Hoe je uit je eigen tunnelvisie ontsnapt

Een tunnelvisie ontwikkelen, dat kan iedereen overkomen. Maar hoe kom je er weer uit?

Jarenlang heb ik gedacht dat de ene kant van onze langwerpige woonkamer voorbestemd was als zithoek en de andere als eethoek. Eventueel zou je de zithoek en eethoek ook kunnen wisselen, maar dat vond ik vanwege de ligging van de keuken niet handig.

Deze indeling had wel als nadeel dat we de open haard nooit gebruikten, omdat deze pal naast de eettafel ingebouwd is. En een haard laat zich niet zo gemakkelijk verplaatsen...

Een half jaar geleden werd er ruimte gemaakt in mijn hoofd. Omdat we veel gasten kregen, gingen we schuiven met de meubels. En ineens zag ik dat mijn gedachten over de zithoek en de eethoek een typisch geval van of-of-denken vormen.

Want de woonkamer bood best ruimte voor twéé zithoeken. Nu hebben we een kleine zithoek bij de  haard, een tweede zithoek aan de andere kant van de woonkamer en een eettafel daar tussenin.

Gevaarlijk gedrag aan de top

Wat in mijn woonkamer zich in miniatuurvorm afspeelde, gebeurt elders in het groot: de ontwikkeling van een tunnelvisie. Zo weten we nu dat de ramp met de kerncentrale Fukushima in Japan (bijna 16.000 doden) niet alleen het gevolg is van de tsunami, maar ook van menselijk falen. Hoewel de toezichthouders en elektriciteitsbedrijf Tepco talrijke mogelijkheden hadden om in te grijpen, stelden zij besluiten met opzet uit of namen zij alleen beslissingen die henzelf goed uitkwamen.

Of neem grote financiële instellingen, die onverantwoorde risico’s hebben genomen met het geld van spaarders of beleggers. Afgelopen weekeinde werd bekend dat De Nederlandsche Bank enkele psychologen in dienst heeft genomen om gevaarlijk gedrag van de top voortaan eerder in beeld te krijgen.

Een derde voorbeeld zijn de verkeerde diagnoses van artsen. De gemiddelde huisarts neemt slechts achttien seconden (!) de tijd om te beslissen wat  de patiënt mankeert, zou uit Amerikaans onderzoek blijken. Daarna schakelt de dokter in gedachten al over naar behandelingsmogelijkheden. Dat gaat vaak goed, maar levert helaas ook regelmatig medische missers op.

Stel doordringende vragen

Het nare is dat iedereen last kan krijgen van te beperkt denken. Onze gedachten glijden nu eenmaal gretig in uitgesleten banen in onze hersenen. We volgen allemaal het liefst het routinespoor, omdat dit het gemakkelijkst is. Tegelijkertijd hebben we allemaal de opdracht om er alert op te blijven. Dat kan door regelmatig dingen te ondernemen waardoor je uit je comfortzone stapt. Of door jezelf met iets onverwachts te verrassen.

Volgens de Amerikaanse veiligheidsdeskundige Steve Harden kan een patiënt zijn arts uit een eventuele tunnelvisie lokken door enkele doordringende vragen te stellen. Bijvoorbeeld door te vragen wat de ergste diagnose kan zijn die de arts op basis van de klachten kan trekken. Wat zou hij doen als het om hemzelf of zijn eigen kind gaat?

Dit soort vragen zet de arts even aan het denken. Het antwoord dwingt hem weer even breed naar de klachten te kijken.

Dat kun je ook zelf doen. Stel jezelf regelmatig vragen (of bevraag een ander). Waarom doe ik dit ook al weer? Is dit echt het belangrijkste of kan ik het ook op een andere manier zien?

Moet ik kiezen tussen de eethoek of de zithoek of zijn er nog meer mogelijkheden?

Gratis minicursus: ga ideeën vangen

Je eigen alertheid en vindingrijkheid kun je prima trainen. Bijvoorbeeld door ideeën te vangen in je vakantie. Geef je op voor deze gratis  minicursus Ideeën Vangen. Vijf dagen lang ontvang je zomerse opdrachtjes in je mailbox. Eenvoudig, leuk en ontspannend.

Lees ook het volgende artikel

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Begin met het grotere verhaal

Begin met het waarom is de krachtige en tegelijkertijd ook enige boodschap van het gelijknamige boek van Simon Sinek. Een aanrader voor creativiteitszoekers en mensen die op zoek zijn naar hun eigen grotere verhaal.


Waarom schrijf ik dit blogartikel? Omdat dit boek van Simon Sinek goed aansluit bij mijn eigen drijfveren om creativiteit te verhelderen en mensen daarover te inspireren. Dus hiermee heb ik de belangrijkste aanbeveling van de auteur meteen in de praktijk gebracht: begin met het waarom  :)

Simon Sinek is auteur en marketingdeskundige die mensen over de hele wereld geraakt heeft met zijn TED-talk How great leaders inspire action. Aan de hand van de voorbeelden van Apple, Martin Luther King en de Wright Brothers presenteerde hij zijn model 'de gouden cirkel'' om te komen tot inspirerend leiderschap. In zijn boek werkt hij dit model verder uit.

Hoe motiveer je mensen?

Het draait allemaal om deze ene vraag: hoe motiveer je mensen? Welbekende manieren daarvoor zijn het geven van bonussen en kortingen, maar ook het uitoefenen van sociale druk, zoals het werken met aanbevelingen. Ze beïnvloeden onze besluitvorming, doordat ze onze irrationele verlangens voeden of inspelen op onze angsten.

Dit zijn uiteindelijk allemaal vormen van manipulatie, betoogt Sinek. Het help wel om mensen te laten doen wat jij wilt, maar het effect is van korte duur. Net als drugs heb je er steeds meer van nodig. Erger nog, op den duur werkt het niet meer.

Met een groter idee krijg je loyaliteit

Ondernemingen, politieke partijen of individuen die met het Waarom beginnen, creëren een ander effect. Zij boeken loyaliteit. We haken niet aan op grond van het 'Wat' (wat een apparaat allemaal kan bijvoorbeeld), maar over het achterliggende idee. Want dat grotere verhaal raakt ons en biedt vertrouwen.

Dat Waarom is iets groters dan geld verdienen of meer zieltjes winnen. Het Waarom van Apple is het doorbreken van de status quo en individuele vrijheid, terwijl het Waarom van Microsoft geformuleerd kan worden als een personal computer op ieders bureau. Het Waarom van Starbucks was het creëren van een comfortabele 'derde ruimte' tussen werk en thuis, waar het drinken van koffie een belevenis is.

Een duidelijk Waarom is voor een onderneming niet alleen dé manier om afnemers aan je te binden maar ook om de beste werknemers te vinden: mensen die zo enthousiast zijn dat ze voor je door het vuur gaan en zo nodig ongemakken voor lief nemen. "Echt succesvolle bedrijven nemen geen bekwame mensen aan om ze vervolgens te motiveren", schrijft Sinek. "Ze nemen gemotiveerde mensen aan om te inspireren."

Een omgeving waarin goede ideeën opbloeien

Inspireren is dus de belangrijkste taak van de leider of initiatiefnemer, ook als het gaat om innovatie en het aanjagen van creativiteit. Hij hoeft zeker niet  zelf alle goede ideeën te bedenken. Wel dient hij/zij een omgeving te creëren waarin goede ideeën tot stand kunnen komen: het bieden van een groter verhaal. Want het zijn de mensen aan de frontlinie die de beste papieren hebben om nieuwe vindingen te doen, zoals de mensen die de telefoons beantwoorden.

Zo gaf Steve Jobs de mensen bij Apple een hoger doel om voor te innoveren: vind sectoren waarin bedrijven keihard hun best doen om ouderwetse businessmodellen te beschermen en probeer die situatie te doorbreken. Ze waren er dus diep van doordrongen waarom ze het allemaal deden.

Sinek herhaalt deze boodschap tot in den treure, wat op een zeker moment te veel van het goede wordt. Ook denk ik dat niet voor ieder product dat je in de winkel koopt uitgebreid het waarom zou willen weten; het 'wat' is soms ook genoeg. En wat Sinek de Gouden Cirkel noemt, is wel een erg grote naam voor het oersimpele model rondom de woorden Waarom, Wat & Hoe. Maar de kern van deze visie blijft overeind: wie inspireert met een groter verhaal voor een belangrijke missie, kweekt échte loyaliteit en inzet.

Al met al biedt het boek inspiratievoer voor iedereen die een idee heeft of iets wil betekenen in deze wereld. Of dat nu een bedrijf is met een ideaal, een boek of een geldinzamelingsactie: het begint met het grotere verhaal daarachter.

Boek: Begin met het Waarom. De Gouden Cirkel van ondernemen door Simon Sinek. Uitgeverij Business Contact, 2012. Het boek is onder meer te koop bij Managementboek.nl

Verder lezen over de waarom-factor:

• De allerbelangrijkste vraag: waarom?
• Zonder eigen verhaal gaat het niet vliegen

Mis het volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is zelfstandig journalist en schrijver van non-fictieboeken. Ze is mede-auteur van het boek Lenig Denken over creatieve denktechnieken en het boek Toverballen voor het brein over het gebruik van verhalen in informatieve teksten.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Goede ideeën hoef je niet te bedenken

Ben jij niet uitzonderlijk creatief en toch op zoek naar nieuwe ideeën? Dan heb ik goed nieuws: je hoeft nieuwe ideeën niet te 'maken'. Je komt ook een heel eind verder door bestaande ideeën op te merken en op te rapen.

• Zoek je goede ideeën voor een blogstuk of artikel?
• Heb je ideeën nodig om jezelf onder de aandacht te brengen van nieuwe werkgevers of klanten?
• Heb je nieuwe manieren nodig om je werk uit te voeren?

Veel mensen denken dat je hard moet nadenken om ideeën te ontwikkelen. Daarvoor moet je artistiek begaafd zijn of bijzondere ingevingen krijgen. En als je niet van je zelf enorm creatief bent, dan heb je pech gehad.

Gelukkig is dat een mythe. Veel ideeën hoeven namelijk helemaal niet ontwikkeld of opnieuw bedacht te worden, want ze zijn er al. In overvloed zelfs. Een andere branche heeft bijvoorbeeld een succesvolle aanpak uitgedokterd, die jij met wat kleine aanpassingen gemakkelijk over kunt nemen. Of je signaleert een trend, die je slim kunt combineren met jouw eigen product of dienst.

Wat je wel nodig hebt, zijn enkele goede gewoonten om ideeën te vinden. En dat vraagt vooral om bereidheid je open te stellen en andere werelden te verkennen.

1. Wees nieuwsgierig

Alles begint met een open geest. Nieuwe ervaringen verbreden je horizon en laten je gemakkelijker verbindingen leggen met bestaande ervaringen. Onderzoek daarom alles wat op je pad komt - en daarbuiten.

Betreed nieuwe terreinen om in aanraking te komen met andere gedachten, opvattingen, gewoonten en denkbeelden. Het maakt niet uit wat je precies onderneemt, als het maar iets is dat je normaal niet doet. Maak een praatje met de glazenwasser. Loop langs de rafelranden van de stad. Ontdek verborgen binnentuinen. En vraag je af wat er opmerkelijk of bijzonder aan is.

2. Zet je zintuigen aan het werk

Producenten van wasmiddelen dachten dat hun klanten geïnteresseerd waren in een product dat kleding nóg beter schoon wast en de kleuren mooi houdt. Onderzoekers ontdekten dat wasmiddelgebruikers het belangrijker vonden dat de net gewassen kleren lekker fris ruiken. Of omdat de geur herinneringen opriep aan hun jeugd...

Onze zintuiglijke waarnemingen zijn enorm belangrijk, omdat ze direct de meest primitieve delen van onze hersenen aanspreken. Het zijn dan ook uitstekende sensoren om je op andere gedachtesporen te brengen.

Ideeën vinden betekent dus goed kijken, ruiken, luisteren en voelen. Ga ook hierbij grensverleggend te werk. Zoek naar nieuwe geuren, beelden of geluiden, die je in contact brengen met nieuwe denkbeelden en andere werelden.

3. Onderzoek trends

Trends weerspiegelen de tijdgeest en geven een blik op de toekomst. Daarvoor kun je natuurlijk websites van trendwatchers op internet bestuderen, zoals Trendslator.

Maar je kunt ook heel goed zelf trends spotten. Bekijk bijvoorbeeld tv-programma’s, documentaires of speelfilms. Wat voor soort televisieprogramma’s zijn populair? Wat zegt dat over de richting die onze samenleving op gaat?

Wat zijn de trends in populaire muziek? Welke onderwerpen behandelen de best verkochte boeken? Welke producten of diensten zie je het meest in reclames? Welke woorden zijn populair? Zie je ergens een patroon?

Om trends te volgen hoef je geen zeldzame soort intuïtie te bezitten. Vraag je simpelweg af waaròm iets gebeurt. Observeer in plaats van te beoordelen. Bedenk wat je kunt verbinden met je eigen plan of project.

4. Leer van anderen

Juliette Binoche wacht niet af totdat regisseurs haar vragen voor een rol, maar ze benadert zelf interessante regisseurs met de vraag of ze een film met haar willen maken. Dat vertelde de Franse actrice deze week in een interview. Het zou jou als lezer zomaar op het idee kunnen brengen om zelf ook ergens op af te stappen, ook als dat hoogst ongebruikelijk is in een bepaalde branche.

Lees verhalen van anderen en praat in gezelschap over je ideeën. Andere mensen kunnen je helpen om andere mogelijkheden te zien waar jij niet aan denkt. We hebben allemaal onze blinde vlekken.

5. Vraag naar de (on-)bekende weg

Vincent van Gogh schilderde wat hij in zijn eigen omgeving zag en maakte daar de mooiste kunstwerken van. Dat is een gave, want we zien in onze directe omgeving gemakkelijk zaken over het hoofd die meer aandacht verdienen, juist omdat deze omgeving ons zeer vertrouwd is. “Het bijzondere van een idee zit niet in het nieuwe, het onbekende of het onverwachte ervan, meestal ben je er juist heel vertrouwd mee", zegt filosoof Jos Kessels. "Het zit in de helderheid en de precisie en de treffendheid ervan.”

Kijk bewust rond in je dagelijkse omgeving. Probeer te kijken met de ogen van een buitenstaander. Wat valt dan op? Of verplaats je in het hoofd van een kind. Wat zou die willen weten? Grote kans dat er toch meer ontdekkingen te doen zijn dan gedacht.

Originele ideeën komen voort uit vertrouwde dingen, die je verbindt met iets anders. Dus als je de volgende keer een patroon ziet of iets opmerkelijks, sta er even bij stil en vraag jezelf af hoe je dit kunt verbinden met iets dat je al goed kent.

Mis het volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is zelfstandig journalist en schrijver van non-fictieboeken. Ze is mede-auteur van het boek Lenig Denken over creatieve denktechnieken en het boek Toverballen voor het brein over het gebruik van verhalen in informatieve teksten.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek Lenig Denken direct bij Managementboek.

Je notitieboekje als goudmijn

Als je ideeën ontwikkelt, is een notitieboekje een van je meest waardevolle gereedschappen. Hoe kun jij jouw boekje als een goudmijn exploreren?
Het maken van notities is het begin van een idee. Door je invallen te noteren, word je namelijk gedwongen om je gedachtes voor een deel uit te werken. Daarnaast is het gebruik van een notitieboekje een rustbrenger, omdat het maken van notities je hoofd leegmaakt. Wat je opschrijft blijft bewaard, dus kun je je gedachten aan andere zaken wijden. Het is een zaaibed, waar vele zaadjes nooit zullen ontkiemen, maar die mogelijk later toch nog vruchtbare ideeën voortbrengen.

Een notitieboekje is dus je instant-muze, die je altijd bij de hand hebt. Je kunt er van alles en nog wat in kwijt. Ik gebruik mijn eigen notitieboekje hiervoor:

• Invallen en ideeën voor mijn blogs, nieuwe producten, plannen, etc.
• Mooie woorden en opmerkelijke zinnen die ik om mij heen hoor.
• Notities van presentaties, seminars, etc.
• Bijzondere vragen.
• Inspirerende citaten en gedichten
• Free writing (schrijven zonder je pen van het papier af te halen, waarbij je al je invallen en gedachten noteert).
• Tips uit boeken en artikelen die mij aanspreken.
• Knipsels over verhalen en creativiteit.
• Het maken van mindmaps.
• Plaatjes en ansichtkaarten.
• Notities na de kennismaking met een interessant persoon.
• Lijstjes: exposities, leuke vakantieadressen, cadeau-ideeën, nog te lezen boeken, etc.

Hoe maak je handig gebruik van een notitieboekje? Dat is een kwestie van uitproberen om te ontdekken wat goed bij jou past. Mijn persoonlijke ervaringen met notitieboekjes zijn de volgende:

• Denk niet teveel na wat je in je boekje wilt noteren. Schrijf alle mogelijke losse invallen op.
• Kies je voor een alles-in-een-boekje of gebruik je voor verschillende activiteiten/interesses een apart boekje? Wie ordelijk is, heeft meer aan verschillende boekjes voor ieder afzonderlijk onderwerp. Zo niet, gebruik dan een boekje waar je alle invallen noteert. Ik geef zelf de voorkeur aan de tweede manier, omdat hierbij juist interessante kruisbestuivingen kunnen ontstaan tussen uiteenlopende onderwerpen.
• Gebruik je een alles-in-één-boek? Roep een eigen indexeersysteem in het leven. Noteer bijvoorbeeld achterin jouw trefwoorden met het bijbehorende paginanummer erbij. Of maak met stiften of kleine gekleurde stickertjes een markering van onderwerpen die bij elkaar horen. Een derde mogelijkheid is de onderverdeling van je boekje in diverse secties. Experimenteer ermee om te ontdekken wat bij jou past.
• Neem altijd een notitieboekje mee als je op stap gaat. Leg desnoods op diverse plekken een boekje neer. Ideeën borrelen op tijdens de meest uiteenlopende activiteiten, dus dan wil je ze meteen kunnen opschrijven. Stop het boekje daarom niet te diep weg. Op de lange roltrap moet je even iets kunnen noteren! Je weet nooit wanneer de gouden inval komt.
• Vul je notitieboekje aan met plakboeken of mappen over verschillende onderwerpen die je interesseren. Knip kranten- of tijdschriften uit, verzamel citaten, plaatjes en andere dingen die je bezighouden. Kleinere knipsels kun je direct in je notitieboekje kwijt.
• Als je aan een groot project begint, noteer dan alle gedachten over de aanpak en invalshoeken. Deze eerdere gedachten kunnen je later weer op gang helpen als je vastloopt.
• Schrijf vragen op over zaken die jij belangrijk vindt. Laat de rest van de bladzijde leeg. Gaandeweg kun je de bladzijdes vullen met aanvullende gedachten, vondsten en observaties. Schrijf aanvullende invallen op in een andere kleur.
• Blader regelmatig door je boekje. Pak ook oude notitieboekjes er regelmatig bij. Diverse notities rijgen zich aaneen en brengen je vaak op een nieuw spoor. Zo wordt je boekje een goudmijn.

Tot slot nog deze tip:. Kies een mooi boekje uit dat jij met plezier pakt. Maak het persoonlijk met kleuren, stickers of andere dingen die jij prettig vindt. Je notitieboekje is het waard om gekoesterd te worden!

Verder lezen over het gebruik van een notitieboekje:

• Wat doe je met ideeën waar jij niets mee kunt?
• Hoe je ideeën verzamelt en vastlegt

Leer lenig denken
Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek direct bij Managementboek.

Mis mijn volgende artikel niet
Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

5 manieren om je nieuwsgierigheid wakker te kussen

Bord in Rotterdam, dat bezoekers met prikkelende vragen
naar de plek leidde waar de Tour de France te zien was.

Hoe ontwikkel je nieuwsgierigheid als je die eigenschap niet van nature in huis hebt? Het is vooral een kwestie van een mentale knop omzetten.

Stel je voor dat je ineens niet meer nieuwsgierig bent. Dat betekent dat je risico’s uit de weg gaat. Je stopt met de uitvoering van uitdagende klussen. Je gaat geen nieuwe contacten aan met anderen en je bent niet geïnteresseerd in nieuwe informatie. Zonder nieuwsgierigheid ga je meer op onderzoek uit. Kortom, zonder nieuwsgierigheid kom je niet vooruit.

Als je wel een stap verder wil komen, heb je dus nieuwsgierigheid nodig. Het is ook een essentiële eigenschap als je je creativiteit verder wilt ontwikkelen. Want er ontstaan geen nieuwe ideeën zonder de bereidheid nieuwe gedachtewegen te bewandelen

In het Engels heb je slechts twee woorden nodig om deze hele levenshouding samen te vatten: what else? Daarbij ga je er simpelweg van uit dat er een heleboel dingen zijn die je niet weet. Oók (of misschien wel júist) als je denkt dat je aardig wat kennis en ervaring bij elkaar gesprokkeld hebt! Je zult ontdekken dat er altijd mogelijkheden zijn om andere invalshoeken te bedenken of een andere aanpak te kiezen.

1. Doe het anders dan anders

Wijk af van je dagelijkse routine en doe gewone dingen eens op een ander manier of in een andere volgorde. Begin bijvoorbeeld eens met via een andere weg in het gebouw naar je werkplek lopen. Gooi de volgorde om waarin je je vaste werkzaamheden uitvoert. Ga naar een heel andere kapper. Doe eens gek: verwissel lunch en ontbijt. Doe een dag lang alsof je voortuin je achtertuin is.

2. Luister

Voor je een gesprek met een bekende? Probeer te luisteren alsof het de eerste keer is dat je dit gesprek voert, ook al gaat het op het eerste gezicht over een vertrouwd onderwerp. Probeer niets in te vullen. Let bewust op nieuwe of andere invalshoeken.

3. Sta open voor nieuwe dingen

Ga nieuwe ontwikkelingen niet uit de weg en oordeel niet te snel. Bedenk dat er altijd een andere manier is om naar dingen te kijken.
We hebben de neiging om veel aandacht aan een bepaald onderwerp te besteden dat ons na aan het hart ligt. Prima, maar het risico daarvan is dat je  iets anders interessants waarschijnlijk negeert of over het hoofd ziet. Probeer daarom eens het volgende uit: als je wakker wordt, wat zie je dan waar je eerder overheen keek?

4. Onderzoek

Beschouw je werkplek als een onderzoekslaboratorium. Ook als je veel routinewerk hebt, kun je toch onderzoeken, experimenteren en ontdekken. Ben je bewust wat er om je heen is, onderzoek dingen en speel. Vrijwel elke taak kan interessant worden als je een bepaalde activiteit als nieuw, uitdagend of mysterieus beschouwt.

5. Timmer niet alle losse eindjes dicht

Openheid is een sleutelwoord als het om nieuwsgierigheid gaat. Wie vanuit angst handelt, heeft behoefte aan zekerheid, houvast en dichtgetimmerde antwoorden. Wie de angst los kan laten, geniet van de vrijheid die onzekerheid te bieden heeft.
Richt je daarom op wat je niet weet. Verleg de grenzen van wie je bent en wat je doet, volg je instinct voor wat interessant is voor jou en wat interessant is voor anderen.

What else? Ik lees je reacties graag!

Boekentip:
Een geweldig boek om je vaardigheden als onderzoeker op te vijzelen is het boek How to be an explorer of the world van Keri Smith. In dit boek vind je allerlei tips en opdrachten om in het dagelijkse leven op onderzoek uit te gaan.

Geef je nieuwsgierigheid de vrije loop:

• Help het toeval een handje
• Verras jezelf met iets onverwachts
• Tien manieren om je comfortzone op te rekken

Mis mijn volgende artikel over ideeën niet

Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het bedenken van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek

Zo krijgt Niels een idee

Onze zoon Niels (9) hoort mij vaak zeggen dat ik iemand ga interviewen en wilde zelf ook wel eens meemaken hoe dat werkt. Omdat hij vaak ideeën heeft, interviewde ik hem voor dit blog.

Je hebt vaak ideeën, bijvoorbeeld voor stukjes voor je kookweblog. Hoe kom je daar aan?
Eerst had ik er niet zoveel, maar toen ik met mijn weblog begon, kreeg ik ze wel. Dat kwam omdat ik de ideeën op kon schrijven. Daarvoor wist ik nog niet waarvoor ik ideeën kon bedenken.

Hoe werkt dat dan bij jou?
Ik krijg geen idee als ik erover na ga denken. Maar als we in een restaurant zitten te eten, komen de ideeën vanzelf. Ik krijg ook vaak ideeën over vragen, die ik wil stellen. Die komen zomaar in mij op. Dan denk ik wel na over het antwoord. Ik denk bijvoorbeeld: wat zijn madeliefjes mooi! En daarna denk ik: waarom worden madeliefjes zo mooi? Ik denk er eerst over na en daarna vraag ik het aan jou.

En, helpt dat?
Ja, want jij weet wel het antwoord. Soms weet je het niet, maar dan wil ik jouw mening weten. Ik vroeg bijvoorbeeld waar een leeuwentemmer naar kijkt, als hij zijn hoofd in de bek van de leeuw steekt. Kijkt hij dan naar zijn keelgat of naar zijn tanden?

Waarom stel jij graag vragen?
Omdat ik meer te weten wil komen. Als een vraag onbeantwoord blijft, voelt het best ongemakkelijk.

Wat gebeurt er dan?
Dan blijf ik net zolang denken totdat ik weet wat het zou kunnen zijn.

Zijn alle vragen te beantwoorden?
Nee, hoe de wereld is ontstaan kan niemand precies zeggen. Sommige dingen hoeven ook niet waar te zijn. Er zijn bijvoorbeeld dino’s, die maar één keer gevonden zijn bij opgravingen. Als er dan een deel van de botten mist, weet je nooit zeker wat voor een dino het was. Alles uit de geschiedenis toen wij er nog niet waren, zullen we nooit zeker weten.

Denk je dat jijzelf bekend blijft in de geschiedenis, bijvoorbeeld over een paar eeuwen?
Als ik bekend word misschien wel. Het lijkt me wel cool om bekend te worden. Ik wil graag chef-kok worden, maar er zijn geen bekende koks. Je hebt natuurlijk wel Jamie Oliver, maar die geeft ook shows en dat wil ik niet. Ik wil graag iets geven aan de wereld, waarmee ik de geschiedenis in ga. Bijvoorbeeld een beeld, dat de Steen der Wonderen heet. Ik kan moeilijk een bordje spaghetti aan de wereld geven, maar een beeld is nooit fout. Ik maak hem van klei en dan kan ik hem in alle kanten vormen. Daarom heet hij ook de Steen der Wonderen.

Waar komt jouw Steen der Wonderen te staan?
Ik dacht aan een plein, maar daarover kan ik niet beslissen als ik er zelf niet meer ben. Hoe schenk je een beeld aan de wereld?

Nou, je hebt in ieder geval iemand nodig die hem wil hebben.
Dan zeg ik wel tegen de gemeente dat ze hem mogen hebben. Maar pas als ik een jaartje of tachtig ben. Ik wil er zelf ook van genieten.

Tijdens dit gesprek kreeg je ineens weer een idee.
Ja, dat gebeurt zomaar. Je kunt het nooit voorspellen!

Verder lezen:

• Doensdag en Wonderdag
• De vraag om huisdieren in een nieuw daglicht
  

Een verzameling als inspiratiebron

Charles Darwin verzamelde op zijn reis met de Beagle enorme hoeveelheden planten, dieren, fossielen en stenen. Alles wat hem voor de voeten kwam, voegde hij toe aan zijn verzameling.

Darwin had geen idee waar hij naar op zoek was. Pas na zijn terugkeer in Engeland brachten de meegebrachte vinkjes van de Galápagoseilanden hem op het idee over het ontstaan van soorten door natuurlijke selectie.

Om op nieuwe ideeën te komen, heb je voeding nodig. Een verzameling is daarvoor een prachtig middel. Uit een verzameling kun je inspiratie putten voor je eigen werk. Designers en ontwerpers bij woonmagazines verzamelen vaak iets, variërend van oude boeken of bepaalde soorten porselein. Bij specifieke opdrachten vallen de ontwerpers graag terug op deze collecties.

Veel architecten, kunstenaars en ontwerpers houden er hun eigen verzamelingen op na, al dan niet bewust met de bedoeling om er inspiratie uit te halen. Zo is reclamemaker Erik Kessels bekend geworden met zijn verzameling foto’s van onbekenden, die hij op vlooienmarkten vindt. De Duitse fotograaf Peter Piller verzamelt nietszeggende foto's en uitgeknipte beelden van zichzelf en van anderen. Die sorteert hij op opmerkelijke overeenkomsten. Foto's van internetcafés laten bijvoorbeeld allemaal rare pijlen zien.

Sommige verzamelaars vinden juist het gevoel van zinloosheid mooi aan hun collectie, zoals verzamelingen van gevonden boodschappenlijstjes of briefjes voor kwijtgeraakte poezen. Fotografen leggen verloren handschoenen vast, op internet terug te vinden via het zoekwoord Lonely Gloves. De eenzame handschoenen roepen een gevoel van melancholie op om de andere helft.

Een verzameling hoeft niet gericht te zijn, zoals het voorbeeld van Darwin al illustreert. Je kunt talrijke uiteenlopende dingen verzamelen, je materiaal talloze keren herschikken en zo nieuwe verbanden ontdekken. Leonardo da Vinci verzamelde grappen en fabels, waarnemingen van geleerden, ontwerpen voor uitvindingen, stukken tekst over planten, geologie, water, schilderen en nog veel meer. Vaak staan diverse onderwerpen in zijn aantekeningen dwars door elkaar, want aan ordening is hij nooit toegekomen. Wel was zijn verzameling een rijke bron materiaal voor de rest van zijn werk.

Verzamelen is dus een manier om onderzoek te doen. Wat vind je intrigerend en wat niet? Waarom word je getroffen door juist dat bepaalde object? Wat ontroert je? Hoe worden je verzamelobjecten precies gemaakt? Kun jij dat ook? Welke verbintenissen zie je ontstaan? Wanneer past het precies binnen je collectie en wanneer leg je het als 'randgeval' of als 'troep' terzijde? Het ontwikkelen van het gevoel hiervoor is minstens zo interessant als het verzamelen zelf.

Enkele verzamelmethodes van dingen die vrij en overal beschikbaar zijn:

• Maak foto's van alles wat je links en rechts opvalt en ontdek zo welke dingen jou interesseren.
• Verzamel kleine stukjes informatie, mooie zinnen, aparte woorden, knipsels en intrigerende stukjes rommel. Soms zul je meteen weten hoe je het gaat gebruiken, andere dingen zul je eerst een tijdje laten liggen voordat je het ergens een plaats kunt geven.
• Verzamel verhalen: schrijf mooie verhalen of opvallende conversaties op in een notitieboekje. Hoe je een aansprekend verhaal op het spoor komt, lees je hier.

Wat verzamel jij? Hoe inspireert je verzameling jou? Laat het me weten via de knop 'reacties' onderaan dit artikel!


Verder lezen over verzamelen:

• Verzameling van terloopse zinnen
• Verhaal halen: manieren om verhalen te verzamelen
• Straatjutten: hoe je met je fotocamera op straat allerlei interessants kunt verzamelen

"Gather and pass on what comes from the depths."
- Paul Klee

Vragen zijn interessanter dan antwoorden

De Griekse filosoof Socrates maakte het leven van de intellectuelen van Athene zuur door hen voortdurend lastige vragen te stellen. Volgens hem was de belangrijkste stap voor het vinden van een oplossing namelijk het vinden van de juiste vragen.

Socrates beweerde van zichzelf dat het enige wat hij zeker wist was dat hij niets wist. Vragen waren voor hem interessanter dan antwoorden. Om zijn leerlingen iets duidelijk te maken, stelde hij dan ook vooral veel vragen: de Socratische dialoog.

Hoe anders ziet ons onderwijssysteem er bijna 2500 jaar later uit. Hoe beter kinderen op school het antwoord weten, hoe meer beloning en waardering ze oogsten. Daarmee leren we kinderen van jongs af aan dat antwoorden belangrijker zijn dan vragen. Mochten ze ooit op de universiteit belanden, komen ze in veel gevallen dan pas tot de ontdekking dat er nog veel open vragen en onzekerheden zijn. Dat er bij iedere theorie nieuwe vraagtekens gezet kunnen worden. En dat er nooit een definitieve waarheid is.

Socrates zag zich uiteindelijk tot de gifbeker veroordeeld. Zijn vragenstellerij werd hem namelijk niet in dank afgenomen. De personen aan wie hij de vragen stelde, stonden te vaak met hun mond vol tanden.

Vanzelfsprekende opvattingen ter discussie stellen, vraagt lef. In de tijd van Socrates en in de tijd van nu. Door ergens vraagtekens bij te plaatsen moet je namelijk onzekerheid toelaten. Maar zonder vragen worden er ook geen nieuwe dingen ontdekt. Onderzoekers kunnen dus niet zonder.

Gelukkig zijn er steeds meer middelbare scholen en soms ook basisscholen die filosofielessen aan het rooster toevoegen. Ze brengen daarmee kinderen de 'kunst van het doorvragen' bij: het niet tevreden zijn met het vanzelfsprekende en het voor de hand liggende. Daarmee bewijzen deze scholen de ontwikkeling van creativiteit bij kinderen een grote dienst.


Om tot goede vragen te komen, kun je het volgende doen:

• Formuleer iedere dag doelbewust een nieuwe vraag.
  
• Houd de vragen zo eenvoudig mogelijk, op het naïeve af. Neem niet snel iets aan voor vanzelfsprekend.
• Vragen die met wie, waar of wanneer beginnen, willen een helder antwoord. Ze zijn vooral geschikt om naar feiten te vragen. Met hoe- en waarom-vragen ga je dieper op de kwestie in.
  
• Wat is de vraag achter de vraag? Zijn er nog andere manieren om naar een kwestie te kijken? Rijg de ene vraag aan de andere, steeds verder zoekend naar mogelijke achtergronden.
• Probeer zoveel mogelijk verschillende soorten vragen te stellen. Als je geen vragen meer weet, stel dan dezelfde vragen op een andere manier.
  
• Formuleer je vraag in de vorm van 'Hoe komt het dat...' Deze formulering helpt om dieper tot de kern door te dringen.
  
• Om tot vernieuwingen te komen is het handig om de 'en als we nu eens...?' formulering te gebruiken. Als we het nu eens groter maken? Als we het nu eens omkeren? Als we het nu eens strakker maken? Enzovoorts.
• Laat je inspireren door kindervragen. Als je nou slanker wordt van zwemmen, wat doet een walvis dan fout? Je hebt het lijdend voorwerp en het meewerkend voorwerp. Wat is dan het meelijdend voorwerp? Waar komt de naam bitterbal vandaan? Hij is toch helemaal niet bitter? Wat zou de volgende uitvinding zijn? Kun je ook ergens nìets van leren? Waarom vallen mieren niet naar beneden?
  

"Sommige vragen zijn zo goed dat het jammer zou zijn ze met een antwoord te verknoeien."
- Harry Mulisch

Nog meer vragen:

• Mooie vragen voor vandaag
• Tien bijzondere vragen om iemand echt te leren kennen
  

Hoe blijf je enthousiast voor het bloggen?

Geen commerciële doelstellingen, relatief weinig reacties van bloglezers en veel andere werkzaamheden. Daarom wilde één van mijn bloglezers wel eens weten hoe ik toch gemotiveerd blijf als blogger van Ideeënmaker.

Vragen als deze vind ik interessant, want ze dwingen je even in de huid van de vragensteller te kruipen en op die manier naar je eigen activiteiten te kijken. Deze lezer had dus opgemerkt dat er tamelijk weinig reacties geschreven worden op mijn posts (waarin de laatste weken trouwens rap verandering komt). En hij zag dat ik almaar nieuwe stukken blijf schrijven, terwijl mijn ondernemersactiviteiten bij Verhaallijnen ondergebracht zijn. Hoe zat dat?

Voor mijzelf is genoeg enthousiasme geen enkel punt. Ik kan namelijk wel elf redenen bedenken om te bloggen en het met veel plezier te blijven doen:

1. Schrijven is leuk. Het dwingt je om na te denken, tot het kernpunt te komen en je eigen gedachten over een onderwerp te verwoorden.
2. Je wordt er een betere schrijver door. Dat is ook leuk.
3. Al schrijvend kom je op nog meer ideeën.
   
4. Een weblog is een prachtige plek om allerlei artikelen op één plaats te verzamelen en te rubriceren en dus ook gemakkelijker terug te vinden.
5. Een blog doet dienst als een publiek toegankelijk notitieboekje over creativiteit en inspiratie, waar iedereen iets van zijn gading kan vinden. Op allerlei manieren zie ik dat lezers zich geïnspireerd voelen door deze blogs.
6. Voor de artikelen doe je onderzoek in allerlei vormen. Daarmee geeft een weblog een grote impuls aan je hoeveelheid kennis en persoonlijke ontwikkeling.
7. Door een artikel over een interessant onderwerp te schrijven, onthoud je het beter.
8. Door een blog kom je gemakkelijk in contact met mensen met dezelfde interesses. Het is heerlijk om ervaringen te delen. En het levert weer nieuwe ideeën en inspiratie op.
9. Een blog geeft je alle vrijheid om dingen uit te proberen.
   
10. Een blog laat je met andere ogen naar de wereld kijken. Allerlei dingen die je meemaakt kunnen aanleidingen zijn voor een nieuw stuk. Lees daarvoor mijn ABC van Inspiratiebronnen.
    
11. Bloggen is verslavend.

Natuurlijk zijn méér reacties op dit weblog wel heel welkom. Net zoals de vraag van vandaag bieden nieuwe reacties namelijk nieuwe food voor thought. En daar is het allemaal om begonnen.

Alles wat je altijd al wilde weten over Ideeënmaker
Morgen het laatste antwoord in deze serie blogvragen:
5. Wat doe je met ideeën waar je niets mee kunt?

Verder lezen:

• De oogst van vier jaar bloggen.
• Hoe je aan creatieve ideeën komt voor je weblog
• Hoe je je kunt laten inspireren door trends

Welke vragen in Google leiden naar jouw weblog?

Welke vragen in Google leiden naar jouw weblog Ideeënmaker, zo vroeg een van mijn bloglezers zich af.

Die vraag zou je op kunnen vatten als een vraag naar de manier waarop ik aan zoekwoordenoptimalisatie doe. Immers, hoe beter ik die zoekwoorden inzet, hoe meer geïnteresseerde lezers er naar dit weblog geleid worden. En dat is natuurlijk altijd leuk.

Nu ben ik helemaal geen specialist op het gebied van zoekwoordenoptimalisatie. Daar heb ik dus ook geen uitgebreide studie naar gedaan. De woordcombinaties die zoekers in Google intypen op zoek naar antwoorden op hun vragen, vind ik evengoed wel interessant. Want via de bezoekers-statistieken ontdek ik dat zoekers met verbazingwekkende kwesties rondlopen. 'Help ik verveel me elke dag', heeft bijvoorbeeld iemand ingevoerd in de zoekmachine. Daar word ik ronduit triest van. En ik hoop natuurlijk dat deze bezoeker op Ideeënmaker toch iets van inspiratie vindt.

Ook zijn er wonderlijke vragen bij. Zo typten bezoekers onlangs in het zoekvenster in:

• Waarom koken kinderen?
• Wat ga ik knutselen?
• Hoe creatief wachten op een mail?
• Wat doen kapers elke dag?

Daarnaast stellen bezoekers enkele vragen, die gelukkig wel beantwoord worden op dit weblog:

• Hoe kom je aan een creatief idee?
• Wat is een goed concept?
• Hoe schrijf ik een goede column?
  

Soms zijn wonderlijke vragen voor mij aanleiding om er toch een stukje over te schrijven. De vraag hoe je creatief kunt wachten op een mail vind ik namelijk buitengewoon intrigerend. Net als de vraag wat kapers elke dag doen. Ja, dat zou ik ook wel eens willen weten! Voor meer opvallende vragen houd ik me dus aanbevolen!

Alles wat je altijd al wilde weten over Ideeënmaker

Morgen het volgende antwoord in deze serie blogvragen:
4. Hoe blijf je enthousiast voor het bloggen?

Glimlach wanneer iemand je een vraag stelt waarop je geen antwoord wilt geven en zeg: waarom wilt u dat weten?
- Jackson Brown

Verder lezen over bijzondere vragen:

• De opmerkelijkste vragen aan Postbus 51
• Tien bijzondere vragen om iemand echt te leren kennen