arbeidsmarkt in de zorg en de aandacht voor meer duurzaamheid. Dat kan leiden tot ideeën voor huizen die zelfvoorzienend zijn en slim kunnen communiceren met zorgverleners.

De rest van het boek bevat een groot aantal trends (inclusief hun historische ontwikkeling) en voorbeelden van organisaties die naar nieuwe slimme combinaties zoeken. Dat valt niet mee, want je zit vaak gevangen in je eigen beperkte denkbeelden.“De actualiteit dicteert het denken over de toekomst”, schrijven de auteurs. De auto werd bij zijn eerste presentatie voorgesteld als een ‘koets zonder paarden’. Dit verschijnsel staat bekend als het horse and carriage syndrome.

Nieuwe verbindingen bieden dus kansen voor de toekomst. Als het boek daar ièts over leert, dan is het deze les: daarvoor moet je je oogkleppen afdoen.

Boek: Nieuwe verbindingen. Inspiratie voor innovatie (2012, 2e herziene druk) door Peter Koudstaal en Greetje Bijloo. Uitgave De boekfabriek Schiedam. ISBN 9789490177149.  Prijs 19,95. Meer informatie vind je op deze website over Nieuwe verbindingen.

Verder lezen:

• Spieken voor verse inspiratie
• De creatieve zegeningen van bezuinigingen 
• Hoe ontstaan nieuwe ideeën?

Mis mijn volgende artikel niet
Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het bedenken van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Zeven onmogelijke vragen aan David van der Kooij

David van der Kooij van Denken om een hoekje houdt zich in diverse rollen intensief bezig met creatief denken. "Het heeft me doen beseffen dat je altijd vooruit kan komen, als je er maar een creatieve klap op geeft."

Zeven onmogelijke vragen (15)

Vraag een creatieve persoon nooit waar zijn ideeën precies vandaan komen, want daar is 'onmogelijk antwoord op te geven'. Toch ga ik die uitdaging aan. In deze serie leg ik zeven vragen voor aan kunstenaars, ontwerpers, ideeënmakers en andere 'creatieven' over hun creativiteit en inspiratiebronnen. In deze vijftiende aflevering is het woord aan David van der Kooij.

David adviseert als zelfstandig ondernemer bedrijven en geeft van trainingen op maat, met neme op het gebied van creatief denken, teamwerk en verandering. Daarnaast enthousiasmeert hij ‘het’ onderwijs voor creatief denken. En last but not least houdt hij zich bezig met illustreren en ontwerpen. Creativiteit speelt daar altijd een rol in of daar zorgt hij voor. Naast zijn werk heeft hij een passie voor lezen, schrijven, schilderen en gitaarspelen.

1. Wat betekent creativiteit voor jou?
Ik zie creativiteit vooral als een denkvaardigheid. Daarom heb ik het meestal over creatief denken of vindingrijkheid in plaats van het bredere begrip creativiteit. Voor mij betekent het: verbinden en vertrouwen. Nieuwe, oorspronkelijke ideeën ontstaan door het maken van verbindingen van bestaande gedachten en ideeën. Dat lijkt paradoxaal, alles is er al, maar toch komt er meer.

Dat is wat creativiteit zo prachtig maakt. En dat geeft vanzelf vertrouwen, want het heeft me doen beseffen dat je altijd vooruit kan komen, als je er maar een creatieve klap op geeft. Een oplossing voor een probleem of een verborgen kans, met creatief denken leg je nieuwe mogelijkheden bloot.

2. Hoe doe je inspiratie op?
Door nieuwsgierigheid te tonen en vragen stellen. Voor mij is dat een continue proces. Door telkens te vragen: waarom? Ik zie dingen gebeuren of ik lees iets en vraag me af: waarom is dit zo? Waarom doet hij of zij dat? Waarom vind ik er dit van? De waaromvraag geeft inzicht in vooronderstellingen, en zodra de vooronderstellingen duidelijk worden, gaat de deur open naar nieuwe betekenissen: kan het anders?

Dan komen vanzelf de verbindingen. Ik denk heel associatief. Dat gebeurt vanzelf, maar ik heb me er ook in getraind. Dat vind ik heerlijk, het is een vliegwiel dat zichzelf aanjaagt.

Een concrete bron van inspiratie voor mij is lezen. Lezen is voor mij als ademen en ik doe het diep en langzaam. Vooral romans en boeken over geschiedenis en natuurwetenschappen. Zodra ik iets tegen kom dat me prikkelt, maak ik daar een notitie van. Later kijk ik door deze notities en vraag me af wat ze voor mij kunnen betekenen.

Als ik genoeg heb van al dat actieve denkwerk ga ik schilderen. Dan ben ik alleen nog maar met het doek en de verf bezig. De gedachten herschikken zich ondertussen op hun eigen houtje in mijn hoofd.

3. Heb je routines of rituelen om ideeën op te doen of om je werk uit te voeren?
Misschien niet zo voor de hand liggend voor iemand die pretendeert creatief te zijn of die deze sticker opgeplakt krijgt: rust, orde en regelmaat. Ik heb bijvoorbeeld een hekel aan rommel. Voor ik aan het werk ga moet de plank leeg zijn.

De uitgangspositie voor werken is meestal: de laptop recht voor me, en daarnaast een ongelinieerd notitieblok met een tekenstift. De tekenstift is belangrijk. Dat moet een zwarte papermate fineliner zijn. Ik heb er een la vol van. Weinig creatief, zo’n zwarte stift? De kleuren zitten in mijn hoofd.


Ik doe het denkwerk het liefst ’s ochtends en daarna het doewerk. Aan het eind van de middag volgen huishoudelijke dingen en lezen. ’s Avonds zit ik met mijn laptop op de bank en schrijf bijvoorbeeld lesideeën die ik ‘s ochtends heb verzonnen. Voor het slapen ga ik lezen.

Er zijn ook genoeg dagen dat ik onderweg ben – ik ben gek op autorijden – en luister dan naar hoorcolleges. Routines en rituelen: ze zijn net zo belangrijk als het doorbreken ervan.

4. Wat is je meest favoriete werk dat je ooit gemaakt hebt?
Dat is het eiland Kiem, een belevingswereld voor kinderen, waar ze op fantasierijke en avontuurlijke manier kennis maken met creatief denken. Kiem is ergens in het voorjaar van 2007 geboren – ontdekt zeg ik liever – en heeft onder mijn handen vorm gekregen in een weken durende flow.

Kiem is tastbaar gemaakt in lesmaterialen; een landkaart, een reisgids (een soort lesboekje) en een dagboek (notitie en werkboek). In 2007 en 2008 heb ik er projecten mee gedraaid op basisscholen,  een onvergetelijke tijd. Op mijn werkkamer hangt de landkaart van Kiem aan de muur, recht voor me. Ik dwaal er in gedachten graag rond. De afgelopen tijd heb ik er helaas niet meer zoveel mee gedaan, maar in de laptop zitten nog een aantal reisgidsen die wachten om afgerond te worden.

5. Wil je iets met je creatieve werk tot uitdrukking brengen?
De onmogelijkste vraag, wat mij betreft, en nog twee te gaan! Ik heb er nog eens diep over nagedacht. Wat ik in mijn werk wil uitdrukken is dat iedereen, gegeven zijn mogelijkheden en beperkingen, het beste uit zijn creativiteit kan halen.
Ik kom wel eens bij klanten, die mij aankijken met zo’n gezicht van ‘nou, kom maar op met je creatieve ideeën’. Dan moet ik uitleggen dat het de bedoeling is dat zijzelf met de ideeën komen en dat ik ze ga uitleggen hoe ze dat kunnen doen. En dat ze daar uiteindelijk veel meer aan hebben.

Zodra ze het trucje onder knie hebben, dan kan ik er weer van tussen. ‘Dan kan ik weer leuke dingen gaan doen’, zeg ik dan wel eens gekscherend.

6. Welke creatieve droom wil je nog eens tot uitvoering brengen?
Mijn schitterend vergezicht is: creatief denken is een integraal onderdeel van het lesprogramma op basisscholen. Daar heb ik op een aantal manieren een aanzet toe gedaan. Al doende en experimenterend komt daar steeds meer focus en richting in.

Sinds een klein half jaar heb ik samen met twee echte onderwijskanjers – wie ze kent, weet wie ik bedoel – een verbond gesloten om daar grote stappen in te gaan maken. En ja, ik wil graag weer eens verder met Kiem.

7. Wat is het beste advies dat je ooit gekregen hebt over creativiteit?
Marcel van Driel heeft in een vorige ‘7 onmogelijke vragen’ deze tip gegeven: ‘Houd vol!’. Daar ben ik het 100% mee eens. Ik voeg er aan toe: ‘En maak af!’

Een jaar of wat geleden hoorde ik een praatje van Roger de Bruyn, de oprichter van het COCD – dat is het Centrum voor Ontwikkeling van Creatief Denken – één van mijn grote inspiratoren. Hij vertelde een apocriefe anekdote. Het eerste wat Edmund Hillary gezegd zou hebben, toen hij op de top van de Mount Everest stond was: Hoe komen we weer beneden? En dàt is wat creativiteit rond maakt. Niet alleen de ideeën (de top) maar ook de uitvoering ('expeditie geslaagd').

Ik laat dit altijd in mijn werkzaamheden zien en houd het mijn klanten en mijn kinderen voor. Creatieve ideeën zijn broodnodig, maar je hebt er pas wat aan als ze zijn gerealiseerd. Dan pas kom je verder.

Meer informatie:
Websites: Vindingrijk en Denken Om Een Hoekje
LinkedIn: David van der Kooij
Twitter: @davidvdkooij
Telefoon: 06 2072 1632


Eerdere afleveringen in deze serie:

1. Jan Willem van Swigchem 
2. Alieke van der Wijk 
3. Marleen Smit 
4. Frank de Wit
5. Marian Filarski 
6. Anja de Crom
7. Yoeke Nagel 
8. Joris van Ooijen 
9. Marcel van Driel
10. Marieke van Dam 
11. Ward van Os 
12. Lidion Zierikzee
13. Peter te Riele
14. Huub Koch

Leer lenig denken
Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen.
Bestel het boek direct bij Managementboek.

Mis mijn volgende artikel niet
Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Zeven onmogelijke vragen aan Huub Koch

Huub Koch is oprichter van Zichtbare Zaken en MarComCouturier, Designfilosoof, Lijnuitzetter, Conceptuele Broedplekbeheerder, Bedrijfsnaamdoper, Beeld-en Taalschaver, Boekbespreker, Grootblogbezitter en Roltrapvlogger. " Ideeën houden er van je in de problemen te brengen, je volledig op te eisen of je te blokkeren."

Zeven onmogelijke vragen (14)

Vraag een creatieve persoon nooit waar zijn ideeën precies vandaan komen, want daar is 'onmogelijk antwoord op te geven'. Toch ga ik die uitdaging aan. In deze serie leg ik zeven vragen voor aan kunstenaars, ontwerpers, ideeënmakers en andere 'creatieven' over hun creativiteit en inspiratiebronnen. In deze veertiende aflevering is het woord aan Huub Koch.

1. Wat betekent creativiteit voor jou?
Creativiteit is voor mij een onuitputtelijk verlangen om nieuwe wegen te vinden. In wat je doet en hoe je iets doet. Het gaat om het voortdurend vinden van nieuwe visies. Een kijk ontwikkelen op wie je bent en waar je voor staat. Jezelf telkens opnieuw heruitvinden. Dit proces kent een weergaloze schoonheid. Daar zijn eigenlijk geen woorden voor, maar het houdt het leven wel fris en opwindend.

2. Hoe doe je inspiratie op?
Voor het opdoen van inspiratie volg ik mijn intuïtie. Ik verdiep mezelf bovendien voor de volle 100% in een onderwerp. Door alles wat ik tegenkom te lezen, te bekijken, te beluisteren, te ondergaan en in me op te nemen. En het vervolgens te transformeren. Daar heb je dan eerst weer stilte voor nodig en incubatietijd. Zo tast je naar de essentie. Het is een gistingsproces.

3. Heb je routines of rituelen om ideeën op te doen of om je werk uit te voeren?
Eén van de belangrijkste rituelen die ik nodig heb is afstand nemen. Als scheppend werk even niet wil lukken kun je dat feit het beste loslaten. Ideeën houden er van je in de problemen te brengen, je volledig op te eisen of je te blokkeren. Het beste wat je dan kunt doen is tegen jezelf zeggen: Ik ga even wat anders doen. Een ommetje maken. Knutselen aan een roltrapfilmpje. Iets koken. Wushu beoefenen.

4. Wat is je meest favoriete werk dat je ooit gemaakt hebt? 
Of ik nu een artikel schrijf, een foto, een filmpje, een huisstijl, een website of een presentatie maak, het zijn mijn kinderen. Die uiteindelijk een eigen leven moeten gaan leiden. Ik geloof dat het kenmerk van een geslaagd werk hierin zit: het moet op eigen benen kunnen staan. Pas dan is een werkstuk een levend wezen en kan ik het loslaten en weer iets nieuws gaan doen. Als de opdrachtgever zelfstandig verder kan met mijn product is de missie geslaagd. Ook bij strategie.

5. Wil je iets met je creatieve werk tot uitdrukking brengen?
Als je werk voor een klant maakt probeer je zo natuurgetrouw mogelijk uitdrukking te geven aan waar die klant voor staat. Dat is de enige boodschap die telt voor mij. Als het om mijn vrije werk gaat laat ik het graag aan het werk zelf over, om uitdrukking te geven aan wat het zelf wil betekenen. In beide gevallen staan zorgzaamheid en toewijding voorop.

6. Welke creatieve droom wil je nog eens tot uitvoering brengen?
Er is iets merkwaardigs met dromen. De toekomst bestaat niet en toch kun je plotseling beseffen dat je dromen werkelijkheid zijn geworden. Al mijn dromen zijn werkelijkheid geworden en ik heb er nooit bij stilgestaan dat ik ze wilde bereiken. Ze wilden mij bereiken... en jou. Hier en nu. Je moet je dus overgeven aan het avontuur, aan het leven, de ruimte van het niet-weten, de onverbiddelijke creatiespiraal, om je dromen te realiseren. De rest is boetseren en aansturen.

7. Wat is het beste advies dat je ooit gekregen hebt over creativiteit?
Teveel om op te noemen, maar dit is wat ìk er van maak: Being an all-round human being is more important than being a designer, but, sometimes, it helps (The Education of a Typographer).


Meer informatie:
Website: Zichtbare Zaken
Website: De Roltrap
Website: Interiors
Website: Creating good vibrations
Website: The Weekly Vlog
LinkedIn: Zichtbare Zaken
Twitter: Huub Koch
E-mail: huub@zichtbarezaken.nl


Eerdere afleveringen in deze serie:

1. Jan Willem van Swigchem 
2. Alieke van der Wijk 
3. Marleen Smit 
4. Frank de Wit
5. Marian Filarski 
6. Anja de Crom
7. Yoeke Nagel 
8. Joris van Ooijen 
9. Marcel van Driel
10. Marieke van Dam 
11. Ward van Os 
12. Lidion Zierikzee
13. Peter te Riele

Leer lenig denken
Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek direct bij Managementboek.

Mis mijn volgende artikel niet
Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Toverballen loslaten

Er is één ding nog moeilijker dan beginnen: afsluiten. Wanneer is een creatief project klaar? En wie bepaalt dat?

Ik merk het bij het schrijven van mijn e-book Toverballen voor het brein. Zoals ik in mijn vorige artikel al schreef ontstaan er steeds nieuwe ideeën voor mooie voorbeelden of nog duidelijker omschrijvingen. Ook blijf ik zinnen polijsten, zodat ze nog strakker en glanzender worden.

Herschrijven, schaven en schuren totdat het in mijn ogen helemaal perfect is. Ziet iemand straks het verschil? Vermoedelijk niet. Waarom doe ik het dan? Omdat het loslaten zo moeilijk is. Loslaten betekent dat je je werk de wereld instuurt. Daarna heb je er niet langer de controle over, want dan is het de beurt aan de lezer om er iets van te vinden.

Het punt is dat er altijd ruimte is voor verbetering, dus het moment van lancering schuif ik voor me uit. Maar op een zeker moment is ‘goed’ goed genoeg. Vandaag loopt mijn zelfgekozen deadline af: het punt waarop ik het werk los ga laten, ondanks dat knagende gevoel dat er toch nog onvolkomenheden zijn. Het zij zo. Zoals Leonardo da Vinci ooit zei: ‘Kunst is nooit klaar, alleen verlaten’.

Hoogste tijd om de toverballen de wereld in te laten rollen. Daar komen ze!

Toverballen voor het brein
Verhalen maken je nieuwsgierig en sporen aan om door te lezen. Het e-book Toverballen voor het brein doet uit de doeken hoe je deze verhaalkracht en andere technieken op het gebied van storytelling kunt toepassen in informatieve teksten, zoals journalistieke artikelen, websites, brochures en andere teksten. Laagje voor laagje ontsluiert het boek de geheimen van verhalen en vertelt wat je er in teksten mee kunt doen.
Lees hier meer informatie over Toverballen voor het brein.

Mis mijn volgende artikel niet
Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Schrijfervaringen bij mijn eerste e-book

Een van de toverballen van illustrator Marieke van Gils voor het e-book Toverballen voor het brein

Voor het schrijven van een boek heb je 1001 ideeën nodig. Het waren allemaal toverballen voor mijn brein.

Het eerste idee voor mijn e-book is simpel. Ooit had ik in een blog een lijstje gemaakt met de belangrijkste eigenschappen van verhalen: verhalen zijn concreet, blijven gemakkelijk in je geheugen hangen, roepen betrokkenheid op, etcetera. Deze eigenschappen wil ik koppelen aan de uitvoering. Als ‘concreetheid’ een belangrijk verhaalkenmerk is, hoe ga je daar dan als (tekst)schrijver, blogger of als journalist in de praktijk mee aan de slag?

Bij het ordenen van de verschillende eigenschappen van verhalen kom ik uit op elf kenmerken. Elf is een magisch getal. Mooi, want dat sluit precies aan bij het belangrijkste idee dat ik wilde overbrengen: verhalen hebben bijzondere krachten.

Handige kapstok
Met deze eigenschappen als frame ga ik aan de slag. Handig, zo'n kapstok! Veel informatie heb ik al eerder in blogs beschreven, dus ik hark bestaande informatie bij elkaar. Daarnaast grasduin ik opnieuw in een groot aantal boeken. Niet alleen over schrijven, storytelling en journalistiek, maar ook over marketing, psychologie en beïnvloeding. Elke keer krijg ik nieuwe ingevingen om in het boek te verwerken.

Een werktitel heb ik al: ‘de krachten van verhalen’. Doeltreffend maar ook saai. Bovendien bestaat deze titel al voor andere boeken. Ik zoek daarom naar iets nieuws en spannends. Ik bedenk een reeks alternatieven, maar ik kom er niet uit. Op de fiets krijg ik ineens een ingeving:  toverballen voor het brein. Ik voel dat deze titel helemaal klopt.

Deze metafoor geeft opnieuw een belangrijke impuls aan het boek. Toverballen zijn kleurig en laten al sabbelend telkens een nieuw laagje zien. Die beelden kan ik op allerlei plekken in de teksten koppelen aan nieuwe ideeën. Zo leg ik nieuwe verbanden en schrijf ik allerlei nieuwe aanvullingen. Holadijee, de ideeën bubbelen mijn hoofd uit.

'Nu is het boek wel klaar', denk ik. Niet dus. In augustus laat ik het concept lezen aan mijn meeleesgroep, die me vervolgens alweer op een reeks nieuwe ideeën brengt. Soms op microformaat, zoals het woord ‘ontvankelijk’ dat precies het woord blijkt te zijn dat ik ergens in de tekst nodig heb. Soms groter, zoals het idee om het boek uit te breiden met een extra checklist. Al met al breid ik het boek nog met eenderde uit.

Ideeën komen, ideeën sneuvelen
Tijd voor de volgende stap: de vormgeving en het technische deel om er een e-book van te maken. Bij het uittesten van de opmaak op de iPad zie ik opnieuw allerlei details die me eerder niet opgevallen zijn. Ook deze testfase leidt tot een reeks nieuwe ideeën, omdat je ineens scherper ziet wat er ontbreekt en wat er teveel is. Diverse passages sneuvelen - misschien duiken ze op in een volgend boek.

Zo heb ik in circa vier maanden tijd mijn e-book geschreven, vorm gegeven en verder laten groeien. De volgende stap is het uitgeven: op 20 oktober is het boek echt klaar. Loslaten is het allermoeilijkst. Maar daarover in een volgend artikel meer!

Veel schrijvers schrijven in hun dankwoord dat ze hun gezin in de schrijfperiode verwaarloosd hebben. Zo bont heb ik het gelukkig niet gemaakt. Wel heb ik vaak met mijn hoofd in de wolken gezeten, omdat ik telkens ideeën kreeg hoe ik het nóg mooier, leesbaarder of informatiever kon maken.

Achteraf gezien is dit de mooiste ontdekking: ik heb een boek geschreven over verhalen als toverballen voor het brein, maar ondertussen heb ik mijn eigen brein voortdurend gedompeld in gelukshormonen van eigen makelij. 

De belangrijkste leerervaringen op een rij:

1. Een boek geeft focus
Op het moment dat je je in een onderwerp verdiept, zie je nieuwe invalshoeken of niet eerder opgemerkte verbanden. Zo krijg je steeds meer ideeën.

2. Een frame geeft houvast
Een duidelijke structuur van het boek – in mijn geval de elf eigenschappen van verhalen – is een kerstboom: je weet precies waar je de ballen op moet hangen.

3. Beeldspraak zorgt voor nieuwe verbanden
Een metafoor die het belangrijkste thema van je tekst verbeeldt, geeft een grote nieuwe impuls, omdat je dankzij deze beeldspraak nieuwe verbanden legt.

4. Laat bubbelen
Verwacht niet dat je meteen de goede ideeën krijgt die je nodig hebt. Geef jezelf de tijd. Op een zeker moment ploppen de goede invallen vanzelf op.

5. Doe het niet alleen
Iedere (mee-)lezer heeft zijn eigen invalshoek, die de teksten verdiepen en rijker maken. Illustrator Marieke van Gils, eindredacteur Maaike Zweers en mijn meeleesgroep gaven me allerlei nieuwe ideeën voor verbeteringen.

6. De testfase is ook een creatieve fase
Op het beeldscherm zie je op een zeker moment niet meer waar je nog aan moet sleutelen. Het lezen van de tekst op een tablet levert ineens een andere leeservaring op, die nieuwe impulsen geeft. Het uitprinten van een tekst geeft hetzelfde effect, net als het gebruik van oblong-formaat (in de breedte) in plaats van staand.

7. Kondig het boek aan
Op het moment dat je het boek aankondigt, bestaat het. Je ontvangt de eerste reacties van nieuwsgierigen die meeleven. Door te formuleren waar je boek over gaat, ontdek je bovendien welke vragen het boek oproept bij je toekomstige lezers en waar de zwakke plekken zitten.

8. De bijvangst
Ik leerde veel over het schrijfproces, de techniek rondom een e-book, de vormgeving, de marketing, etc. Daarnaast schreef ik diverse nieuwe blogs over de krachten van verhalen, die nieuwe inzichten naar boven brachten. Maar vooral leidde het schrijven van het e-book tot een ontdekkingstocht langs allerlei nieuwe vakkennis en verhalen. Ik begon aan het boek met het idee om bestaande stukken te bundelen, maar ondertussen regelde ik mijn eigen leerproces.

Toverballen voor het brein

Het e-book Toverballen voor het brein. Elf magische verhaalkrachten voor tekstschrijvers koppelt inzicht over de werking van verhalen aan praktische uitvoering. Laagje voor laagje ontsluiert het boek de geheimen van verhalen en vertelt wat je er in teksten mee kunt doen. Het boek verschijnt op 20 oktober 2011 bij Verhaallijnen.
Ben je geïnteresseerd in een eigen exemplaar? Lees hier hoe je in het bezit kunt komen van dit e-book.